Σοκ προκαλούν τα στοιχεία μελέτης τεσσάρων διακεκριμένων επιστημόνων για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην ελληνική κοινωνία. Η ανέχεια και η ανεργία οδηγούν όλο και περισσότερους πολίτες σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις, αυξάνοντας, όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, και τον αριθμό των αυτοκτονιών.
Ψυχικές διαταραχές, φαινόμενα κατάθλιψης, αύξηση επισκέψεων σε εξωτερικά ιατρεία ψυχιατρικών κλινικών, αυτοκτονικές τάσεις, διαζύγια, ανθρωποκτονίες, επιθετικότητα και βίαιες συμπεριφορές είναι μερικές από τις επιπτώσεις της τρέχουσας οικονομικής κρίσης που δημιουργούν μια χαοτική εικόνα διάλυσης της κοινωνικής συνοχής στη χώρα μας.
Απογοητευτικά είναι και τα ευρήματα της πρόσφατης ερευνητικής μελέτης που υπογράφουν οι ψυχίατροι Ορέστης Γιωτάκος, Δημήτρης Καράμπελας και Αλέξανδρος Καυκάς, με βάση τα στοιχεία που συνέλεξαν από την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία, το Αιγινήτειο Νοσοκομείο, το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, το Γενικό Κρατικό Αθηνών και τον Ευαγγελισμό.
Οπως εκτιμούν οι περισσότεροι επιστήμονες οι κυριότερες συνέπειες της οικονομικής κρίσης, που είναι η ανεργία, η μείωση του εισοδήματος και οι περικοπές των δαπανών για την υγεία, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε υψηλά επίπεδα νοσηρότητας, θνητότητας, κατάθλιψης και αυτοκτονιών, καταστάσεις που επιβεβαιώθηκαν και σε αντίστοιχες κρίσεις του προηγούμενου αιώνα, όπως το κραχ του 1929 στις ΗΠΑ, στην οικονομική κατάρρευση των πρώην σοβιετικών χωρών στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 και στην ασιατική κρίση περί το τέλος του '90 όπου υπήρξε δραματική αύξηση των ανθρωποκτονιών και των αυτοκτονιών.
Οπως εξηγεί στην «Espresso» ο κ. Ορέστης Γιωτάκος, επικεφαλής της μελέτης και διευθυντής της Ψυχιατρικής Κλινικής του 414 Στρατιωτικού Νοσοκομείουυ, «τα ποσοστά ανεργίας βρέθηκαν να έχουν άμεση συσχέτιση με τον αριθμό των ανθρωποκτονιών (σε ποσοστό 16%) αλλά και με τον αριθμό των διαζυγίων (σε ποσοστό 20%)». Είναι χαρακτηριστικό ότι η ανάλυση των δεδομένων καταδεικνύει άμεση συσχέτιση μεταξύ των ποσοστών ανεργίας και των επισκέψεων στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων. Πιο συγκεκριμένα, το 40% των επισκέψεων πολιτών στα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα οφείλεται αποδεδειγμένα στις διακυμάνσεις του ποσοστού ανεργίας στην χώρα μας.
«Η αύξηση της ανεργίας σχετίζεται σημαντικά με αύξηση των επισκέψεων στα εξωτερικά ιατρεία ψυχιατρικής όλων των νοσοκομείων που μελετήθηκαν» τονίζει ο κ. Γιωτάκος και προσθέτει: «Σε συνθήκες οικονομικής ύφεσης οι φτωχοί αποτελούν ομάδα κινδύνου, αφού είναι οι πρώτοι που πλήττονται. Παράλληλα, τα άτομα που ήδη νοσούν από ψυχικά νοσήματα, λόγω της υπάρχουσας έκπτωσης στη λειτουργικότητα, αποτελούν επίσης ομάδα υψηλού κινδύνου, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο, όπου η φτώχεια ευνοεί τις ψυχικές διαταραχές αλλά και το αντίστροφο».
Ταυτόχρονα, μελέτη επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην υγεία των Ελλήνων, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο ιατρικό περιοδικό «Τhe Lancet», έδειξε μείωση 40% στον προϋπολογισμό των νοσοκομείων και αύξηση των εισαγωγών στα δημόσια νοσοκομεία κατά 24% το 2010 σε σχέση με το 2009. Επιπλέον, καταγράφηκε αύξηση κατά 8% το πρώτο μισό του 2011 σε σχέση με το 2010.
Την ίδια ώρα το ποσοστό των Ελλήνων πολιτών που ανέφεραν ότι η υγεία τους είναι κακή έως πολύ κακή αυξήθηκε το 2009 κατά 14% σε σχέση με το 2007. Οπως εκτιμούν οι περισσότεροι επιστήμονες, οι ψυχιατρικοί ασθενείς επηρεάζονται από το βιοτικό τους επίπεδο, που λόγω της κρίσης πέφτει και αυτό έχει συνέπειες και στο οικογενειακό τους περιβάλλον.
Καβγάδες βία και βιασμοί τις οικογένειες
Φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας, συνεχείς καβγάδες και διαζύγια είναι στην πρώτη γραμμή και εντείνονται συνεχώς λόγω της οικονομικής δυσχέρειας, όπως επισημαίνει και η κ. Ευγενία Τσουμάνη, βουλευτής Επικρατείας της Ν.Δ. και πρώην γενική γραμματέας Ισότητας:
«Η οικονομική ύφεση ενεργοποιεί αυτόματα αρνητικές σκέψεις, όπως ο φόβος και η οργή. Ετσι, είναι πιθανόν σε αυτές τις συνθήκες να πυκνώνουν οι διενέξεις στο οικογενειακό περιβάλλον, συχνά δε, υπό τη μορφή περιστατικών βίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν 6 στις 10 γυναίκες υφίστανται βία από τον σύζυγο ή και τον σύντροφό τους, η οποία συνδέεται με τη λεκτική ή και την ψυχολογική βία. Κάθε χρόνο διαπράττονται στην Ελλάδα περίπου 4.500 βιασμοί. Περίπου ένα στα τρία θύματα είναι κάτω των 18 ετών. Μία στις πέντε γυναίκες υπήρξε θύμα ξυλοδαρμού τουλάχιστον μία φορά στη ζωή της από τον σύζυγο ή τον σύντροφό της».
Οπως επισημαίνει η κ. Τσουμάνη «εάν δεν αντιμετωπιστούν αποφασιστικά οι γνωστές χρόνιες αδυναμίες του κράτους, ώστε να δοθεί αναπτυξιακή ώθηση στην οικονομία -πράγμα που ασφαλώς προϋποθέτει και δραστικές αλλαγές σε επίπεδο Ε.Ε.- πολύ φοβάμαι ότι η κοινωνία των 2/3 θα είναι μια πραγματικότητα που θα διαρκέσει».
Μένουν μαζί γιατί δεν έχουν λεφτά για διαζύγιο
Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι δηλώσεις του επίκουρου καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου Ευστάτιου Παπάνη, ο οποίος περιγράφει μια οδυνηρή πραγματικότητα που βιώνουν αρκετές οικογένειες: «Η οικονομική κρίση παραδόξως, επηρέασε τη φρενήρη αύξηση των επίσημων διαζυγίων στη χώρα μας: τα ζευγάρια δεν διαθέτουν αρκετά χρήματα για να επωμιστούν τα έξοδα των δικηγόρων. Αποκύημα αυτού είναι οι παρατεταμένες περίοδοι σε οιονεί διάσταση: σύντροφοι που ζουν μαζί και χωριστά, που αποτελούν και δεν αποτελούν οικογένεια. Επειδή όμως αυτό επιτείνει την κατάσταση ρευστότητας και η δραστική-τελική λύση του χωρισμού δεν επέρχεται, ενώ καμία προσπάθεια άρσης του αδιεξόδου δεν καταβάλλεται, οι συνέπειες του συγκρουσιακού κλίματος βαραίνουν περισσότερο τα παιδιά. Η παράταση της σύγκρουσης έχει ολέθρια αποτελέσματα, ειδικά για τα παιδιά, τα οποία ενδεχομένως αργότερα να εξωτερικεύσουν τον θυμό με επιθετικότητα, μαθησιακές δυσκολίες, κατάθλιψη και αντικοινωνική συμπεριφορά».
Είναι προφανές ότι η κρίση πυροδοτεί και πράξεις βίας, όπως ανθρωποκτονίες και ληστείες, οι οποίες, σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία, σχεδόν διπλασιάστηκαν το 2009 σε σχέση με το 2007. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «The Lancet» σημειώθηκε αύξηση κατά 20% στη χρήση ηρωίνης το 2010 σε σχέση με το 2009. Οι χρήστες αυξήθηκαν από 20.200 σε 24.100 από το 2009 μέχρι το 2010, ενώ παράλληλα τριπλασιάστηκαν οι μολύνσεις, ένα μεγάλο μέρος των οποίων σχετίζονται με τη χρήση ηρωίνης και ενδοφλέβιων ουσιών.
«Δυστυχώς, τα μέτρα για την εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας δεν λαμβάνουν υπόψη ότι οι κοινωνικά ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, όπως οι μακροχρόνια άνεργοι, οι απολυμένοι άνω των σαράντα ετών, η τρίτη ηλικία, οι ψυχικώς πάσχοντες και οι ανάπηροι, οι γυναίκες που διατηρούν μονογονεϊκή οικογένεια, θα περιθωριοποιηθούν ακόμα περισσότερο, με βαριές συνέπειες στην ποιότητα ζωής και στην ψυχική τους υγεία» είναι το συμπέρασμα του κοινωνιολόγου κ. Παπάνη.
