Οι εντάσεις στην ανατολική Μεσόγειο βρίσκονται στο μενού της σημερινής έκτακτης συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης που είναι αφιερωμένη στις διεθνείς σχέσεις, αλλά οι απειλές οι οποίες πλανώνται επάνω από το σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης που συμφωνήθηκε τον Ιούλιο θα βρίσκονται επίσης στην ατζέντα των συνομιλιών.
Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θα έχουν σήμερα συνομιλίες εξ ολοκλήρου αφιερωμένες στην Τουρκία, μετά την κλιμάκωση της έντασης στην ανατολική Μεσόγειο. Aρκετά κράτη-μέλη ωστόσο δεν συναινούν στο αίτημα για κυρώσεις. Λείπει η αναγκαία ομοφωνία, δήλωνε χθες κυβερνητική πηγή στο Βερολίνο.
Σημειώνεται ότι στο προσχέδιο των συμπερασμάτων της Συνόδου δεν υπάρχει κάτι να έχει συμφωνηθεί για την Τουρκία.
Εκτός από την Τουρκία, που θα απασχολήσει όλο το δείπνο των ηγετών, στη διήμερη Σύνοδο, που θα ολοκληρωθεί την Παρασκευή το μεσημέρι, θα συζητηθούν επίσης οι σχέσεις της ΕΕ με την Κίνα, η πανδημία του κορωνοϊου, η υπόθεση Ναβάλνι στη Ρωσία, η κατάσταση στη Λευκορωσία, η κρίση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και το Brexit. Την Παρασκευή θα συζητηθούν εσωτερικά θέματα, όπου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα εξετάσει τρόπους εμβάθυνσης και ενίσχυσης της ενιαίας αγοράς, ανάπτυξης μιας πιο φιλόδοξης βιομηχανικής πολιτικής και επιτάχυνσης του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Συγκεκριμένα, οι ηγέτες της ΕΕ θα επικεντρωθούν στα ακόλουθα ζητήματα:
- επιστροφή μετά την πανδημία του κορωνοϊού σε μια πλήρως λειτουργική ενιαία αγορά το συντομότερο δυνατό,
- ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των βιομηχανιών της ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο και αύξηση της αυτονομίας τους,
Χθες, παραμονή της ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ κάλεσε την Αγκυρα να επιδείξει «εποικοδομητική» στάση στην διευθέτηση των διαφορών με την Αθήνα και την Λευκωσία για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, επισείοντας παράλληλα την απειλή των κυρώσεων κατά του τουρκικού καθεστώτος.
Συνάντηση με τον ίδιο είχε ο Έλληνας πρωθυπουργός αμέσως μετά την άφιξή του στις Βρυξέλλες. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Σαρλ Μισέλ, συμφώνησαν ότι η ΕΕ επιθυμεί μια καλή σχέση με την Τουρκία και σταθερότητα στην περιοχή. Προσθέτοντας, όμως, ότι η ΕΕ είναι διατεθειμένη να χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία που βρίσκονται στη διάθεσή της προκειμένου να προασπίσει τα συμφέροντά της και να προωθήσει τους στόχους της. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης ο Πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι η Ελλάδα επιθυμεί σχέσεις καλής γειτονίας χωρίς εντάσεις στην περιοχή. Είναι όμως ξεκάθαρο, όπως πρόσθεσε, ότι είναι στο χέρι της Τουρκίας αν θα επιλέξει τη συνεργασία ή αν θα αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της συμπεριφοράς της.
Ο δρόμος είναι στενός για τους 27: δεν πρέπει να υπονομεύσουν τις συνομιλίες για την επανάληψη των οποίων δεσμεύθηκαν η Αθήνα και η Αγκυρα, αλλά προτίθενται να αποστείλουν αυστηρό μήνυμα προς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και να εκφράσουν την πλήρη αλληλεγγύη τους προς την Ελλάδα και την Κύπρο, σχολιάζει το Γαλλικό Πρακτορείο. Ωστόσο, στην παρούσα φάση δεν φαίνονται διατεθειμένοι να συναινέσουν στο αίτημα της Λευκωσίας για επιβολή πρόσθετων κυρώσεων εναντίον της Άγκυρας για τη συνέχιση των παράνομων γεωτρήσεων εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
«Υπάρχει ομόφωνη βούληση αποκατάστασης υγιών σχέσεων με την Τουρκία, αλλά υπάρχουν όροι», σχολίασε ευρωπαίος διπλωμάτης. «Πρέπει να βρούμε τα κατάλληλα εργαλεία, το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα και το κατάλληλο πολιτικό μήνυμα», πρόσθεσε.
Σε περίπτωση άμβλυνσης της έντασης στην περιοχή, η Ευρωπαϊκή Ενωση δηλώνει έτοιμη να επαναλάβει τις συνομιλίες για την τελωνειακή ένωση με την Τουρκία και για το καθεστώς της βίζας.
Οι 27 κρίνουν θετική την απόφαση της Αγκυρας για την αποχώρηση του Ορούτς Ρέις. «Ομως δεν έχουμε δει τις ίδιες διαθέσεις απέναντι στην Κύπρο», τόνισε ευρωπαίος αξιωματούχος.
«Σήμερα οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν χαράξει κόκκινες γραμμές με τον πρόεδρο Ερντογάν στο Αιγαίο, την Λιβύη, ακόμη και στον Ναγκόρνο Καραμπάχ. Μόνο οι Ευρωπαίοι δεν το έχουν κάνει προς το παρόν και ο πρόεδρος Ερντογάν το εκμεταλλεύεται για να προωθήσει τα πιόνια του», υποστηρίζει ο Πιερ Ραζού, ακαδημαϊκός διευθυντής του Fondation méditerranéenne d'études stratégiques (Μεσογειακό Ιδρυμα Στρατηγικών Μελετών).
Στην Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων «δεν πρόκειται να αποφασίσουν νέες κυρώσεις ενάντια σε άτομα και εταιρείες που συμμετέχουν στις θαλάσσιες έρευνες της Τουρκίας στα ανοιχτά της Κύπρου. Σχετική απόφαση προϋποθέτει ομοφωνία και αυτή δεν υφίσταται», επισήμανε χθες κυβερνητική πηγή στο Βερολίνο. Παράλληλα άφησε ανοιχτό κατά πόσο θα αποφασισθούν αύριο επί της αρχής κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας. Ως γνωστόν η Κύπρος έχει συνδέσει την ψήφο της για αυτά τα μέτρα με επιπλέον κυρώσεις κατά της Τουρκίας.
Η κυβερνητική πηγή δήλωσε ότι δεν της είναι «γνωστό ότι ο έλληνας πρωθυπουργός θα επιδιώξει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να επιβληθούν κυρώσεις» στην Τουρκία. Όπως επισήμανε, αυτό το διάστημα οι δύο χώρες προσπαθούν μέσω μιας «επίπονης διπλωματικής διαδικασίας» να μειώσουν την ένταση και να ξεκινήσουν συνομιλίες. Σε αυτή την κατάσταση η επιβολή κυρώσεων θα ήταν «αντιπαραγωγική».
Η Κύπρος και οι κυρώσεις κατά του Μινσκ
Η θέση των Ευρωπαίων θα είναι καθοριστική για την απεμπλοκή των κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας, ένα πακέτο που είναι έτοιμο εδώ και εβδομάδες, αλλά μπλοκάρεται από την Κύπρο, η οποία ζητεί αυξημένη αυστηρότητα απέναντι στην Αγκυρα.
«Πρέπει να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη με την Κύπρο για να προχωρήσουμε με την Λευκορωσία», σχολίαζε ευρωπαίος διπλωμάτης.
Κατάλογος από σαράντα περίπου αξιωματούχους της Λευκορωσίας, που κατηγορούνται για την καταστολή της αντιπολίτευσης ή τη νοθεία του αποτελέσματος των προεδρικών εκλογών έχει καταρτισθεί από τις Βρυξέλλες, αλλά πρέπει να εγκριθεί ομοφώνως από τα κράτη μέλη της Ενωσης. Υπό συζήτησιν είναι πιθανόν να τεθεί το αν στα πρόσωπα αυτά θα περιληφθεί ο Αλεξάντρ Λουκασένκο, όπως συνέβη με τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο, τον οποίο δεν αναγνωρίζει ως πρόεδρο η Ευρωπαϊκή Ενωση.
Στην παρούσα φάση και ενόψει της έναρξης διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, αρκετά κράτη-μέλη, αρνούνται να συναινέσουν στο αίτημα της Κύπρου για ενίσχυση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στην Άγκυρα για τις παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Η Λευκωσία από την πλευρά της υπενθυμίζει ότι τον Αύγουστο είχε ληφθεί από τους ΥΠΕΞ της ΕΕ πολιτική απόφαση για ενίσχυση των κυρώσεων και συνεπώς πρέπει τώρα να υλοποιηθεί. Η διαμόρφωση της τελικής ευρωπαϊκής θέσης θα γίνει στη διάρκεια της αποψινής συζήτησης.
Η Λευκωσία αναμένεται να παραμείνει αμετακίνητη στη θέση της και δεν θα άρει το βέτο στην επιβολή κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας, αν δεν επιβληθούν κυρώσεις και στην Τουρκία, σύμφωνα με διπλωμάτη από την Κύπρο που επικαλείται το Reuters.
Για την απεμπλοκή των κυρώσεων κατά του Μινσκ, «θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία επί των προτάσεών μας», ανέφερε, δηλαδή να συμφωνήσει η ΕΕ στην επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.
Οι ηγέτες της ΕΕ θα προσπαθήσουν να σπάσουν το αδιέξοδο, αποσυνδέοντας την ξεχωριστή αντιπαράθεση με την Τουρκία. Σύμφωνα με το Reuters, θα υπάρξουν πιέσεις προς την Κύπρο να δεχθεί την επιβολή κυρώσεων κατά του Μινσκ.
Υψηλόβαθμος διπλωμάτης της ΕΕ βλέπει μεγάλη κινητικότητα στα υψηλότερα επίπεδα, για να προσπαθήσουν να ξεμπλοκάρουν το θέμα, καθώς εγείρονται ερωτήματα αναφορικά με την ικανότητα της ΕΕ να ασκεί την επιρροή της στο εξωτερικό.
Διπλωμάτες που επικαλείται το Reuters αναφέρουν πως μια λύση θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια υπόσχεση προς την Κύπρο για αυστηρές κυρώσεις στο μέλλον εναντίον της Τουρκίας.
"Να απειλήσουμε την Τουρκία με αντίποινα εάν συνεχίσει τις γεωτρήσεις και άλλες προκλήσεις", ανέφερε άλλος διπλωμάτης στο διεθνές πρακτορείο, προκειμένου να δοθούν εγγυήσεις στην Λευκωσία για να άρει το βέτο της για τις κυρώσεις εναντίον της Λευκορωσίας.
"Αυτό έχει σκοπό να δοθούν εγγυήσεις στην Κύπρο και να πειστεί η Λευκωσία να άρει το βέτο της για τις κυρώσεις εναντίον της Λευκορωσίας", πρόσθεσε.
«Η απόφαση πλήττει τα συμφέροντα και το κύρος της Κύπρου. Συνδέοντας δύο ανεξάρτητα μεταξύ τους ανεξάρτητα, η Λευκωσία δίνει την εντύπωση ότι η εξωτερική πολιτική της ΕΕ έχει παραλύσει. Η Τουρκία θα ερμηνεύσει το γεγονός αυτό ως ενθάρρυνση για να σκληρύνει τη στάση της στη διένεξη για τους υδρογονάνθρακες. Για να μπορέσει η Κύπρος να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της έναντι της πολύ ισχυρότερης Τουρκίας χρειάζεται στο πλευρό της μια ΕΕ με ευχέρεια κινήσεων» έγραφε η Frankfurter Allgemeine Zeitung πριν από λίγες ημέρες.
«Ή μήπως η αντίσταση της Κύπρου στις κυρώσεις έχει πράγματι σχέση με τη Λευκορωσία; Εδώ και αρκετά χρόνια το νησί της Μεσογείου επωφελείται από αμφιλεγόμενης προέλευσης περιουσίες μετασοβιετικών ολιγαρχών και πολιτικών. Μήπως υπάρχουν στη Μεγαλόνησο χρήματα λευκορώσων κυβερνητικών στελεχών, τα ονόματα των οποίων περιλαμβάνονται στις μαύρες λίστες της ΕΕ;», διερωτάται η εφημερίδα της Φρανκφούρτης.
