Συνεχίζεται με αμείωτη ένταση το μπρα-ντε-φερ Τουρκίας-ΗΠΑ με φόντο την κατρακύλα της τουρικής λίρας, καθώς ο τούρκος πρόεδρος αποδίδει την πτώση σε αμερικανική «συνωμοσία» και κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι επιδιώκουν να χτυπήσουν «πισώπλατα» την Τουρκία.
«Από τη μια πλευρά, είστε μαζί μας στο ΝΑΤΟ και, από την άλλη, επιδιώκετε να χτυπήσετε τον στρατηγικό εταίρο σας πισώπλατα. Είναι αποδεκτό τέτοιο πράγμα;» δήλωσε ο Ερντογάν στη διάρκεια ομιλίας του στην Άγκυρα. «Από τη μια πλευρά, λέτε πως είστε ο στρατηγικός εταίρος μας και, από την άλλη, μας πυροβολείτε στα πόδια», πρόσθεσε.
Υπενθυμίζεται ότι η διπλωματική κρίση ανάμεσα στην Τουρκία και τις ΗΠΑ, συμμάχους στους κόλπους του ΝΑΤΟ, ξεκίνησε εξαιτίας της σύλληψης από την Άγκυρα ενός αμερικανού πάστορα, του Άντριου Μπράνσον, ο οποίος κατηγορείται για «κατασκοπεία» και «τρομοκρατία». Την Παρασκευή η διπλωματική κρίση εντάθηκε όταν ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε πως συμφώνησε στον διπλασιασμό των δασμών εισαγωγής στον χάλυβα και το αλουμίνιο που προέρχονται από την Τουρκία, με αποτέλεσμα την πτώση της τουρκικής λίρας.
«Όποιος πρόεδρος κι αν είσαι, δεν μπορείς να πηγαίνεις για ύπνο και μόλις ξυπνάς να λες, 'επιβάλλω τόσους δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο'» της Τουρκίας, είπε ο Ερντογάν. «Η υιοθέτηση μιας τόσο εχθρικής στάσης έναντι ενός συμμάχου στους κόλπους του ΝΑΤΟ (...) δεν έχει καμιά λογική εξήγηση», δήλωσε ο Ερντογάν, ο οποίος προσπάθησε επίσης στην ομιλία του να καθησυχάσει τους οικονομικούς κύκλους. «'Χτυπήθηκε, βυθίσθηκε', δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Η οικονομική δυναμική της Τουρκίας είναι σταθερή, είναι ισχυρή και καλά εδραιωμένη», δήλωσε και επανέλαβε πως η οικονομική αναταραχή οφείλεται σύμφωνα με τον ίδιο σε «επιχειρήσεις».
Εκτός από τις εντάσεις με την Ουάσινγκτον, οι αγορές εκφράζουν ανησυχίες για την οικονομική πολιτική της Άγκυρας και ιδιαίτερα για την άρνηση της τουρκικής κεντρικής τράπεζας να αυξήσει τα επιτόκιά της για να στηρίξει τη λίρα και να τιθασσεύσει τον καλπάζοντα πληθωρισμό. «Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υπάρχουν πολυάριθμοι οικονομικοί τρομοκράτες. Ο δικαστικός μηχανισμός μας πέρασε στη δράση. Θα τους επιβάλουμε την τιμωρία που τους αξίζει όπου τους πιάσουμε», δήλωσε ο Ερντογάν, στο απόηχο της ανακοίνωσης του υπουργείου Εσωτερικών της χώρας ότι ερευνά σχεδόν 350 χρήστες του Ίντερνετ που είναι ύποπτοι ότι μοιράσθηκαν «προκλητικά» σχόλια για την πτώση της τουρκικής λίρας.
Η τουρκική γεωπολιτική στροφή
Σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο των Financial Times, αναφέρεται ότι ορισμένοι παρατηρητές των εξελίξεων εκτιμούν ότι επειδή ακριβώς η Τουρκία έχει ανάγκη προσέλκυσης ξένων κεφαλαίων που αγγίζουν τα 200 δισ. το χρόνο, ο Ερντογάν θα υποχωρήσει απέναντι στο αίτημα του Ντόναλντ Τραμπ για απελευθέρωση του αμερικανού πάστορα που βρίσκεται κρατούμενος στην Τουρκία.
Μια άλλη επιλογή θα ήταν ωστόσο ο τούρκος πρόεδρος να στραφεί προς άλλες χώρες όπως η Ρωσία, το Κατάρ ή η Κίνα ζητώντας βοήθεια και έτσι να χαλαρώσει ακόμη περισσότερο τους όποιους δεσμούς με τις ΗΠΑ, σημειώνουν οι FT, κάνοντας αναφορά και στο πρόσφατο άρθρο του Ταγίπ Ερντογάν στους New York Times, στο οποίο προειδοποιούσε ότι «η Τουρκία έχει εναλλακτικές».
«Νομίζω ότι μίλησε με τον Πούτιν, ο οποίος μπορεί να υποσχέθηκε κάποια δάνεια. Αυτό βέβαια είναι δική μου εικασία. Είναι οργισμένος αλλά όχι τρελός. Θα υπέθετα ότι έχει μια λογική προσδοκία ότι θα πάρει κάποια χρήματα από κάπου» αναφέρει στους FT ο Atilla Yesilada, αναλυτής στην Global Source Partners.
Σημειώνεται ότι την τελευταία χρονιά η Άγκυρα δεν κρύβει την αυξανόμενη εγγύτητα που αναπτύσσει με την Μόσχα. Σημειώνεται ακόμη ότι η πρόσφατη αγορά των πυραύλων s-400 προκάλεσε νέα ένταση με τις ΗΠΑ, ενώ από τη Δευτέρα, ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ βρίσκεται στην Τουρκία για διήμερη επίσκεψη.
Σύμφωνα με τους FT, η Τουρκία εκτιμά ότι θα λάβει στήριξη και από την Κίνα. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι λίγο μετά τις απειλές για αμερικανικές κυρώσεις, η Άγκυρα ανακοίνωσε την λήψη δανείου ύψους 3.6 δισ. δολαρίων για τον ενεργειακό τομέα και τον τομέα των μεταφορών από την Βιομηχανική και Εμπορική Τράπεζα της Κίνας. Τέλος, δεδομένων των κοντινών σχέσεων με το Κατάρ, και αυτή η χώρα είναι μια από πιθανές εναλλακτικές της Άγκυρας, σύμφωνα με τους FT.
Ανησυχίες σε Αθήνα και Δύση για την εναγκαλισμό με τη Ρωσία
Μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα, πάντως, αναλυτές εκτιμούσαν ότι δύσκολα η Άγκυρα θα καταφέρει να συγκεντρώσει το ποσό που απαιτείται για να επαναφέρει την οικονομία της σε τροχιά. Την ίδια στιγμή, πάντως, διπλωμάτες ανέφεραν στους FT ότι φοβούνται πως η σκληρή διπλωματία του Τραμπ θα ρίξει την Τουρκία κατευθείαν στην αγκαλιά της Ρωσίας, κάτι που προφανώς θα έχει συνέπειες και για άλλες δυτικές χώρες πλην των ΗΠΑ.
Κάτι αντίστοιχο φαίνεται να υπεννόησε και προσφάτως στην ανακοίνωσή του για τις απελάσεις Ελλήνων διπλωματών από τη Ρωσία και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών όταν ανέφερε ότι η Ρωσία εξελίσσεται σε «σύντροφο εν όπλοις της Τουρκίας».
Είναι προφανές ότι εξελίξεις στην Τουρκία επηρεάζουν με περισσότερους τρόπους τις ελληνικές στοχεύσεις και κινήσεις. Το πρώτο σημείο αφορά τη ματαίωση των σχεδίων για την «καλοκαιρινή» έξοδο στις αγορές. Η γενικότερα αναταραχή που προκαλεί και στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια η κατρακύλα της τουρκικής λίρας δεν άφησε στην Αθήνα και πολλά περιθώρια, καθώς εντείνονται οι ανησυχίες για την έκθεση ευρωπαϊκών τραπεζών στην τουρκική οικονομία.
Το δεύτερο σημείο αφορά την πάγια τακτική της Άγκυρας να εξάγει στους λιγότερο ισχυρούς παίκτες προβλήματα ή φιλονικίες που έχει με τους περισσότερο ισχυρούς. Το συγκεκριμένο σενάριο δημιουργεί επιπρόσθετη ανησυχία, καθώς οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν διάγουν και την καλύτερη περίοδό τους, με πολλά θέματα να παραμένουν ανοικτά, μεταξύ αυτών και εκείνο της κράτησης των δύο ελλήνων στρατιωτικών στην Ανδριανούπολη.
Το τρίτο σημείο σχετίζεται με τις ολοένα και επιδεινούμενες ελληνορωσικές σχέσεις, μετά και τα διπλωματικά επεισόδια που έλαβαν χώρα με εκατέρωθεν απελάσεις. Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, η διάρρηξη των σχέσεων με τη Ρωσία είναι πιθανόν να έχει παράπλευρες συνέπειες στα ελληνοτουρκικά. Σε αυτό το πλαίσιο, καθόλου τυχαία δεν πρέπει να θεωρηθεί η πρόσφατη δήλωση του ρώσου πρωθυπουργού κ. Μεντβέντεφ περί «Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου».
Οι 8 όροι των ΗΠΑ προς την Τουρκία
Εν τω μεταξύ, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει άρθρο του Ρετζέπ Μπαχάρ, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ντεταί, την περασμένη Παρασκευή και αναδημοσίευσε η "Αφρίκα", το περιεχόμενο του οποίου μετέδωσε το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων και κατ'επέκταση κυπριακά ΜΜΕ. Σύμφωνα με το άρθρο, οι ΗΠΑ έθεσαν στον Ερντογάν 8 όρους για να μην συνεχιστεί ο οικονομικός/εμπορικός πόλεμος. Ειδικότερα, σύμφωνα με το ΚΥΠΕ, οι οκτώ όροι που οι ΗΠΑ έθεσαν στην Τουρκία για να μην προχωρήσουν σε κυρώσεις είναι:
Πρώτον, την άμεση αποφυλάκιση των 20 πρακτόρων που ενέχονται στην πρωτοβουλία για το αποτυχημένο πραξικόπημα της 1ης Ιουλίου 2016, συμπεριλαμβανομένου και το Αμερικανού πάστορα Μπράνσον. Δεύτερον, η Τουρκία να εφαρμόσει ένα συνολικό εμπάργκο κατά του Ιράν. Τρίτον, να μην προχωρήσει με την αγορά των S400 από την Ρωσία. Τέταρτον, να επαναξιολογήσει την πολιτική της για τα Ιεροσόλυμα (το Παλαιστινιακό). Πέμπτον, να εγκαταλείψει τις έρευνες για αέριο και πετρέλαιο γύρω από την Κύπρο. Έκτον, να αποδεχθεί το πρόστιμο για την τράπεζα Χαλκ (ξέπλυμα χρήματος και φοροδιαφυγή). Έβδομον, να κλείσει η Άγκυρα τον φάκελο με το αίτημα παράδοσης του Φετουλάχ Γκιουλέν. Όγδοον, να δώσει άδεια η Τουρκία σε αμερικανικές εταιρείες για εξόρυξη μεταλλευμάτων σε περιοχές της δικαιοδοσίας της.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Financial Times, KYΠΕ, thetoc
