Στα υψηλόβαθμα και περιζήτητα Τμήματα υπερέχουν οι νέοι των μεσαίων και ανώτερων εισοδηματικών στρωμάτων. Εμπειρικά και από έρευνες, προκύπτει ότι η κοινωνική προέλευση- εισόδημα, επάγγελμα, μορφωτικό επίπεδο της οικογένειας- επηρεάζει σημαντικά τις κατευθύνσεις και τα καταληκτικά επίπεδα εκπαίδευσης των παιδιών. Στον τομέα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης η κοινωνική σύνθεση των φοιτητών/τριών δίνει διαφορετική εικόνα από την κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού.
Αν μάλιστα μιλούσαμε με χρονικό ορίζοντα τις δεκαετίες του ΄50- ΄70, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η εικόνα αυτή δεν είναι απλώς διαφορετική, αλλά σαφέστατα αντεστραμμένη. Βεβαίως, από τότε μέχρι σήμερα πολλά πράγματα έχουν αλλάξει και αυτό είναι πλέον ορατό διά γυμνού οφθαλμού. Μια ματιά μόνο στη σημερινή «αριθμητική» του φοιτητικού πληθυσμού της χώρας μας, αναδεικνύει την εντυπωσιακή αύξησή του. Μέσα στην τελευταία 12ετία είχαμε διπλασιασμό του αριθμού των εισακτέων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (από 42.000 το 1995 σε 86.000 το 2008), ενώ την ίδια περίοδο είχαμε υπερδιπλασιασμό εγγεγραμμένων φοιτητών/τριών στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας μας.Όμως, με βάση τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, οι ανισότητες πρόσβασης στα ΑΕΙ «ζουν και βασιλεύουν». Είναι φανερό ότι το «άνοιγμα» των πανεπιστημίων, με την αύξηση του αριθμού των εισακτέων, δεν μετρίασε τις ανισότητες πρόσβασης για εκείνους τους υποψηφίους οι οποίοι προέρχονται από τα αγροτικά και εργατικά στρώματα.
Τα περιζήτητα Τμήματα
Ωστόσο, το επάγγελμα του πατέρα δεν αναδεικνύεται μόνο ως ένας σημαντικός παράγοντας διαφοροποίησης των σχετικών πιθανοτήτων πρόσβασης στην Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση, αλλά επηρεάζει σημαντικά και την κατανομή στις διάφορες σχολές των φοιτητών από διάφορες επαγγελματικές κατηγορίες, καθώς η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι σπουδές που οδηγούν σε επαγγέλματα υψηλού κοινωνικού κύρους και μεγάλων εσόδων, όπως π.χ. ιατρικές σπουδές, πολυτεχνικές, Η/Υ, κ.λπ., εμφανίζουν σχεδόν ακραίες κοινωνικές διαφορές στη σύνθεση των φοιτητών.
Φαίνεται καθαρά ότι ενώ στα περιζήτητα και υψηλόβαθμα Τμήματα των Μηχανικών Η/Υ, των Πολιτικών Μηχανικών, των Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, στην Ιατρική, στη Νομική και στην Επιχειρησιακή Έρευνα και Μάρκετινγκ υπερέχουν οι νέοι των μεσαίων και ανώτερων εισοδηματικών στρωμάτων. Στη Θεολογική, στα Τμήματα Ιστορίας κ.λπ. και στα ΤΕΙ, στη σύνθεση του φοιτητικού σώματος βάζουν τη σφραγίδα τους οι φοιτητές από τις επαγγελματικές κατηγορίες των αγροτών και των εργατών, που συμμετέχουν με ποσοστά τα οποία δεν υπολείπονται πάρα πολύ από τα ποσοστά συμμετοχής των επαγγελματικών τους κατηγοριών στο σύνολο του ενεργού πληθυσμού. Π.χ., ενώ οι φοιτητές αγροτικής καταγωγής δεν ξεπερνούν το 1%- 6% του συνόλου των φοιτητών της Ιατρικής ή του Πολυτεχνείου, φθάνουν και ξεπερνούν το 10% στο σύνολο των φοιτητών των ΤΕΙ ή διαφόρων Τμημάτων ΑΕΙ χαμηλής επαγγελματικής προοπτικής. Επίσης, οι φοιτητές εργατικής καταγωγής, ενώ αποτελούν μόλις το 10%- 12% κατά μέσο όρο των περιζήτητων σχολών, στις σχολές χαμηλής ζήτησης ξεπερνούν το 25%.
Αντίθετα, οι φοιτητές με πατέρα στα επιστημονικά- ελεύθερα επαγγέλματα αποτελούν το 40%- 50% των σχολών πρώτης ζήτησης και μόλις το 1/10 των φοιτητών των ΤΕΙ.
Πτυχία χωρίς επαγγελματικό αντίκρυσμα
ΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης αποδεικνύεται «χάρτινο», διότι η δημιουργία εκατοντάδων Τριτοβάθμιων Τμημάτων, σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας, έγινε με την ανυπαρξία επαγγελματικών δικαιωμάτων των συγκεκριμένων πτυχίων και στη λογική πρώιμων επιστημονικών ειδικεύσεων, οι οποίες με κανέναν τρόπο δεν στοιχειοθετούν τη σπουδή κάποιας συγκεκριμένης επιστήμης. Έτσι, αυτό που έχει συμβεί στην πραγματικότητα είναι η «φοιτητοποίηση» ενός μεγάλου αριθμού νέων, χωρίς όμως να έχει ληφθεί καμία πρόνοια ούτε για την ποιότητα των σπουδών ούτε για το ποιο θα είναι το επαγγελματικό αντίκρυσμα των πτυχίων που θα πάρουν.
Έχουμε να κάνουμε με μια αντιφατική κατάσταση «αποκλεισμού μέσα από την ένταξη», καθώς περισσότεροι νέοι άνθρωποι μπαίνουν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση προκειμένου να πάρουν πτυχία, που στην πλειονότητά τους παραπέμπουν σε επαγγελματικά δικαιώματα απολυτηρίου λυκείου.
Η πραγματικότητα αυτή έχει ως αποτέλεσμα οι πανεπιστημιακές σχολές να διαφοροποιούνται ανεπίσημα σε δύο κατηγορίες: σε έναν σκληρό και δύσκολο προσβάσιμο πυρήνα σχολών, που στη συγκεκριμένη συγκυρία έχουν καλύτερο αντίκρυσμα στην αγορά εργασίας (Ιατρική, Πολιτικοί Μηχανικοί, Πληροφορική, Παιδαγωγικά, Νομικά), και σε μια «θάλασσα με θολά νερά» από εκατοντάδες Τμήματα, μερικά από τα οποία ψαρεύουν οι υποψήφιοι «τυχαία» με τη συμπλήρωση του Μηχανογραφικού τους.
TA NEA
