Μεσολόγγι: Ο παράδεισος του αυθαίρετου η λιμνοθάλασσα

Στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου κάποτε ξεχώριζαν οι «πελάδες», τα παραδοσιακά καλυβάκια από ξύλο και καλάμι που στηρίζονταν σε «πόδια» από ξύλινους πασσάλους και χρησιμοποιούνταν από τους ντόπιους ψαράδες για να αράζουν τις βάρκες τους και να αποθηκεύουν τα καλάμια τους.

Στη σημερινή λιμνοθάλασσα, άγρια μπαζωμένη ήδη από την εποχή της χούντας, ξεχωρίζουν τα… εξοχικά αυθαίρετα. Κτίσματα που καταπατούν την προστατευόμενη περιοχή και ονομάζονται κι αυτά «πελάδες». Κατασκευάστηκαν από τους ντόπιους σε δημόσια γη και επί σειρά ετών το κράτος τις «μίσθωνε» σε αυτούς για παραθεριστική χρήση έναντι πινακίου φακής. Αν και ήταν αυθαίρετα, δεν κατεδαφίζονταν. Αντίθετα, τους παρέχονταν ρεύμα, νερό και η δυνατότητα μεταφοράς από και προς την πόλη. Τα αυθαίρετα εξοχικά βρίσκονται σε τρία σημεία:

Από τη μία, είναι τα ξύλινα κτίσματα στην περιοχή του νησιού της Τουρλίδας, που κατά τους Μεσολογγίτες είναι τα αυθεντικά παραδοσιακά καλυβάκια που έφτιαξαν οι παππούδες τους. Βέβαια, είναι μεγαλύτερα, κανονικά σπιτάκια, με στέγες από κακόγουστο ελενίτ.

Από την άλλη, υπάρχει μια άναρχη, φτωχότερη παραγκούπολη στην περιοχή που αποκαλείται «Δίαυλος». Βρόμικη αλλά με κάποια στοιχεία αυθεντικότητας, αφού δίπλα σε κάθε καλύβα στέκει και μια ψαρόβαρκα.

Τέλος, στο νησί του Λούρου υπάρχουν μεγάλα εξοχικά. Εκεί οι καταπατητές χρησιμοποιούν μπετόν, έχοντας εγκαταλείψει κάθε αισθητική πρόφαση των ξυλόκτιστων καλυβιών που παραπέμπουν στις αυθεντικές «πελάδες». Αυτά τα τελευταία οι βέροι Μεσολογγίτες λένε ότι δεν έχουν καμία σχέση με τις «πελάδες».

Τα αυθαίρετα εξοχικά-«πελάδες» απολαύουν μιας ιδιότυπης ασυλίας, που –«ελλείψει πολιτικής βούλησης», όπως όλοι παραδέχονται– υποστηρίζεται από μια επίσης άναρχη γραφειοκρατία, η οποία τελικά αγκυλώνει την εφαρμογή του νόμου. Οι δημόσιοι λειτουργοί παραδέχονται ότι οι οικίσκοι είναι στο σύνολό τους αυθαίρετοι, όμως οι κατεδαφίσεις που έχουν γίνει τις τελευταίες δεκαετίες μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Δήμος και Νομαρχία υποστηρίζουν τη διατήρηση όσων από τις «πελάδες» είναι παραδοσιακές. Πόσες όμως έχουν απομείνει έτσι; Οι καταπατητές υποστηρίζουν ότι η Πολιτεία τήρησε αμφίσημη στάση απέναντί τους, αφού επιτρέποντάς τους ως το 1990 να πληρώνουν «μισθωτήρια» τρόπον τινά «νομιμοποιούσε την παρουσία τους». Και ο Φορέας Διαχείρισης της Λιμνοθάλασσας επιχειρεί –επικαλούμενος και την υποστήριξη του ΥΠΕΧΩΔΕ– να διαπραγματευτεί με τους καταπατητές τη σταδιακή αποχώρησή τους με ορίζοντα 15ετίας.

Η υπόθεση των αυθαιρέτων ανακινήθηκε πρόσφατα από την έκθεση-καταπέλτη του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης κ. Κλέανθη Ρακιντζή, σύμφωνα με την οποία όλοι οι εμπλεκόμενοι «με πράξεις ή παραλείψεις τους συνήργησαν στην αυθαίρετη και παράνομη καταπάτηση». Για παράδειγμα, ο προϊστάμενος της Κτηματικής Υπηρεσίας Αιτωλοακαρνανίας κ. Γιώργος Δάλλας παραπέμφθηκε από τον κ. Ρακιντζή στον εισαγγελέα επειδή επέτρεψε τη χρήση τοπικού πλοιαρίου για τις μεταφορές των αυθαιρετούντων. Ο ίδιος εξήγησε στον ΕΤ πως αυτό το μέτρο ελήφθη προσωρινά, για να καλυφθούν έκτακτες ανάγκες τους (π.χ., ενδεχόμενο πρόβλημα υγείας). Ο νομάρχης Αιτωλοακαρνανίας Ευθύμιος Σώκος, πολιτικός προϊστάμενος της Πολεοδομίας και του γραφείου Περιβάλλοντος της Νομαρχίας, είπε στον ΕΤ ότι οι υπηρεσίες του δεν έχουν καμία αρμοδιότητα και πως την ευθύνη για τη συντήρηση της ατιμωρησίας έχει το κεντρικό κράτος.

Σύμφωνα με τον προϊστάμενο της Πολεοδομίας κ. Δημήτρη Τζιώλη, σε κατεδαφίσεις οφείλουν να προχωρήσουν η ΚΕΔ και η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος. Παραδέχτηκε πάντως ότι και πριν από το 1996 –όταν δεν είχε ακόμη καθοριστεί ο αιγιαλός και επομένως η ευθύνη ανήκε στην Πολεοδομία– δεν είχαν γίνει παρά μόνο 2 κατεδαφίσεις! «Καλώς δόθηκαν παροχές σε αυτούς τους ανθρώπους, δεν είναι καταπατητές» υποστηρίζει ο δήμαρχος Μεσολογγίου κ. Ιωάννης Αναγνωστόπουλος. Μάλιστα, ο δήμος ετοιμάζεται να στείλει στο υπουργείο Πολιτισμού πρόταση για να αναγνωριστούν οι «πελάδες» της Τουρλίδας ως «ιστορικός τόπος λαϊκής αρχιτεκτονικής».

«Ο νόμος δεν εφαρμόζεται» σχολίασε στον ΕΤ ο προηγούμενος προϊστάμενος της Κτηματικής Υπηρεσίας κ. Δημήτρης Ντάουλας, που μεταξύ 2005 και 2007 εξέδωσε 200 πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής και κατεδάφισης και αύξησε τα πρωτόκολλα αποζημίωσης αυθαίρετης χρήσης των «πελαδούχων» από 200 σε 600 ευρώ. Αλλά «διώχτηκε», όπως καταγγέλλει, με δυσμενή μετάθεση.

Το χρονικό
▪ 1930: Ματαιώνεται η προγραμματισμένη εκποίηση δημόσιων κτημάτων στην Τουρλίδα, γιατί αποφασίζεται να κατασκευαστούν λιμενικά έργα.

▪ 1967: Η Τουρλίδα ανακηρύσσεται δημόσιο ακίνητο. Μέχρι σήμερα οι Μεσολογγίτες παραπονούνται ότι δεν έχουν πρόσβαση στη λιμνοθάλασσα. Πολλοί ιδιώτες έχουν ήδη εγείρει αυθαίρετους πασσαλόπηκτους οικίσκους.

▪ 1968: Εκδίδονται τα πρώτα πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής για τους καταπατητές. Οι αυθαιρετούντες υποβάλλουν αιτήσεις εξαγοράς της γης. Ο τότε νομάρχης απορρίπτει την εξαγορά, εγκρίνει όμως μισθώσεις των αυθαιρέτων. Μια πολιτική την οποία συνεχίζει και η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου.

▪ 1986: Με την ισχύ του νόμου που θέτει σε εφαρμογή τη Συνθήκη Ραμσάρ, αρχίζει η δημόσια κατακραυγή για τη χρήση των «πελάδων».

▪ 1990: Οι μισθώσεις δεν ανανεώνονται. Ομως τα αυθαίρετα αυξάνονται. Το ΥΠΕΧΩΔΕ ξεκινά διαχειριστικές μελέτες για την προστατευόμενη περιοχή. Η Κτηματική Υπηρεσία Αιτωλοακαρνανίας, που δημιουργείται τότε και αναλαμβάνει τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας από την ΚΕΔ στην Αθήνα, εκδίδει πρωτόκολλα καθορισμού αποζημίωσης αυθαίρετης χρήσης.

▪ 1997: Καθορίζονται αιγιαλός, παραλία και παλιός αιγιαλός.

▪ 2006: Με υπουργική απόφαση συστήνεται το Εθνικό Πάρκο Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού. Η απόφαση προβλέπει μόνο «διημέρευση» και «διανυκτέρευση» στα κτίσματα της λιμνοθάλασσας (και όχι παραμονή για όλη την καλοκαιρινή περίοδο).

Οι καταπατητές και οι άλλοι
«Δεν είμαστε καταπατητές. Οποιος πληρώνει το Δημόσιο δεν είναι καταπατητής». Την ώρα που λέγονται αυτά τα λόγια, μια ομάδα παιδιών βουτά από την ξύλινη προβλήτα στη λιμνοθάλασσα, δίπλα στον παραθεριστικό «οικισμό» της Τουρλίδας. Οι Μεσολογγίτες που έχουν δημιουργήσει το «Φυσιολατρικό Σύλλογο Τουρλίδας - νήσου Τουρλίδας» και οι οποίοι εδώ και χρόνια περνούν τα καλοκαίρια τους, μαζί με τους συγγενείς και τα παιδιά τους, στα ξύλινα αυθαίρετα της λιμνοθάλασσας, έχουν φέρει μαζί τους έγγραφα που –όπως λένε– αποδεικνύουν τη νομιμότητά τους.

Είναι τα «μισθωτήρια» συμβόλαια τα οποία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90 υπέγραφαν με την Κτηματική Εταιρεία στην Αθήνα και τους επέτρεπαν έναντι ετήσιου ποσού να χρησιμοποιούν τα κτίσματα ως «θερινή κατοικία». Μετά το ’90, αντί για μισθωτήρια, η Κτηματική Υπηρεσία Αιτωλοακαρνανίας τούς επέβαλε πρωτόκολλα αποζημίωσης αυθαίρετης χρήσης. Οι «πελαδούχοι» επιμένουν ότι τα δικά τους ξύλινα σπιτάκια δεν έχουν καμία σχέση με τις αυθαίρετες βίλες από μπετόν που έχουν ανεγερθεί στο νησί του Λούρου και πως η χρήση τους δεν παραβιάζει την περιβαλλοντική προστασία της λιμνοθάλασσας. «Διατηρούμε τις παραδοσιακές “πελάδες” σε καλή κατάσταση και έτσι προστατεύουμε και το περιβάλλον» λέει η Ειρήνη Καββάγια. «Αλλωστε, δεν ζητήσαμε ποτέ να μας παραχωρήσουν τις “πελάδες”, ούτε να τις δώσουμε στα παιδιά μας. Χρήση γης θέλουμε» συμπληρώνει η Κατερίνα Τζωρτζοπούλου.

Η άλλη άποψη
«Σήμερα δεν έχουν απομείνει παραδοσιακές “πελάδες”, ενώ ελάχιστες είναι κατασκευασμένες με παραδοσιακό τρόπο. Κατά κύριο λόγο είναι λυόμενες κατασκευές, που φτιάχτηκαν μετά το ’70» υποστηρίζουν ο κ. Ναπολέων Παπαδάτος, πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Νεοχωρίου (που βρίσκεται κοντά στο νησί του Λούρου) και ο περιβαλλοντολόγος Φώτης Περγαντάς, σύμβουλος στην περιβαλλοντική μελέτη για τη λειτουργία και τη διαχείριση της λιμνοθάλασσας.

Οπως λένε, η υπουργική απόφαση που καθορίζει τις ζώνες προστασίας του Μεσολογγίου προβλέπει μόνο ένα μικρό αριθμό οικίσκων με οικονομική ανταποδοτικότητα και φιλοξενία «οικοτουριστών», που δεν θα υπερβαίνει όμως τα 1-2 βράδια. «Η παρουσία των καταπατητών εμποδίζει την ανάπτυξη της λιμνοθάλασσας».

e-tipos

Ακολουθήστε το Madata.GR στο Google News Madata.GR in Google News

Δείτε ακόμα