Η παραίτηση του Βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον, η οποία ήρθε τελικά την Πέμπτη ύστερα από μήνες αυξανόμενων σημαντικών πιέσεων τόσο από το εξωτερικό, όσο και από το εσωτερικό του κόμματος των Τόρις, καθώς τα σκάνδαλα δεν είχαν τελειωμό, ήταν το εναρκτήριο λάκτισμα για να ξεκινήσει μία σκληρή αναμέτρηση για την ηγεσία των Συντηρητικών.
Οι υποψήφιοί ένοικοι του εμβληματικού κτιρίου με τον αριθμό 10 στην Ντάουνινγκ Στριτ είναι πολλοί και θα ανταγωνιστούν σκληρά μεταξύ τους καθώς αυτή τη στιγμή όλα είναι ανοιχτά για την διαδοχή του Τζόνσον. Ωστόσο, δεν θα κληθούν να διαχειριστούν μία μεγάλη Βρετανία, που αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα -όπως και οι υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης- εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία (ρεκόρ 40 ετών σημείωσε ο πληθωρισμός τον περασμένο Μάιο με 9,1%), αλλά και τις ισορροπίες μέσα σε ένα κόμμα του οποίου η ηθική, η ακεραιότητα και οι αξίες έχουν τεθεί ξεκάθαρα υπό αμφισβήτηση.
Τα «άθλια» σκάνδαλα που κατέκλυσαν την κυβέρνηση Τζόνσον δεν μπορούσαν αν έχουν κάποιο άλλο αποτέλεσμα από την παραίτησή του παρά το γεγονός ότι επιθυμούσε διακαώς να μείνει στην πρωθυπουργική κατοικία, και μάλιστα αυτό ξεκαθάριζε μέχρι και την περασμένη Τετάρτη, λίγες μόνο όρε πριν ανακοινώσει στον επικεφαλής της εσωτερικής Επιτροπής των Συντηρητικών «1922» -και εν συνεχεία στον βρετανικό λαό με επίσημο διάγγελμα - ότι αποφάσισε να παραιτηθεί. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η φράση «αφήνω την καλύτερη δουλειά του κόσμου» που χρησιμοποίησε.
Το έναυσμα για το ντόμινο παραιτήσεων που είχε αποτέλεσμα να αποχωρήσουν από τα πόστα τους περισσότερα από 50 μέλη της κυβέρνησης, ήταν η παραίτηση του υπουργού Υγείας Σατζίντ Τζάβιντ το βράδυ της Τρίτης και λίγα λεπτά αργότερα αυτή του καγκελάριου Ρίσι Σουνάκ. Και οι δύο, σύμφωνα με τις δημόσιες δηλώσεις τους και τις ιδιωτικές ενημερώσεις από τους συμμάχους τους, παραιτήθηκαν επειδή θεώρησαν ότι ο χειρισμός της Ντάουνινγ Στριτ σχετικά με τις καταγγελίες σε βάρος του ανώτερου βουλευτή Κρις Πίντσερ για σεξουαλική ανάρμοστη συμπεριφορά ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Είχαν εξάλλου προηγηθεί μήνες που τη βρετανική κοινωνία και πολιτική σκηνή απασχολούσε το partygate. Τα πάρτι που οργάνωνε ο Βρετανός πρωθυπουργός, την ώρα που όλη η υπόλοιπη χώρα βρισκόταν σε καραντίνα, λόγω κορονοϊού.
Η απόφαση των Τζάβιντ και Σουνάκ να κινηθούν εναντίον του πρωθυπουργού εξαπέλυσε ένα ξέσπασμα δυσφορίας και απογοήτευσης για έναν ηγέτη ο οποίος έδειχνε να θεωρεί τον εαυτό του υπεράνω όλων και να πιστεύει ότι οι κανόνες ισχύουν για όλος τους άλλους εκτός από εκείνον. Πιστός ακόλουθος στον δρόμο που χάραξε ο πρώην πλανητάρχης, Ντόναλντ Τραμπ.
Όπως αναφέρει το POLITICO, υπήρχαν μάλιστα ενδείξεις ότι τα προβλήματα για την ακεραιότητα του Τζόνσον είχαν αρχίσει να επηρεάζουν δημοκοπικά το κόμμα των Τόρις. Λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν, οι Συντηρητικοί υπέστησαν δύο οδυνηρές ήττες στις επαναληπτικές εκλογές, κάνοντας πολλούς ανώτερους αξιωματούχου να κάνουν εικασίες -κάποιοι δημόσια, άλλοι ιδιωτικά- για τη ζημιά που έκανε ο ηγέτης τους στο κόμμα.
Όταν ο Τζόνσον παραδέχθηκε αυτή την εβδομάδα ότι είχε προειδοποιηθεί για τη συμπεριφορά του Πίντσερ αλλά την είχε «ξεχάσει», πολλοί δεν μπορούσαν πλέον να συνεχίζουν να παρέχουν στήριξη σε έναν πρωθυπουργού, που έδειχνε να μην μαθαίνει τίποτα από τα λάθη του.
Στο επίκεντρο η «ειλικρίνεια»
Σημαντική δημοκοπική έρευνα διαπίστωσε τον Ιανουάριο ότι οι Βρετανοί ψηφοφόροι εκτιμούν περισσότερο την ακεραιότητα των πολιτικών ηγετών. Όταν τους ζητήθηκε να «φανταστούν ότι ένας μελλοντικός πρωθυπουργός πρέπει να επιλέξει μεταξύ της ειλικρίνειας και της υλοποίησης της πολιτικής που επιθυμούν οι περισσότεροι άνθρωποι», το 71% των ερωτηθέντων επέλεξε την ειλικρίνεια και μόνο το 16% την υλοποίηση.
Πλέον οι ομάδες που ετοιμάζουν τις προεκλογικές εκστρατείες για την ηγεσία έχουν θέσει στο επίκεντρο την ακεραιότητα των υποψηφίων τους. «Το πιο σημαντικό πράγμα για τον Ρίσι Σουνάκ είναι η ειλικρίνεια, η ακεραιότητα και η επάρκεια», δήλωσε υποστηρικτής ενός εκ των φαβορί για την πρωθυπουργία, ο οποίος αναμένεται να θέσει υποψηφιότητα για την ηγεσία εντός των ημερών. «Είναι θεμελιωδώς πιστός και παρέμεινε πιστός σε δύσκολες περιόδους, ιδίως τους τελευταίους οκτώ μήνες περίπου, αλλά τελικά το κόμμα και η χώρα πρέπει να έρχονται πρώτα».
Οι σύμμαχοι του Σουνάκ τον παρότρυναν να παραιτηθεί εδώ και μήνες, εξήγησε ένας από αυτούς, ιδίως όταν του επιβλήθηκε πρόστιμο από την αστυνομία επειδή συμμετείχε σε συγκέντρωση που έσπασε το λουκέτο στην αίθουσα του υπουργικού συμβουλίου στην Ντάουνινγκ Στριτ για τα γενέθλια του Τζόνσον.
Ο Σατζίντ Τζαβίντ, ο οποίος επίσης ετοιμάζεται να διεκδικήσει την ηγεσία του κόμματος, δήλωσε στη Βουλή των Κοινοτήτων σε ομιλία παραίτησης αυτή την εβδομάδα: «Το να βαδίζω στο τεντωμένο σχοινί μεταξύ πίστης και ακεραιότητας έχει γίνει αδύνατο τους τελευταίους μήνες και δεν θα διακινδυνεύσω ποτέ να χάσω την ακεραιότητά μου».
Ποιος είναι ο «πιο καθαρός»
Αλλά τόσο ο Τζαβίντ όσο και ο Σουνάκ έχουν αντιμετωπίσει τις δικές τους κρίσεις. Ο Σουνάκ υπέστη τεράστια ζημιά στη φήμη του όταν ο Independent ανέφερε τον Απρίλιο ότι η σύζυγός του είχε καθεστώς non-dom, πράγμα που σημαίνει ότι δεν πλήρωνε φόρους στο Ηνωμένο Βασίλειο για εισοδήματα που απέκτησε στο εξωτερικό. Αμέσως μετά, ο Τζαβίντ αποκάλυψε ότι ο ίδιος είχε καθεστώς non-dom για έξι χρόνια ενώ εργαζόταν ως τραπεζίτης.
Ακόμα και χωρίς μεμονωμένες αντιπαραθέσεις, οι άλλοι υποψήφιοι για την ηγεσία των Τόρις θα δυσκολευτούν να αποτινάξουν από πάνω τους την «ρετσινιά» που κατατρύχει τη διακυβέρνηση Τζόνσον. Οι ισχυρισμοί για σεξουαλική απρέπεια σε βάρος του Πίντσερ περιφέρονταν στο Γουεστμίνστερ εδώ και χρόνια και οι επίδοξοι ηγέτες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν ερωτήσεις σχετικά με το αν γνώριζαν οτιδήποτε για την υπόθεση και δεν μίλησαν.
Η στάση τους σε θέματα ακεραιότητας ευρύτερα κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους θα εξεταστεί εξονυχιστικά. Αρκετοί από τους υποψηφίους θα έχουν στηρίξει την κυβέρνηση στην προσπάθειά της να εμποδίσει την επιβολή κυρώσεων κατά του Όουεν Πάτερσον, ο οποίος είχε κριθεί ένοχος για «κατάφωρη» παραβίαση κανόνων καθώς αποδείχτηκε ότι επιχειρούσε να πείσει βουλευτές υπέρ των συμφερόντων εταιρείας, στην οποία ήταν σύμβουλος. Η κυβέρνηση τελικά έκανε στροφή και ο Πάτερσον παραιτήθηκε από βουλευτής.
Οποιοσδήποτε από τους υποψηφίους που υπηρέτησε πρόσφατα ως υπουργός θα ερωτηθεί γιατί στήριξε την κυβέρνηση Τζόνσον κατά τη διάρκεια διαδοχικών σκανδάλων.
Η Σουέλα Μπράβερμαν, η γενική εισαγγελέας, ανακοίνωσε ότι επίσης θα είναι υποψήφια. Ο Τομ Τουγκεντάτ, πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Βουλής των Κοινοτήτων, αναμένεται να θέσει υποψηφιότητα και έχει ήδη συγκεντρώσει την υποστήριξη μετριοπαθών συντηρητικών.
Άλλοι πιθανοί υποψήφιοι είναι ο πρώην υπουργός Παιδείας Ναντίμ Ζαχάουι, η υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας, ο πρώην υπουργός Υγείας Τζέρεμι Χαντ, η υπουργός Εμπορίου Πένυ Μόρντοντ και πρώην υπουργός Άμυνας και ο πρώην υπουργός Brexit Στιβ Μπέκερ. Ο υπουργός Άμυνας Μπεν Γουάλας και ο πρώην επικεφαλής του κόμματος Μαρκ Χάρπερ προτείνονται επίσης ως πιθανοί υποψήφιοι.
Παραμένει ο Τζόνσον στην Ντάουνινγκ Στριτ μέχρι νεοτέρας - Τι ακολουθε
Ο Τζόνσον δήλωσε ξεκάθαρα ότι θα παραμείνει στον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ, μέχρι το κόμμα θα εκλέξει τον διάδοχό του. Αυτό αναμένεται να συμβεί έως το τέλος Αυγούστου. Ένα νέο εκτελεστικό όργανο της «Επιτροπής 1922» των Τόρις, θα εκλεγεί τη Δευτέρα και άμεσα αναμένεται θα εγκρίνει τη διαδικασία για την εκλογή νέας ηγεσίας. Οι υποψηφιότητες των υποψηφίων αναμένεται να ανοίξουν στις αρχές της επόμενης εβδομάδας.
Η αναμέτρηση είναι πιθανό να είναι ταχεία, με τα κοινοβουλευτικά στάδια να ολοκληρώνονται πριν από το καλοκαίρι και ο νέος ηγέτης να εκλέγεται πριν από την επιστροφή του κοινοβουλίου από τις θερινές διακοπές του Σεπτεμβρίου.
Αυτό που θα μπορούσε να καθυστερήσει τα πράγματα είναι μια παρέμβαση από το διοικητικό συμβούλιο του Συντηρητικού Κόμματος - το οποίο θα πρέπει να υπογράψει το χρονοδιάγραμμα - και θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι πρέπει να υπάρξει μια μεγαλύτερη εκστρατεία με προεκλογικές συγκεντρώσεις σε διάφορα μέρη της χώρας, όπως συνέβη όταν παραιτήθηκε η Τερέζα Μέι το 2019. Για ένα κόμμα που θέλει να ξεφύγει από τα σκάνδαλα, αυτό θα είναι ένα μακρύ καλοκαίρι με συζητήσεις «περί αθλιότητας».
