Το Ιράν εξαπέλυσε την μεγαλύτερη στην ιστορία επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και την μεγαλύτερη πυραυλική επίθεση στην ιστορία του, πλήττοντας στόχους στο Ισραήλ σε αντίποινα για το πλήγμα στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό.
Η Τεχεράνη χρησιμοποίησε εκατοντάδες drones και πυραύλους για την επίθεση, που ήταν η πρώτη του Ιράν εναντίον του Ισραήλ ύστερα από μισό αιώνα αντιπαλότητας.
Το πολιτικό υπόβαθρο
Η Ισλαμική Επαναστατική Φρουρά έδωσε στην επίθεση την κωδική ονομασία «Αληθινή Υπόσχεση», για να στείλει το μήνυμα ότι η πολιτικο – θρησκευτική ηγεσία το εννοούσε όταν προειδοποιούσε το Ισραήλ ότι «θα τιμωρηθεί» για την επίθεση στη Δαμασκό, που στοίχισε τη ζωή – μεταξύ άλλων – σε δύο στρατηγούς της Επαναστατικής Φρουράς.
Τα ιρανικά αντίποινα ήταν μια επίδειξη αποφασιστικότητας του καθεστώτος, για την οποίαν αμφέβαλαν αρκετοί αντίπαλοί του εκτιμώντας τον τρόπο που αντιδρούσε σε μία σειρά πολιτικών και στρατιωτικών προκλήσεων -ιδιαίτερα μετά την δολοφονία του στρατηγού Κάσεμ Σολεϊμάνι, στο Ιράκ, το 2020.
Το ιρανικό καθεστώς επέδειξε «στρατηγική υπομονή» και μετά την δολοφονική επίθεση κατά του ανώτατου αξιωματικού της επαναστατικής φρουράς, Ραζί Μουσαβί, στην Συρία, στο τέλος Δεκεμβρίου.
Σύμφωνα με το Al Jazeeera, η Τεχεράνη επέδειξε αυτή την «στρατηγική υπομονή» εκτιμώντας ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου στο Ισραήλ θα είχε οφέλη από την κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή, δεδομένου ότι ο ισραηλινός πρωθυπουργός επιδιώκει να σύρει τις ΗΠΑ σε πόλεμο κατά του Ιράν.
Παράλληλα όμως η άνευ προηγουμένου επίθεση αντιποίνων του Ιράν έστρεψε την προσοχή της διεθνούς κοινότητας μακριά από την δραματική κατάσταση στην Λωρίδα της Γάζας, αλλά συγχρόνως ενίσχυσε και την θέση του Ιράν στον μουσουλμανικό κόσμο.
Είναι βέβαιο ότι δύο χώρες που είδαν με αμηχανία την επίδειξη αποφασιστικότητας της Τεχεράνης είναι η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία. Οι Σαουδάραβες δεν αποκλείουν την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ παρά τη γεγοκτονία στην Γάζα, ενώ η τουρκική ηγεσία παρότι θέλει να εμφανίζεται ως υπερασπιστής των μουσουλμάνων ανά τον πλανήτη, τελικά επέλεξε μία στάση σιωπής, ισορροπώντας μεταξύ των δεσμεύσεων που απορρέουν από το ΝΑΤΟ και των πιέσεων που δέχεται από την αντιπολίτευση για να πάρει σαφή θέση.
Η επίδειξη του ιρανικού οπλοστασίου
Για την κατά κύματα επίθεση στο Ισραήλ οι Ιρανοί χρησιμοποίησαν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed, που έχουν χρησιμοποιήσει οι Ρώσοι στις επιθέσεις κατά της Ουκρανίας.
Τα drones-καμικάζι Shahed-136 κινούνται με έλικα και φέρουν μικρή κεφαλή, μόλις 50 κιλών και είναι τα πιο ελαφρά από τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν. Τα drones Shahed-238, που επίσης χρησιμοποιήθηκαν, θυσιάζουν κάποια ευελιξία για τις σαφώς μεγαλύτερες ταχύτητες που εξασφαλίζουν με τον τούρμπο κινητήρα που διαθέτουν για να φτάνουν στον στόχο τους με ταχύτητα 600 χιλιομέτρων/ώρα.
Η ιρανική τηλεόραση μετέδωσε πως στην επίθεση χρησιμοποιήθηκαν οι βαλλιστικοί πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς Emad και οι πύραυλοι κρουζ Paveh.
Τον Φεβρουάριο, σε μεγάλης κλίμακας στρατιωτική άσκηση, που περιελάμβανε προσομοίωση επίθεσης στην ισραηλινή αεροπορική βάση Palmachim, η ιρανική Επαναστατική Φρουρά χρησιμοποίησε πυραύλους Emad και εκτόξευσε έναν βαλλιστικό πύραυλο Dezful από πολεμικό πλοίο.
Το Ιράν έχει επίσης τον υπερηχητικό βαλλιστικό πύραυλο Fattah, που θεωρητικά μπορεί να πλήξει στόχο στο Ισραήλ σε επτά λεπτά, αλλά δεν χρησιμοποιήθηκαν τέτοιοι πύραυλοι στην επίθεση αντιποίνων της Κυριακής, που είχε προαναγγελθεί.
«Η επιχείρηση έφτασε σε επίπεδα επιτυχίας που ξεπέρασαν τις προσδοκίες μας», δήλωσε ο γενικός διοικητής της επίλεκτης Επαναστατικής Φρουράς, Χοσεϊν Σαλάμι, προσθέτοντας ότι στο στόχαστρο μπήκαν μόνο στρατιωτικές εγκαταστάσεις, μεταξύ των οποίων η αεροπορική βάση Nevatim, στην έρημο Νεγκέβ, απ΄ όπου πιστεύεται ότι απογειώθηκαν τα ισραηλινά αεροσκάφη για να βομβαρδίσουν το ιρανικό προξενείο στην Συρία.
Η ιρανική επίθεση αντιποίνων διήρκεσε περίπου πέντε ώρες. Ακούστηκαν εκρήξεις σε διάφορες πόλεις του Ισραήλ, μεταξύ των οποίων στο Τελ Αβίβ και στην Ιερουσαλήμ.
Ο εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού, Ντανιέλ Χαγκάρι, δήλωσε ότι το Ισραήλ δέχτηκε επίθεση από 120 βαλλιστικούς πυραύλους, 170 drones και 30 πυραύλους κρουζ. Η συντριπτική πλειοψηφία από αυτά αναχαιτίστηκαν έξω από τα σύνορα του Ισραήλ, με την βοήθεια των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ιορδανίας.
«Ελήφθησαν υπόψη τα στοιχεία της υπερηφάνειας και του πρεστίζ, που διαχωρίζονται από την στρατηγική και την τακτική, κάτι που δείχνει ότι είμαστε σε μια πιο επικίνδυνη περίοδο», σχολίασε ο Νταβίντ Ντες Ρος, καθηγητής στο National Defense University της Ουάσινγκτον.
Το Ιράν προειδοποίησε ότι αν το Ισραήλ κάνει νέα επίθεση, η ιρανική απάντηση θα είναι «ακόμα μεγαλύτερη», σύμφωνα με τον αρχηγό των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων, στρατηγό Μοχάμαντ Μπαγκερί.
Και τώρα τι;
Η επίθεση του Ιράν ήταν προσεκτικά ζυγισμένη για να προκαλέσει εντυπώσεις, αλλά και για να αποφευχθούν οι σημαντικές ζημιές, που θα οδηγούσαν σε περαιτέρω κλιμάκωση.
Το Ιράν φέρεται να είχε προειδοποιήσει τις ΗΠΑ για την επίθεση και για το πώς θα εξελισσόταν- πράγμα που διέψευσε, όπως ήταν αναμενόμενο, η Ουάσινγκτον.
Το βέβαιο είναι πως η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει να αποφευχθεί ένας γενικευμένος πόλεμος. Μπορεί στην περίπτωση της Γάζας να μην έκανε ό, τι θα μπορούσε να κάνει για να σταματήσει την γενοκτονία των Παλαιστίνιων, αλλά τα πράγματα είναι διαφορετικά όταν φτάνουμε σε ανοιχτή εμπλοκή Ιράν-Ισραήλ, που θα προκαλέσει χάος πολύ πιο πέρα από τα όρια της Μέσης Ανατολής.
Ο Λευκός Οίκος είπε ξεκάθαρα ότι δεν θα πάρει μέρος σε καμία ισραηλινή επίθεση κατά του Ιράν, διαβεβαίωσε ότι «δεν επιδιώκουμε σύγκρουση με το Ιράν», αλλά όπως είπε ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Όστιν, «δεν θα διστάσουμε να ενεργήσουμε για να προστατεύσουμε τις δυνάμεις μας και να ενισχύσουμε την άμυνα του Ισραήλ». Η γραμμή της αμερικανικής πολιτικής είναι σαφής.
Από πού πηγάζει η αντιπαράθεση Ιράν-Ισραήλ
Οι σχέσεις μεταξύ Ιράν και Ισραήλ χωρίζονται σε τέσσερις φάσεις: Μία περίοδος από το 1947 ως το 1953, όταν οι διμερείς σχέσεις ήταν αναγνωριστικές, η φιλική περίοδος που ακολούθησε από το 1953 ως το 1979, επί δυναστείας Παχλεβί, η περίοδος της επιδείνωσης από το 1979 – μετά την Ιρανική Επανάσταση, ως το 1990 και η ανοιχτή εχθρότητα μετά το τέλος του Πολέμου στον Κόλπο, το 1991.
Το Ιράν ήταν η δεύτερη μουσουλμανική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ ως εθνικά κυρίαρχο κράτος (μετά την Τουρκία) και επί περιόδου Παχλεβί οι διμερείς σχέσεις άνθισαν.
Το Ισραήλ μετά τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο προσπάθησε να δημιουργήσει περιφερειακές συμμαχίες, με βάση το δόγμα του Νταβίντ Μπεν Γκουριόν. Στόχος ήταν να συσφίξει τις σχέσεις του με μουσουλμανική, μη αραβικές χώρες και με πιο σημαντικές από αυτές να είναι η Τουρκία και το Ιράν, που είχαν επιπλέον σαφή φιλοδυτική προσέγγιση.
Αλλά μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 διακόπηκαν όλες οι διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις, με το θεοκρατικό καθεστώς να μην αναγνωρίζει το δικαίωμα του Ισραήλ να υφίσταται ως κράτος. Η στροφή από την ψυχροπολεμική περίοδο στην ανοιχτή εχθρότητα άρχισε στη δεκαετία του 1990, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την ήττα του Ιράκ στον Πόλεμο του Κόλπου και κλιμακώθηκε όταν η κυβέρνηση του Γιτζάκ Ράμπιν υιοθέτησε πιο επιθετική στάση έναντι του Ιράν.
Η ανάπτυξη πυρηνικής τεχνολογίας εκ μέρους του Ιράν, έριξε λάδι στην φωτιά των διμερών σχέσεων, με την Τεχεράνη να στηρίζει ένα δίκτυο πολιτοφυλακών που ήταν υπό την επιρροή της, όπως η Χαμάς, η Τζιχάντ και η Χεζμπολάχ.
Ο πόλεμος «δι αντιπροσώπων», που άρχισε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 έφτασε σε ανοιχτή στρατιωτική εμπλοκή οργανώσεων που στήριζαν τα δύο κράτη, όπως έγινε το 2006, στον Πόλεμο του Λιβάνου. Είναι γεγονός ότι η σύγκρουση «δι αντιπροσώπων» έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις γεωπολιτικές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή.
Το Ιράν εξάλλου υποστήριξε συγκεκριμένες ομάδες στις εμφύλιες συρράξεις στην Συρία και την Υεμένη. Στην Συρία πρόσφερε ανοιχτή στήριξη στον πρόεδρο Άσαντ, ενώ στην Υεμένη υποστηρίζει τους Χούθι, που εξελίχθηκαν σε μία ισχυρή φιλο-ιρανική πολιτοφυλακή, την ώρα που το Ισραήλ υποστήριζε την σαουδαραβική στρατιωτική επίθεση εναντίον των Χούθι.
Το Ισραήλ στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στις ΗΠΑ και την αμερικανική αναγνώριση του δικαιώματος του εβραϊκού κράτους να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Όμως το ζήτημα είναι πως το Ισραήλ μετά την σφαγή στην Γάζα, προκάλεσε και την Τεχεράνη, φέρνοντας σε δύσκολη θέση τον Μπάιντεν, λίγους μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές.
