Λεύκες Πάρου: Ένα πανέμορφο ορεινό κεφαλοχώρι στο οποίο σκόρπιες νεοκλασικές πινελιές πλουτίζουν το γνώριμο κυκλαδίτικο χαρακτήρα με τα λαβυρινθώδη σοκάκια, τις σκιερές καμάρες και το χαοτικό παιχνίδι των λευκών όγκων των σπιτιών.
Επιχειρώντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή, οι Λεύκες ιδρύθηκαν τον 16ο αιώνα σε ορεινό σημείο, για να προστατεύονται από τους πειρατές. Τότε το χωριό ονομαζόταν Υρία και κάποτε υπήρξε δήμος και πρωτεύουσα του νησιού. Γι’ αυτό και η ονομασία του Πολιτιστικού Συλλόγου που δραστηριοποιείται σήμερα στο χωριό, ονομάζεται ΜΕΕΑΣ ΥΡΙΑ Λευκών. Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο δήμος Υρίας έφτασε να αριθμεί μέχρι και 2.500 κατοίκους. Η παραγωγή οίνου ήταν διαδεδομένη, καθώς και η εξαγωγή αυτού. Πολλά νεοκλασικά αρχοντόσπιτα, κάποια σε καλή κατάσταση, μαρτυρούν αυτή την περίοδο ακμής.
Σήμερα, το χωριό έχει περίπου 800 μόνιμους κατοίκους και, γενικά, παρατηρείται μια διάθεση επιστροφής στην ηρεμία και τη γαλήνη που προσφέρει ο τόπος. Η τρέχουσα ονομασία του προέρχεται από την τοπική ενδυμασία -λευκό σκουφί και λευκή βράκα- και τις λεύκες που υπήρχαν τριγύρω.
Γνωριμία με τις Λεύκες και τους κατοίκους
Ένα πέρασμα από τον Ράμνο, τον κεντρικό δρόμο του χωριού, οπωσδήποτε εξασφαλίζει τη συναναστροφή με ντόπιους και επισκέπτες. Οι Λευκιανοί είναι ευγενικοί και φιλόξενοι. Ενώ ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, των πιο ηλικιωμένων, είναι η ντοπιολαλιά, για την οποία υπάρχουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες στο βιβλίο «Το γλωσσικό ιδίωμα των Λευκών Πάρου» (έκδοση Προοδευτικού Συλλόγου Λευκιανών Πάρου, 2004).
Όσο για τη γύρω από το χωριό περιοχή, εδώ μιλάει η φύση. Στους λόφους με τους ελαιώνες και τα αμπέλια, αλλά και στο πευκοδάσος που καλύπτει τη μία πλευρά των Λευκών, βρίσκονται διάσπαρτα εκκλησάκια και μοναστήρια, καθώς και εννέα ανεμόμυλοι. Από αυτούς, μόνο οι δύο δεν είναι κατεστραμμένοι και, ανακαινισμένοι πια, χρησιμοποιούνται ως κατοικίες. Επίσης υπάρχει και ένας ο οποίος έχει ανακαινισθεί το 2010 από τον πολιτιστικό Σύλλογο ΜΕΕΑΣ ΥΡΙΑ.
Από τους ναούς και τα μοναστήρια, όλα έχουν ενδιαφέρον και είναι χτισμένα σε σημεία με πολύ ωραία θέα. Τα πιο χαρακτηριστικά είναι η εκκλησία της Παναγίας της Υπαπαντής ή «Παναγίας στα κελιά», όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου ή Καπαρού, το μοναστήρι της Αγίας Κυριακής και οι δύο ναοί (των Αγίων Πάντων και του Προφήτη Ηλία) στο βουνό που βρίσκεται δυτικά των Λευκών και είναι το ψηλότερο του νησιού, με κορυφή περίπου στα 770 μ.
Ο Βυζαντινός δρόμος
Ιδανικός περίπατος είναι και το Βυζαντινό μονοπάτι που ενώνει τις Λεύκες με τον Πρόδρομο.
Λέγεται πως φτιάχτηκε στα βυζαντινά χρόνια, περίπου 1000 χρόνια πριν και κάποτε ήταν μέρος μιας κεντρικής αρτηρίας που διέσχιζε όλο το νησί ενώνοντας την Παροικιά με το Πίσω Λιβάδι, καθώς και το φρούριο της πρώτης με αυτό του Κέφαλου. Πρόκειται για μια διαδρομή περίπου μιάμισης ώρας μέσα σε παρθένο παριανό τοπίο, ευχάριστη, σύντομη και προσιτή στον καθέναν...
Για φαγητό – καφέ – ποτό
Οι Λεύκες φημίζονται για το καλό κρασί, τη σούμα (όπως λένε οι Λευκιανοί το ούζο), το ξύδι, τα σταφύλια, τα χόρτα. Φημίζονται επίσης για τους μεζέδες, το παραδοσιακό φαγητό και τα παραδοσιακά γλυκά. Όλα τα παραπάνω μπορείτε να τα γευτείτε στις ταβέρνες, στα παραδοσιακά καφενεία, στα μεζεδοπωλεία και στις καφετέριες που υπάρχουν στο χωριό.
Πολιτιστικές εκδηλώσεις
Ο πολιτιστικός σύλλογος ΜΕΕΑΣ ΥΡΙΑ Λευκών Πάρου διοργανώνει στο ανακαινισμένο ανοιχτό Θέατρο Λευκών (φωτογραφία) χωρητικότητας 800 θέσεων τη θερινή περίοδο πολλές εκδηλώσεις.
Πρόγραμμα εκδηλώσεων
Ιούλιος 2013
Παρασκευή 12, Σάββατο 13 και Κυριακή 14 στο Κοινοτικό Μέγαρο Λευκών.
Ώρα 20:30 έως 22:30
Η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία LO AND BEHOLD και ο πολιτιστικός Σύλλογος ΜΕΕΑΣ ΥΡΙΑ Λευκών διοργανώνου τριήμερο ομιλιών για την σύγχρονη τέχνη.
Κυριακή 14, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 21:30
Θεατρική παράσταση για μικρούς και μεγάλους «Το μαγικό ταξίδι της Ευγενίας».
Τετάρτη 24, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 21:30
Συναυλία Τζάζ. JAZZ IN PAROS, POERTY & JAZZ)
Τετάρτη 31, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 21:00
Πρώτο Φεστιβάλ Τοπικών Προϊόντων της Πάρου, αφιέρωμα στο ψωμί. «Ο ΆΡΤΟΣ Ο ΕΠΙΟΥΣΙΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ». Οργάνωση ΚΔΕΠΑ Πάρου.
Αύγουστος 2013
Πέμπτη 1, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 21:30
Από το Σύλλογο Γυναικών Μάρπησσας θεατρική παράσταση – κωμωδία «Ο Κουνενές».
Παρασκευή 2, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 21:30
Ο ΜΕΕΑΣ ΥΡΙΑ Λευκών διοργανώνει συναυλία, έντεχνο λαϊκό τραγούδι, με τον Μίλτο Πασχαλίδη.
Σάββατο 3, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 21:30
Συναυλία από το International Music Workshop από τους Stockhausen – Bussurro – Bouman – Ρακόπουλο. Διοργάνωση ΚΔΕΠΑ Πάρου.
Δευτέρα 5, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 21:30
Ο Προοδευτικός Σύλλογος Λευκιανών της Αθήνας και ο Πολιτιστικός Σύλλογος ΜΕΕΑΣ ΥΡΙΑ Λευκών παρουσιάζουν αφιέρωμα στον Σταύρο Ξαρχάκο με τους EMELON.
Κυριακή 11, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 21:00
Η ΚΔΕΠΑ Πάρου και ο Πολιτιστικός Σύλλογος ΜΕΕΑΣ ΥΡΙΑ Λευκών διοργανώνουν αφιέρωμα στα 30 χρόνια του ΥΡΙΑ.
Σάββατο 17, Δίπλα στο Κοινοτικό Μέγαρο Λευκών
Ώρα 21:30
Γιορτή του καράβολα, παραδοσιακό λαϊκό πανηγύρι.
Δευτέρα 26, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 21:00
Θεατρική παράσταση – κωμωδία «ΠΕΡΛΙΜΠΛΙΝ ΚΑΙ ΜΠΕΛΙΣΑ» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Πρωταγωνιστούν: Στέλιος Μάϊνας, Δήμητρα Ματσούκα, Ελένη Καστάνη.
Πέμπτη 29, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 20:30
Παρουσίαση βιβλίου «Ο Ξενιτεμένος» του Αντώνη Αρκά και αφήγηση του Χρίστου Γεωργούση «Μνήμες για τους φίλους που έφυγαν».
Σεπτέμβριος 2013
Κυριακή 1, Ανοιχτό Θέατρο Λευκών
Ώρα 20:30
Εκκλησιαστικοί – Βυζαντινοί ύμνοι από τη χορωδία του Εμμανουήλ Ιωάννου Χανιώτη, Πρωτοψάλτη Ιερού Προσκυνήματος Παναγίας Εκατονταπυλιανής Πάρου.
