Πώς και πότε περπάτησε ο άνθρωπος;

Η όρθια στάση του σώματος και η κίνηση με τα δύο πόδια είναι από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους. Σύμφωνα με τα απολιθώματα που έχουν βρεθεί έως σήμερα, οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι ανθρωπίδες ανέπτυξαν αυτό το γνώρισμα πριν από έξι εκατομμύρια χρόνια, λίγο μετά τον διαχωρισμό χιμπαντζήδων και ανθρωπιδών από τον κοινό τους πρόγονο. Τα χέρια των προγόνων μας απελευθερώθηκαν για να μπορούν να κρατούν και να χρησιμοποιούν εργαλεία. Αυτό ίσως οδήγησε στην αύξηση του μεγέθους του εγκεφάλου. Το ερώτημα στο οποίο θέλουν να απαντήσουν οι επιστήμονες είναι γιατί αρχίσαμε να περπατάμε στα δύο πόδια. Έχουν κατά καιρούς προτείνει περισσότερες από 10 θεωρίες. Όταν οι πρόγονοί μας κατέβηκαν από τα δέντρα και μετακινήθηκαν στη σαβάνα, το περπάτημα ήταν η καλύτερη μέθοδος εξοικονόμησης ενέργειας για τη διάνυση μεγάλων αποστάσεων σε αντίθεση με τον τρόπο μετακίνησης του χιμπαντζή ή του γορίλλα, που στηρίζονται στις αρθρώσεις των δακτύλων.
Μία άλλη θεωρία υποστηρίζει πως όταν άλλαξε το κλίμα και αραίωσαν τα δάση, οι πρόγονοί μας έπρεπε να διανύουν μεγάλες αποστάσεις στο έδαφος για να βρουν τροφή κι έτσι ανέπτυξαν το περπάτημα. Επίσης, όταν το σώμα βρίσκεται σε όρθια θέση, μειώνεται η επιφάνεια που εκτίθεται στον ήλιο γεγονός που έδωσε τη δυνατότητα στους ανθρωπίδες να κυκλοφορούν περισσότερη ώρα σε ανοιχτό πεδίο. Πιθανές εξηγήσεις. Οι παλαιοανθρωπολόγοι διαφωνούν με όλες τις παραπάνω θεωρίες. Τα απολιθώματα δείχνουν ότι παρ΄ όλο που οι ανθρωπίδες είχαν πόδια κατάλληλα για περπάτημα σε όρθια στάση, εξακολουθούσαν να διατηρούν μακριά χέρια, ικανά για σκαρφάλωμα. Εκτός αυτού, τα πιο παλιά απολιθώματα έχουν βρεθεί σε δασικές περιοχές και όχι σε λιβάδια. Άλλη μία πιθανή εξήγηση είναι ότι οι πρόγονοί μας ανέπτυξαν την όρθια στάση τρώγοντας σκυφτοί στο έδαφος. Αυτή η στάση οδήγησε σε πιο επίπεδα πόδια, εύκαμπτη μέση και κατακόρυφη σπονδυλική στήλη.
Όποια θεωρία κι αν υιοθετήσουν, οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι το περπάτημα αναπτύχθηκε στο έδαφος. Υπάρχουν όμως και ορισμένοι άλλοι που υποστηρίζουν ότι περπατήσαμε πριν κατεβούμε από τα δέντρα. Η συμπεριφορά ουραγκοτάγκων. Πρόσφατα, μία ερευνητική ομάδα από την Αγγλία μελέτησε την κίνηση των ουραγκοτάγκων, που ζουν σχεδόν αποκλειστικά σε πυκνά δάση στα δέντρα. Κινούνται από δέντρο σε δέντρο σε όρθια θέση, χρησιμοποιώντας και τα τέσσερα άκρα. Με τα χέρια κρέμονται από το ένα κλαδί για να πιάσουν το επόμενο, ενώ με τα πόδια αγκαλιάζουν χαμηλότερα κλαδιά. Οι επιστήμονες παρατήρησαν επίσης ότι μερικές φορές οι ουραγκοτάγκοι περπατούν πάνω στα κλαδιά την ώρα που με τα χέρια κρατιούνται από τα ψηλότερα. Τα ζώα αυτά έχουν την πιο κοντινή προς τον άνθρωπο στάση σώματος από όλα τα θηλαστικά. Οι αρθρώσεις τους στα γόνατα και τους γοφούς είναι περισσότερο εκτεταμένες από ό, τι στους άλλους πιθήκους. «Πιστεύουμε ότι ανέπτυξαν αυτή τη μέθοδο κίνησης για να φτάνουν τα πιο λεπτά κλαδιά στην άκρη των δέντρων, όπου βρίσκονται οι πιο ώριμοι καρποί», εξηγεί στο περιοδικό «Νew Scientist» η Σουζάνα Θορπ, από το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ που συμμετείχε στην έρευνα.
Διαχωρισμός 13 εκατ. χρόνια πριν. Οι ομοιότητες ανάμεσα στην κίνηση των ουραγκοτάγκων και των ανθρώπων οδήγησαν τους επιστήμονες στην ανάπτυξη της νέας θεωρίας. Ο κοινός πρόγονος όλων των μεγάλων πιθήκων ζούσε στα δέντρα, χρησιμοποιούσε τα δύο πόδια και ταυτόχρονα κρατιόταν με τα χέρια από ψηλότερα σημεία για να μετακινηθεί. Πριν από 13 εκατομμύρια χρόνια διαχωρίστηκαν τα είδη. Δημιουργήθηκαν οι πίθηκοι της Αφρικής και οι ουραγκοτάγκοι που βρέθηκαν στην Ασία. Οι δεύτεροι έμειναν σε κλειστά δάση. Οι πρώτοι κατέβηκαν από τα δέντρα καθώς τα δάση αραίωσαν και ανέπτυξαν την ικανότητα να σκαρφαλώνουν.
Οι πίθηκοι της Αφρικής χωρίστηκαν σε υποομάδες. Οι πρόγονοι των χιμπαντζήδων και του γορίλλα στηρίζονταν στα πόδια και τις αρθρώσεις των δακτύλων των χεριών για να μετακινούνται. Οι πρόγονοι των ανθρώπων δεν πέρασαν ποτέ από αυτό το στάδιο παραμένοντας όρθιοι και στο έδαφος, όπως έκαναν πάνω στα δέντρα με εκτεταμένα άνω και κάτω άκρα.