Παρόλο που οι επιστήμονες έχουν κάνει τεράστια βήματα στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού οποιοσδήποτε θάνατος από την ασθένεια αυτή δείχνει ότι έχουν ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουν. Στο παρελθόν αντιμετωπίζαμε τον καρκίνο του μαστού ως νόσο των ηλικιωμένων γυναικών, με την πλειονότητα των περιπτώσεων να διαγιγνώσκονται μετά τα 50. Πλέον, αυτό αλλάζει.
Πολύ συχνότερα τα τελευταία χρόνια, γυναίκες κατά τα άλλα υγιείς και χωρίς οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού διαγιγνώσκονται με όγκο στα 20 ή τα 30 τους χρόνια. Έτσι, εντός της ευρύτερης κοινότητας υποστήριξης ασθενών, τίθεται το ίδιο ερώτημα: Γιατί τόσες πολλές νέες γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού;
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Επισήμως, τα ποσοστά είναι χαμηλά στις γυναίκες κάτω των 40 ετών. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, περίπου 2.400 γυναίκες ηλικίας κάτω των 39 ετών διαγιγνώσκονται με τη νόσο κάθε χρόνο, αποτελώντας μόλις το 4% όλων των περιπτώσεων, σύμφωνα με τη φιλανθρωπική οργάνωση Breast Cancer Now. Οι πιθανότητες μια γυναίκα να πάθει καρκίνο του μαστού στα 60 είναι έξι φορές περισσότερες πιθανότητες από ότι στα 30.
Αλλά αυτά τα στατιστικά στοιχεία κρύβουν μια υφέρπουσα, ανοδική τάση. Μια μελέτη στις ΗΠΑ, που δημοσιεύθηκε στο The Journal Of The American Medical Association τον περασμένο μήνα, διαπίστωσε ότι οι καρκίνοι όλων των τύπων αυξάνονται για τις νεότερες γυναίκες -αλλά, περιέργως, όχι για τους άνδρες. Ενώ για τις γυναίκες αυξήθηκαν συνολικά περισσότερο από 4%, για τους νέους άνδρες σημειώθηκε πτώση σχεδόν 5%.
Ενώ η μεγαλύτερη αύξηση αφορούσε τους καρκίνους του γαστρεντερικού, οι περισσότεροι από τους καρκίνους που διαγνώστηκαν σε γυναίκες κάτω των 50 ετών ήταν στο στήθος –οι αριθμοί αυξήθηκαν κατά 7,7% μεταξύ 2010 και 2019. Αντίθετα, οι ερευνητές βρήκαν το ποσοστό διάγνωσης καρκίνου στους άνω των 50 ετών να σημειώνει πτώση.
Αυτά τα εκπληκτικά ευρήματα υποστηρίζονται από παρόμοια μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal Oncology νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η οποία διαπίστωσε ότι παγκοσμίως ο αριθμός των ατόμων που διαγνώστηκαν με αυτούς τους λεγόμενους καρκίνους πρώιμης έναρξης αυξήθηκε κατά 79,1% μεταξύ 1990 και 2019.
Ο καρκίνος του μαστού δεν αντιπροσώπευε απλώς τον μεγαλύτερο αριθμό αυτών των περιπτώσεων, αλλά και το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων από οποιαδήποτε μορφή καρκίνου σε ανθρώπους ηλικίας κάτω των 50 ετών.
Γιατί οι μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες διαγιγνώσκονται πιο εύκολα
Γνωρίζουμε εδώ και αρκετό καιρό ότι οι όγκοι που διαγιγνώσκονται στους νέους τείνουν να είναι πιο επιθετικοί, καθώς αναπτύσσονται και εξαπλώνονται πιο γρήγορα από ό,τι στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Επίσης, οι νεότερες γυναίκες έχουν πιο πυκνό στήθος, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολη την ανίχνευση του καρκίνου. Όσες εντοπίζουν ένα εξόγκωμα μόνες τους είναι συνήθως όταν η ασθένεια είναι ήδη προχωρημένη. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι οι γυναίκες ελέγχονται κυρίως από την ηλικία των 50 ετών και μετά, άρα οι μεγαλύτερες σε ηλικία είναι εκείνες που διαγιγνώσκονται σε πρώιμο στάδιο.
Η θλιβερή αλήθεια είναι ότι μια γυναίκα έχει περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσει αν εντοπιστεί με καρκίνο στα 50 ή στα 60, παρά στα 20. Αλλά ο λόγος και το πώς μπορούμε να το σταματήσουμε, παραμένει ασαφές.
Είναι ιδιαίτερα καταστροφικό γιατί μιλάμε για γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία. Οι θεραπείες μπορεί να επηρεάσουν τη γονιμότητά τους, ενώ συχνά έχουν μικρά παιδιά. Βρίσκονται στην ακμή της ζωής τους και καλούνται να εξισορροπήσουν μια διάγνωση που τους αλλάζει για πάντα την καθημερινότητά τους.
Αιτίες και παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο
Σύμφωνα με τους ειδικούς, σπάνια υπάρχει μόνο ένας λόγος για τη διάγνωση του καρκίνου. Είναι συνήθως ένας συνδυασμός περιβαλλοντικών, γενετικών παραγόντων και παραγόντων του τρόπου ζωής.
Είναι δεδομένο ότι ο τρόπος ζωής των γυναικών έχει αλλάξει περισσότερο από αυτόν των ανδρών τα τελευταία 50 χρόνια. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, εργάζονταν λίγο πάνω από το 50% των γυναικών, τώρα το ποσοστό φτάνει στο 80%. Δεν ισχύει πλέον ότι οι γυναίκες φεύγουν από τη δουλειά όταν κάνουν παιδιά. Ως αποτέλεσμα, οι ζωές τους είναι πιο αγχωτικές.
Ενώ το άγχος έχει αποκλειστεί ως αιτία καρκίνου του μαστού, τα άτομα που έχουν στρες είναι πιο πιθανό να πίνουν περισσότερο αλκοόλ και να καπνίζουν ως τρόπο αντιμετώπισης.
Η σταθερή, τακτική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να συσσωρεύσει την ποσότητα μιας καρκινογόνας χημικής ουσίας που ονομάζεται ακεταλδεΰδη στο σώμα και να αυξήσει το επίπεδο ορισμένων ορμονών, συμπεριλαμβανομένου των οιστρογόνων, που προκαλούν ορισμένους τύπους καρκίνου του μαστού.
Μόνο ένα ποτήρι κρασί ή μια μπύρα κάθε κάνει πιο πιθανό για μια γυναίκα να αναπτύξει τη νόσο, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατά 15%. Για κάθε επιπλέον ποτό την ημέρα, αυτός ο κίνδυνος αυξάνεται. Ιστορικά, οι άνδρες καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ από τις γυναίκες, αλλά το χάσμα μεταξύ των φύλων έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
Μια γυναίκα απασχολημένη και αγχωμένη είναι επίσης πιθανό να έχει λιγότερο χρόνο για άσκηση -ένας άλλος παράγοντας κινδύνου. Η διατροφή εξίσου κάνει τη διαφορά. Πολλά από τα τρόφιμα που είναι φθηνά και εύκολα διαθέσιμα σήμερα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λίπη, αλάτι και ζάχαρη και είναι εξαιρετικά επεξεργασμένα.
Αυτό έχει συμβάλει σημαντικά στο πρόβλημα της παχυσαρκίας. Τα λιποκύτταρα παράγουν οιστρογόνα, τα υψηλότερα επίπεδα των οποίων συνδέονται με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες, μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Ωστόσο, παραμένει ασαφές εάν η παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του μαστού σε νεότερες γυναίκες.
Αλλά και υγιείς νεαρές γυναίκες που δεν πίνουν, δεν καπνίζουν και τρώνε καλά, μπορούν επίσης να προσβληθούν από αυτή την ασθένεια. Ο τρόπος ζωής είναι μόνο ένα μικρό μέρος της –υπάρχουν ακόμα πολλά που δεν γνωρίζουμε.
Η έκθεση σε οιστρογόνα, σημαντικός παράγοντας κινδύνου
Ένας άλλος παράγοντας, που τονίστηκε από τη μελέτη-ορόσημο Million Women Study -μία από τις μεγαλύτερες μελέτες για την υγεία των γυναικών στον κόσμο, η οποία στρατολόγησε περισσότερες από 1,3 εκατομμύρια γυναίκες στο Ηνωμένο Βασίλειο- είναι η έκθεση σε οιστρογόνα κατά τη διάρκεια της ζωής. Και σε αυτόν τον τομέα υπήρξαν μεγάλες αλλαγές τα τελευταία 50 χρόνια.
Μία από τις πιο σημαντικές είναι ότι οι γυναίκες μπαίνουν την εφηβεία νωρίτερα. Στη δεκαετία του 1950, η μέση ηλικία για την έναρξη της περιόδου ήταν τα 13, ενώ τώρα είναι τα 11.
Υπάρχουν θεωρίες σχετικά με το γιατί συμβαίνει αυτό -αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας στα παιδιά και διατροφικές επιρροές στα επίπεδα ορμονών, για παράδειγμα- αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε πραγματικά τους λόγους. Γνωρίζουμε ότι όσο πιο νέο είναι ένα κορίτσι όταν έχει την πρώτη του περίοδο, τόσο περισσότερο το σώμα της εκτίθεται σε υψηλότερα επίπεδα οιστρογόνων.
Ο αριθμός των παιδιών που έχει μια γυναίκα και η ηλικία στην οποία τα αποκτά, παίζει επίσης ρόλο. Η απόκτηση παιδιών είναι προστατευτική, επειδή η έμμηνος ρύση διακόπτεται και αυτό το διάλειμμα σημαίνει ότι οι γυναίκες, συνολικά, εκτίθενται σε λιγότερα οιστρογόνα κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Αλλά αυτή η προστασία γενικά σχετίζεται με καρκίνους που αναπτύσσονται αργότερα στη ζωή. Βραχυπρόθεσμα, οι ειδικοί ανακάλυψαν ότι ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού στην πραγματικότητα αυξάνεται για τις γυναίκες μετά τον τοκετό και κορυφώνεται κατά τη διάρκεια των πέντε ετών μετά την απόκτηση του τελευταίου τους μωρού.
Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά η έρευνα δείχνει ότι οι γυναίκες που καθυστερούν την πρώτη τους εγκυμοσύνη προς τα τέλη της τέταρτης δεκαετίας της ζωής τους επηρεάζονται περισσότερο.
Μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που γεννούσαν για πρώτη φορά κάτω των 25 ετών, είχαν αυξημένο κίνδυνο 6%. Για όσες ήταν μεταξύ 25-34 ετών ο κίνδυνος ήταν 25% και για τις γυναίκες που περιμένουν μέχρι τα μέσα έως τα τέλη της τέταρτης δεκαετίας ήταν 40%.
Είναι πιθανό η χρήση οποιουδήποτε τύπου ορμονικού αντισυλληπτικού να αυξάνει πολύ ελαφρά τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού μιας γυναίκας όσο το χρησιμοποιεί και για δέκα χρόνια μετά. Αυτό που είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί είναι ότι η σημερινή γενιά νέων γυναικών είναι η πρώτη που έχει εκτεθεί στους περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου για όλη τους τη ζωή.
Είναι πιθανό να έχουν καταναλώσει εξαιρετικά επεξεργασμένες τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη από την παιδική τους ηλικία, μπορεί να έχουν κάνει πιο καθιστική ζωή και μπορεί να έχουν αρχίσει να πίνουν και να καπνίζουν ως έφηβοι. Η περίοδός τους θα έχει ξεκινήσει νωρίτερα και θα κάνουν παιδιά αργότερα. Όλα αυτά έχουν κάνει τη διαφορά; Σύμφωνα με τους επιστήμονες, μένει να το μάθουμε…
