Εκτενές ρεπορτάζ του National Geographic από Ελληνικούς τουριστικούς προορισμούς, εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο οι επιπτώσεις της πανδημίας αναγκάζουν την Ελλάδα να επανεξετάσει το προηγούμενο μοντέλο μαζικού τουρισμού, σε μια προσπάθεια να επανεκκινήσει την τουριστική δραστηριότητα με βασικό γνώμονα τη βιωσιμότητα.
«Με τις αφίξεις να βρίσκονται κάτω από το 70%, το έθνος σχεδιάζει το μέλλον του μετά την πανδημία δίνοντας έμφαση στον βιώσιμο τουρισμό», τονίζει η αρθρογράφος του National Geographic Fahrinisa Campana, η οποία εξέτασε παράλληλα τις αλλαγές που επέφερε η πανδημία σε κάποιους από τους δημοφιλέστερους Ελληνικούς προορισμούς.
Ενα διαφορετικό καλοκαίρι στη Σαντορίνη
Γύρω στα μέσα Ιουνίου, μια εβδομάδα πριν ξεκινήσουν και πάλι οι διεθνείς πτήσεις προς την Ελλάδα, ο Μιχάλης Ερμογένης και μερικοί άλλοι ντόπιοι κάτοικοι της Σαντορίνης μαζεύτηκαν για τον καθημερινό τους καφέ σε φούρνο του χωριού Οία.
Οι πέτρινοι δρόμοι του χωριού ήταν ήσυχοι και άδειοι νωρίς το πρωί, όπως ήταν άλλωστε όλο το διάστημα των τελευταίων μηνών μετά τo καθολικό «lockdown» που επιβλήθηκε στην Ελλάδα.
Ομως, σε αντίθεση με άλλα πρωινά, η συζήτηση επικεντρώθηκε στην είδηση ότι το πρώτο ζευγάρι τουριστών έφτασε μαζί με την κόρη του στο νησί. Είχαν ταξιδέψει ακτοπλοϊκώς από την Γαλλία με προορισμό στην Ελλάδα και έμειναν στην Οία.
Επρόκειτο για ένα τόσο περίεργο γεγονός που κανείς δεν μπορούσε να μιλήσει για κάτι διαφορετικό τις επόμενες ημέρες. Σε ένα νησί το οποίο επισκέπτονται κάθε χρόνο περισσότεροι από 2,8 εκατομμύρια τουρίστες, η άφιξη ενός ζευγαριού βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
Μαγαζί στη Σαντορίνη φέτος το καλοκαίρι
Το φετινό καλοκαίρι στη Σαντορίνη δεν θύμισε σε τίποτα αυτά των προηγούμενων ετών. © Shutterstock
«Τόσο μεγάλη ήταν η επίδραση που είχε η απομόνωση για τους ντόπιους που όλοι άρχισαν να μιλούν για αυτά τους τρεις τουρίστες που είχαν καταφτάσει», τόνισε ο κ. Ερμογένης.
Οπως αναφέρει, ήταν ίσως οι πρώτοι επισκέπτες που βρέθηκαν στη Σαντορίνη από τις 4 Μαΐου – ένα «ποδαρικό» που οι ντόπιοι ήλπιζαν ότι θα αποτελέσει την αρχή για πολύ περισσότερους επισκέπτες.
Ωστόσο, μέχρι τα μέσα Ιουλίου, ακόμη και μετά την επανέναρξη των διεθνών αφίξεων σε όλα τα Ελληνικά αεροδρόμια και θαλάσσια λιμάνια, τα πράγματα δεν επανήλθαν στο φυσιολογικό.
Αν και αρκετοί ξένοι επισκέπτες επέστρεψαν στη Σαντορίνη, ο φόβος του COVID-19 και οι οικονομικές δυσκολίες κράτησαν τους περισσότερους ανθρώπους μακριά.
Από τη συμμόρφωση στην ανησυχία
Η Ελλάδα εγκωμιάστηκε από μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της απειλής του COVID-19. Αμέσως μετά την επιβεβαίωση των τριών πρώτων κρουσμάτων στις 27 Φεβρουαρίου και πριν καταγραφεί ο πρώτος θάνατος από τον ιό, οι Ελληνικές αρχές άρχισαν να θέτουν περιορισμούς, κυρίως στις μεγάλες συγκεντρώσεις.
Ως επί το πλείστων, η μεγάλη πλειοψηφία του Ελληνικού λαού συμμορφώθηκε με αυτά τα μέτρα. Ομως με τη θερινή τουριστική περίοδο να πλησιάζει, η συμμόρφωση γρήγορα μετατράπηκε σε ανησυχία.
Περισσότερο από το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της Ελλάδας προέρχεται από τον τουρισμό και η προοπτική της απώλειας του πολύ σημαντικού εισοδήματος από τα εκατομμύρια των τουριστών που φτάνουν κάθε χρόνο στην Ελλάδα, έμοιαζε «βγαλμένο από ταινία τρόμου».
Κλειστο μαγαζί στη Θεσσαλονίκη
Η μείωση των τουριστικών ροών προκάλεσε τεράστιες απώλειες για την Ελληνική οικονομία. © Shutterstock
«Πρόκειται για μια επιλογή ανάμεσα στο θάνατο από την πείνα ή τον θάνατο από τον κορωνοϊό», αναφέρει ο Γιώργος Κουκούλας, ιδιοκτήτης της ταβέρνας Mezedaki – by Lordos, που βρίσκεται στην Καισαριανή.
Παρόλο που η ταβέρνα του τα πήγε καλύτερα από ότι περίμενε φέτος το καλοκαίρι, τα έσοδα της επιχείρησης ήταν αισθητά μειωμένα σε σχέση με προηγούμενα χρόνια. «Εδώ είναι μια περιοχή με πολλά Airbnb, οπότε χωρίς τουρίστες δεν έχουμε τον ίδιο αριθμό ανθρώπων», καταλήγει ο κ. Κουκούλας.
Προσφυγική κρίση και COVID έπληξαν τον τουρισμό της Λέσβου
Αν και η εισροή τουριστών στην Ελλάδα αυξάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια, φτάνοντας τον αρθμό-ρεκόρ των 33 εκατομμυρίων επισκεπτών το 2018, στη Λέσβο παρατηρείται μεγάλη πτώση της τουριστικής κίνησης.
Το γεγονός αυτό σχετίζεται άμεσα με τη συνεχιζόμενη προσφυγική κρίση, η οποία φαίνεται να «τρομάζει» τους περισσότερους από τους ξένους επισκέπτες. Η Μόρια, το προσφυγικό καμπ της Λέσβου, έχει χαρακτηριστεί ως «η ντροπή της Ευρώπης» από τον διεθνή τύπο.
«Η πραγματικότητα στο νησί δεν παρουσιάστηκε ποτέ σωστά στα μέσα μαζικής ενημέρωσης», δηλώνει η Αφροδίτη Βάτη, ιδιοκτήτρια ξενοδοχείου και αντιδήμαρχος τουρισμού στη Λέσβο.
«Το μόνο που ακούς είναι η Λέσβος, η Μόρια, η προσφυγική κρίση και όλη αυτή η θλίψη, όμως αυτή δεν είναι η πραγματικότητα για ολόκληρο το νησί, αλλά μόνο για ένα κομμάτι του», προσθέτει.
«Σε καμία περίπτωση δεν θέλω να υποβαθμίσω τις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούσαν οι άνθρωποι στη Μόρια. Ομως οι επισκέπτες ήταν – και συνεχίζουν να είναι – φοβισμένοι να έρθουν», καταλήγει.
Ως «κόλαση στη Γη» περιγράφει σε άρθρο της στο CNN η Βρετανίδα ηθοποιός Λίνα Χίντι
Αυτός ο φόβος, σε συνδυασμό με την κρίση του COVID-19, κατέστησε αδύνατη την επιβίωση για πολλές τουριστικές επιχειρήσεις στο νησί, λόγω της απότομης μείωσης των τουριστικών αφίξεων.
Η κρίση γεννά… ευκαιρίες
Η κατακόρυφη μείωση των αφίξεων δημιούργησε τεράστιο πλήγμα για νησιά όπως η Σαντορίνη, η Μύκονος και η Ρόδος, τα οποία εξαρτώνται από τον μαζικό εξωτερικό τουρισμό. Ομως νησιά όπως η Ικαρία, λιγότερο γνωστά σε ξένους επισκέπτες, μπορεί στην πραγματικότητα να επωφεληθούν από την όλη κατάσταση.
«Δεν εξαρτόμαστε από τον μαζικό τουρισμό ούτε από επισκέπτες από το εξωτερικό», τονίζει ο Ισίδωρος Πλυτάς, ιδιοκτήτης του Ikaria Surf School.
Ikaria Surf School
To Ikaria Surf School συνδυάζει την αγάπη για το σερφ με την αγάπη για την Ικαρία. © Ikaria Surf School
Φέτος, με περισσότερους Ελληνες να επιλέγουν τον εσωτερικό τουρισμό, υπήρχαν ακόμη περισσότεροι εσωτερικοί επισκέπτες στο νησί από ότι συνήθως. «Επειδή βασιζόμαστε σε Ελληνες, η τουριστική “πτώση” δεν μας επηρέασε τόσο πολύ».
Πιο συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις της Ικαρίας που παρέχουν υπαίθριες δραστηριότητες επηρεάστηκαν λιγότερο από την ύφεση, καθώς, όπως εξηγεί ο κ. Πλυτάς «πολλοί Ελληνες στράφηκαν προς τη φύση και τα σπορ κατά τη διάρκεια του lockdown. Τα προηγούμενα χρόνια, οι περισσότεροι πήγαιναν στην Ικαρία για τα καλοκαιρινά φεστιβάλ, όμως φέτος ήθελαν να εξερευνήσουν εναλλακτικές δραστηριότητες».
«Ενδιαφέρονταν για πεζοπορία, μαθήματα γευσιγνωσίας οίνου και μαγειρικής», καταλήγει.
Ευκαιρία για μια ουσιαστική αλλαγή
«Η πανδημία και η επακόλουθη πτώση των τουριστικών ροών είναι μια ευκαιρία για την Ελλάδα να επανεξετάσει και να επανασχεδιάσει τον τουριστικό της κλάδο: πως μπορεί να είναι πιο βιώσιμος και λιγότερο καθοδηγούμενος από τον μαζικό καταναλωτισμό;», διερωτάται το National Geographic.
Σύμφωνα με τον κ. Ερμογένη, ο οποίος βρίσκεται πίσω από την εκστρατεία Save Oia, που προωθεί μια πιο υπεύθυνη ταξιδιωτική προσέγγιση στη Σαντορίνη, υπάρχουν πολλές πτυχές που χρειάζονται αναθεώρηση κατά τη διάρκεια αυτής της σύντομης «ανάπαυλας» από τον μαζικό τουρισμό.
Νέοι σε καφετέρια απέναντι από την Ακρόπολη
Η πανδημία φαίνεται να αναγκάζει την Ελλάδα να αφήσει πίσω της το μοντέλο του «μαζικού τουρισμού». © Shutterstock
«Το ένα είναι η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και το άλλο είναι η (επακόλουθη) υποβάθμιση της συνολικής εμπειρίας για τους τουρίστες», τονίζει.
Ο αριθμός των τουριστών που προσγειώνονταν κάθε χρόνο στη Σαντορίνη ήταν τόσο μεγάλος που πολλοί φοβόντουσαν ότι οι υποδομές και το οικοσύστημα του νησιού δεν θα μπορούσαν να τον διαχειριστούν για πολύ περισσότερο.
«Αυτά είναι πράγματα που πρέπει να αλλάξουν εάν η Ελλάδα συνεχίσει να βασίζεται στον τουρισμό ως μία από τις δύο η τρεις πρώτες πηγές εισοδήματος της», σχολιάζει ο Ερμογένης.
Μόλις δύο ώρες μακριά από τη Σαντορίνη βρίσκεται η Πάρος, το Ελληνικό νησί που επιχειρεί να γίνει το πρώτο νησί της Μεσογείου χωρίς πλαστικά απορρίμματα. Κύριος εκφραστής αυτής της προσπάθειας είναι το πρόγραμμα Clean Blue Paros, μια πρωτοβουλία της οργάνωσης Common Seas.
Δράση του Clean Blue Paros
Οι άνθρωποι πίσω από το Clean Blue Paros, προσπαθούν να μειώσουν το οικολογικό «αποτύπωμα»του νησιού. © Clean Blue Paros/Facebook
«Ακόμη και σε μια χρονιά με πολύ μεγαλύτερη οικονομική αβεβαιότητα και άγχος, έχουμε αυξήσει τον αριθμό των επιχειρήσεων που αποτελούν μέρος του Clean Blue Paros», εξηγεί η Ζάνα Κοντομανώλη, Project Manager του προγράμματος.
Η κ. Κοντομανώλη πιστεύει ότι η πανδημία συνέβαλλε σημαντικά στο να ενδιαφερθούν και να συμμετάσχουν περισσότερα άτομα και επιχειρήσεις στην πρωτοβουλία. Οι άνθρωποι που ήταν πολύ απασχολημένοι για να ασχοληθούν με το πρόγραμμα κατά τη διάρκεια της περσινής τουριστικής περιόδου, φέτος «είχαν περισσότερο διαθέσιμο χρόνο να ασχοληθούν και να ακούσουν για τις αλλαγές που θα μπορούσαν να επιφέρουν στις επιχειρήσεις τους».
«Ηταν μία μεγάλη ευκαιρία παρά τις δύσκολες. Μας έδωσε χρόνο να χαλαρώσουμε και να δούμε πως θα μπορούσαν να γίνουν τα πράγματα», καταλήγει.
με πληροφορίες από National Geographic
