Το 63ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης φιλοξενεί φέτος ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα με ταινίες από όλο τον κόσμο, ειδικά αφιερώματα, masterclass και εκδηλώσεις.
Το κεντρικό, πολυδιάστατο αφιέρωμα της 63ης διοργάνωσης έχει τίτλο «Αγγελόπουλος για πάντα». Αφορά τον σπουδαίο δημιουργό που σημάδεψε με το έργο του το ελληνικό σινεμά και γίνεται με αφορμή την επέτειο των 10 χρόνων από το θάνατό του. Περιλαμβάνει την επαναπροβολή της «Αναπαράστασης», που αποτέλεσε το 1970, το σκηνοθετικό του ντεμπούτο. Αυτή γίνεται η πηγή έμπνευσης 12 Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών που εξερευνούν στην κεντρική έκθεση του Φεστιβάλ, τις διαφορετικές παραλλαγές και αποδόσεις της αναπαράστασης: την ανασύσταση, την αναθέσπιση και την ανακατασκευή.
Μια δεύτερη έκθεση, «Η “Θάλασσα” στο λιμάνι», με φωτογραφίες του Νίκου Νικολόπουλου, μας γυρίζει πίσω στα γυρίσματα της τελευταίας ανολοκλήρωτης ταινίας του, «Η άλλη θάλασσα». Το αφιέρωμα περιλαμβάνει επίσης την προβολή της ταινίας «Θόδωρος Αγγελόπουλος – Νίκος Παναγιωτόπουλος: Ο καθένας και η μουσική του» των Αντώνη Κόκκινου και Γιάννη Σολδάτου, που αφορά μια άγνωστη συνομιλία των δύο σκηνοθετών.
Ο διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ορέστης Ανδρεαδάκης επισημαίνει: «Πριν από δέκα ακριβώς χρόνια, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος σκοτώθηκε σε τροχαίο ατύχημα, μέσα στο σκηνικό της τελευταίας του ταινίας. Με αυτή την αφορμή, το φεστιβάλ, κάνει ένα αφιέρωμα, θέλοντας να εμβληματοποιήσει τον τίτλο της πρώτης του ταινίας, την Αναπαράσταση. Η Αναπαράσταση δεν είναι μόνο μιαταινία, αλλά είναι ένα σύμβολο για το πώς ο κινηματογράφος και οι τέχνες γενικά αναπαριστούν την πραγματικότητα. Γι’ αυτό ζητήσαμε από καλλιτέχνες, εικαστικούς να εμπνευστούν από την ταινία, αλλά και από τον τίτλο, από την έννοια της αναπαράστασης δηλαδή και να φτιάξουν καινούργια εικαστικά έργα. Ζητήσαμε επίσης από έναν σκηνοθέτη και φωτογράφο, τον Νίκο Νικολόπουλο να φέρει φωτογραφίες από την τελευταία του ταινία, εκεί που έχασε την ζωή του, εδώ στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, που ήταν αγαπημένος τόπος γυρισμάτων του Αγγελόπουλου, σε μια επιστροφή, σε μια ολοκλήρωση του νόστου».
Στο πλαίσιο του μεγάλου αφιερώματος στην υποκριτική με τίτλο «Ποιος παίζει; / Time to Act», σημαντικοί casting directors από την Ελλάδα και το εξωτερικό παίρνουν μέρος σε masterclass, εργαστήρια και συζητήσεις, εξηγώντας τα πάντα γύρω από τη δουλειά τους. Ένας από αυτούς είναι ο διάσημος ατζέντης Λοράν Γκρεγκουάρ, που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημοφιλή σειρά του Netflix, Call my agent. Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στο επάγγελμά τους;
«Η αλήθεια είναι ότι τις τελευταίες δεκαετίες περάσαμε από ένα πολύ πιο παραδοσιακό μοντέλο όσον αφορά την τηλεόραση και το σινεμά, σε καινούργια πράγματα. Αυτό έγινε κυρίως τα τελευταία χρόνια, που έκαναν την εμφάνισή τους οι πλατφόρμες. Αυτές έχουν αλλάξει δυναμικά, πολύ σημαντικά το τοπίο, ειδικά στο χώρο του κινηματογράφου. Έχουν δώσει επίσης πολλές νέες ευκαιρίες για δουλειά και απασχόληση σε πολλούς ηθοποιούς. Το ταλέντο και η εργασία τους διαχέονται πλέον παντού, Η αλήθεια είναι ότι η κατάσταση έχει ανοίξει. Τα πράγματα έχουν παγκοσμιοποιηθεί και ως εκ τούτου προσπαθούμε και εμείς σε αυτό το πλαίσιο, στο γαλλικό σινεμά, να δημιουργούμε καλύτερες παραγωγές έτσι ώστε αυτές να βρίσκουν ευρύτερο κοινό παγκοσμίως».
Ένα από τα αφιερώματα της φετινής διοργάνωσης, που ξεχωρίζουν είναι το σινεμά των Αυτόχθονων. Είναι η πρώτη φορά που μια μεγάλη κινηματογραφική διοργάνωση αναδεικνύει αυτό το είδος. Η συγκεκριμένη ενότητα περιλαμβάνει 17 ταινίες μυθοπλασίας, που φέρνουν αυτόχθονες από όλες τις γωνιές του πλανήτη στο προσκήνιο, αναδεικνύοντας την αυθεντική ιδιοσυγκρασία τους, πέρα από τις συνήθεις, στερεοτυπικές απεικονίσεις. Από τους Ινουίτ του Καναδά και τις ιθαγενείς φυλές της Λατινικής Αμερικής, μέχρι τους Αβορίγινες της Αυστραλίας και τους Μαορί της Νέας Ζηλανδίας, το αφιέρωμα ρίχνει φως σε πολιτισμούς και τρόπους ζωής για τους οποίους γνωρίζουμε ελάχιστα και οι οποίοι διαρκώς απειλούνται.
«Σε μια εποχή όπου πολλές κοινωνικές ομάδες, κοινωνικές και πολιτικές μειονότητες, διεκδικούν τα δικαιώματά τους σκεφτήκαμε ότι θα είναι πολύ ενδιαφέρον να παρουσιάσουμε τον κινηματογράφο των αυτόχθονων λαών, οι οποίοι από τη δεκαετία του '80 και έπειτα χρησιμοποίησαν το κινηματογραφικό μέσο και την τηλεόραση ως έναν τρόπο να επαναδιαπραγματευτούν την ταυτότητά τους, να διεκδικήσουν τις αναπαραστάσεις τους και να διεκδικήσουν τα πολιτικά τους δικαιώματα. Πρόκειται για μια διαφορετική κατηγορία κινηματογράφου που διαφέρει πολύ από τις κινηματογραφικές συμβάσεις της Δύσης και την εξωτική αντιμετώπιση του Χόλιγουντ», αναφέρει ο Δημήτρης Κερκινός, υπεύθυνος του αφιερώματος.
Τα «Οχτώ Βουνά» των Φελίξ Βαν Γκρόνινγκεν και Σαρλότ Βαντερμίς μας μεταφέρουν στις ιταλικές Άλπεις. Η ταινία έχει να κάνει με τη συγκινητική ιστορία δύο παιδιών που γίνονται άνδρες, που προσπαθούν να σβήσουν τα ίχνη των πατέρων τους, αλλά που μέσα από τα μονοπάτια που παίρνουν, τελικά επιστρέφουν πάντα σπίτι. Ο Πιέτρο είναι ένα παιδί της πόλης, ο Μπρούνο είναι το τελευταίο παιδί ενός ξεχασμένου χωριού στο βουνό. Τα χρόνια περνούν κι αυτοί μέσα από τις συναντήσεις τους, μαθαίνουν την αγάπη και την απώλεια, ανακαλύπτουν τι σημαίνει να είναι αληθινοί φίλοι για πάντα. Ο Λούκα Μαρινέλι και ο Αλεσάντρο Μπόργκι δίνουν ρεσιτάλ ερμηνείας στους δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους. Η συναρπαστική ταινία, που στηρίζεται στο βιβλίο του Πάολο Κονιέττι, κέρδισε το Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο φετινό φεστιβάλ των Καννών:
«Ξέραμε πάντα ότι υπάρχουν πολλά διαφορετικά επίπεδα στην ιστορία. Αυτό ήταν που μας άρεσε ήδη στο βιβλίο. Ήταν μια πρόκληση να το μετουσιώσουμε όλο αυτό στην ταινία. Φυσικά και ψάχνουν να βρουν τη θέση τους στη ζωή. Αυτό είναι το ταξίδι. Για τον πρώτο, τον Μπρούνο, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο βουνό, το βουνό είναι το μέρος του. Ο άλλος είναι ο Πιέτρο. Λατρεύει τα βουνά, αλλά έχει πληγωθεί από διάφορα πράγματα. Είναι ένας άνθρωπος που γυρίζει τον κόσμο, πηγαίνει από το ένα βουνό στο άλλο. Γυρίζει πίσω στην πόλη και ξαναφεύγει. Ψάχνει να βρει τη θέση του στον κόσμο. Είναι ένας περιπλανώμενος. Αυτό είναι το ζήτημα που θέτει η ταινία. Υπάρχει πεπρωμένο; Ποιο είναι αυτό; Μπορούμε να το αλλάξουμε; Μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο από τους γονείς μας; Ναι αυτή η ταινία είναι ένα ταξίδι» επισημαίνει η συν-σκηνοθέτιδα της ταινίας Σαρλότ Βαντερμίς.
Το «White Dwarf», ο Λευκός Νάνος, εγκαινίασε το χώρο του All Around Cinema, στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Στην πρωτότυπη διαδραστική εγκατάσταση εικονικής πραγματικότητας, η Γιολάντα Μαρκοπούλου δημιουργεί μια εμβυθιστική δράση, εστιάζοντας στην ανακάλυψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Η έρευνα του φυσικού Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, του «πατέρα της ατομικής βόμβας» συνδέεται με την ιστορία της νεαρής Σαντάκο Σασάκι, θύματος του βομβαρδισμού της Χιροσίμα. Οι θεατές μπαίνουν στη θέση των επιστημόνων εκείνης της εποχής, φορώντας τα ειδικά γυαλιά VR και περνώντας από αίθουσα σε αίθουσα. Πρόκειται για μια διαφορετική εμπειρία που θολώνει τα όρια μεταξύ φυσικής και εικονικής πραγματικότητας:
«Το White Dwarf είναι μια εγκατάσταση η οποία έχει μέσα και παραστασιακά κομμάτια, δηλαδή έχει κομμάτια performance, αλλά έχει και ένα κομμάτι εικονικής πραγματικότητας. Ο στόχος μου ήταν πώς η εικονική πραγματικότητα που είναι ένα μέσο στο οποίο βλέπεις εικόνα μέσα από τα γυαλιά και βυθίζεσαι σε έναν κόσμο που είναι πέρα από τον δικό μας, μπορεί να συνδεθεί και να κάνει έναν διάλογο με τον φυσικό κόσμο. Έτσι οι θεατές που έρχονται στην εγκατάστασή μας, μπαίνουν ανά εξάδες, έτσι ώστε να μην είναι μόνοι τους, να μην έχουν ένα μοναχικό ταξίδι μέσα από τα VR γυαλιά, αλλά να μπορούν να συνδεθούν με τους "συμπαίκτες τους" και να βιώσουν όλοι μαζί μια ολιστική εμπειρία μέσα στους διαφορετικούς χώρους που έχουμε δημιουργήσει. Το κομμάτι δηλαδή της εικονικής πραγματικότητας σε βάζει στη θέση κάποιου ανθρώπου. Εδώ μπαίνουμε στη θέση ενός επιστήμονα. Γινόμαστε επιστήμονες που πρέπει να πάρουμε μια απόφαση» μας εξηγεί η Γιολάντα Μαρκοπούλου.
