Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια για τους τοξικούς ανθρώπους στη ζωή μας, αλλά πόσοι από εμάς μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε πραγματικά; Στην εκπομπή «Οδηγός Καλής Ζωής» με τον Μιχάλη Κεφαλογιάννη, το Σάββατο 23 Νοεμβρίου, στις 09:00, οι ψυχολόγοι μας βοηθούν όχι μόνο να καταλάβουμε τέτοιους ανθρώπους αλλά και να τους αντιμετωπίσουμε.
Καλεσμένη του Μιχάλη Κεφαλογιάννη είναι η ηθοποιός Μαρία Καβογιάννη. «Πολλές φορές νιώθω εγώ η ίδια τοξική μέσα στο σπίτι μου. Λόγω άγχους και στρες στη δουλειά, θεωρώ πως δημιουργώ κακά συναισθήματα» λέει. Και μοιράζεται την εμπειρία που είχε με έναν τοξικό άνθρωπο στο περιβάλλον της. «Υπήρξαν άνθρωποι στη ζωή μου που μου απορροφούσαν ενέργεια στη δουλειά, αλλά και φίλοι. Υπήρχε άνθρωπος στο φιλικό μου περιβάλλον που απομυζούσε την ενέργειά μου. Πιστεύω πως παίζει ρόλο το πώς σε πλησιάζει ένας τοξικός άνθρωπος. Σε ελκύει, σου εκφράζει τον πόνο του» τονίζει.
«Νομίζω πως δεν είναι δύσκολο σε μια σχέση συντροφικότητας να καταλάβουμε έναν τοξικό. Κάποια στιγμή το βλέπουμε, εάν σταματήσουμε να τον θαυμάζουμε και τον δούμε πραγματικά» εξηγεί η Μαρία Καβογιάννη. Για να προσθέσει: «Όταν αναγνώριζα έναν τοξικό δίπλα μου, σιγά σιγά έφευγα από κοντά του. Δε σήκωνα τα τηλέφωνα, δεν έβγαινα μαζί του». Σε περίπτωση συνεργασίξας… «Όταν αναγκάζομαι να συνεργαστώ με έναν τοξικό άνθρωπο, τον αντιμετωπίζω ουδέτερα. Αλλάζω συζήτηση. Στην αρχή πληγωνόμουν με ό,τι μου έλεγαν, πλέον αδιαφορώ» καταλήγει.
Σε αντίθεση, όμως, με τα τοξικά απόβλητα που έχουν επάνω τους τη χαρακτηριστική επιγραφή με τη νεκροκεφαλή, αυτό το είδος ανθρώπου, δυστυχώς για όλους μας, δεν φέρει καμιά προειδοποίηση επάνω του. Εκεί βρίσκεται η παγίδα: ο τοξικός άνθρωπος δεν είναι κανένας μανιακός που ουρλιάζει. Ο τοξικός άνθρωπος είναι πολύ χειρότερος, είναι ύπουλος, μοιάζει αθώος και πάντα είναι εκείνος που μπορεί να έχει κερδίσει τη συμπάθεια όλων επειδή είναι «ο καημένος που του πάνε όλα στραβά.»
Γιατί οι τοξικοί άνθρωποι καταστρέφουν τη ζωή μας και πώς θα τους αντιμετωπίζουμε
Στο σύμπαν των ανθρώπινων σχέσεων τα άτομα που βρίσκονται γύρω μας μπορούν τα λειτουργήσουν με δύο τρόπους: είτε ως «ήλιος» είτε ως «μαύρη τρύπα». Η πρώτη κατηγορία είναι οι άνθρωποι που ασκούν απόλυτα ευεργετική επίδραση επάνω μας. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν εκείνα τα άτομα που όπου και αν πηγαίνουν «ρουφάνε» από τους γύρω τους την καλή ενέργεια, την αισιοδοξία και την αυτοεκτίμηση. Είναι οι λεγόμενοι τοξικοί άνθρωποι και βρίσκονται παντού ανάμεσά μας.
Είναι εκείνος ο συνάδελφος που μόλις μπεις στο γραφείο, αντί για καλημέρα θα αναστενάξει βαθιά και θα σου πει - πάλι - για το πόσο χάλια είναι η δική του ζωή. Είναι εκείνη η ξαδέρφη που θα σου πει ότι αδυνάτισες, μόνο για να συμπληρώσει ότι σε κάνει να δείχνεις κουρασμένη. Είναι το αφεντικό σου που απορρίπτει κάθε πρωτοβουλία σου με συγκαταβατικό ύφος του στυλ «εγώ ξέρω καλύτερα» ή - ακόμα χειρότερα - με φωνές και μειωτικά επίθετα μπροστά σε όλους. Είναι κάποιος που μόλις του ανακοινώσεις γεμάτος χαρά ότι πήγες σε νέα δουλειά θα αρχίσει να σε ρωτάει για το ωράριο, μόνο και μόνο για να καταλήξει ότι «είσαι ζόρικα» και να νιώσει καλύτερα για τη δική του κατάσταση. Η λίστα είναι πραγματικά ατέλειωτη.
Σε αντίθεση, όμως, με τα τοξικά απόβλητα που έχουν επάνω τους τη χαρακτηριστική επιγραφή με τη νεκροκεφαλή, αυτό το είδος ανθρώπου, δυστυχώς για όλους μας, δεν φέρει καμιά προειδοποίηση επάνω του. Εκεί βρίσκεται η παγίδα: ο τοξικός άνθρωπος δεν είναι κανένας μανιακός που ουρλιάζει. Ο τοξικός άνθρωπος είναι πολύ χειρότερος, είναι ύπουλος, μοιάζει αθώος και πάντα είναι εκείνος που μπορεί να έχει κερδίσει τη συμπάθεια όλων επειδή είναι «ο καημένος που του πάνε όλα στραβά.»
Θέλει μαεστρία για να τους ξετρυπώσεις, αλλά μετά από μερικές επαφές με το «είδος» γίνεται ευκολότερο. Αρχικά, ένας τοξικός άνθρωπος δεν δίνει δεκάρα για σένα. Μπορεί να σου μιλάει ώρες ατέλειωτες για τη δουλειά του, την οικογένειά του και τα όσα έκανε από το πρωί μέχρι το βράδυ, αλλά δεν θα ρωτήσει ποτέ, μα ποτέ για σένα. Συνήθως δεν σου δίνει καν την ευκαιρία να μιλήσεις, αλλά μόλις τολμήσεις να αναφέρεις κάτι, τότε αμέσως θα θυμηθεί κάτι που ο ίδιος έκανε σχετικά με αυτό.
Και ως φυσικό επακόλουθο, ένα άτομο που αρχίζει όλες τις φράσεις του με «εγώ» είναι αναμενόμενο να πιστεύει ότι τα γνωρίζει και όλα. Για τον τοξικό άνθρωπο, τίποτα και κανείς δεν είναι ανώτερος ή εξυπνότερος από αυτά που λέει και κάνει. Μην τους βλέπεις έτσι, χαμογελαστούς, καλούς με τους τριγύρω και πάντα πρόθυμους να βοηθήσουν. Για αυτόν είστε πολύ απλά κατώτεροι και τίποτα δεν ξεπερνά το πόσο ευχαριστημένος είναι με τον εαυτό του. Όπως είπαμε και πιο πάνω, αυτές τις «ανθρώπινες μαύρες τρύπες» δεν τις πιάνει εύκολα το ραντάρ μας. Οι τοξικοί άνθρωποι μπορεί να είναι τρομερά σαγηνευτικοί, αλλά έχουν κακό σκοπό: θέλουν όλα αυτά που μπορούν να «ρουφήξουν» από τους γύρω τους.
Για να το καταφέρουν, πρέπει να πάντα να βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής. Και αυτό είναι το μεγάλο τους κόλπο, με όνομα «Drama Queen». Γνωρίζουν ότι με το να εκφράσουν ανοιχτά αυτό που νιώθουν, ότι είναι δηλαδή καλύτεροι από όλους, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να απομονωθούν, οι τοξικοί άνθρωποι επιλέγουν πολύ απλά τον ρόλο του «αιώνιου θύματος».
Τα πάντα στη ζωή ενός τοξικού ανθρώπου είναι δράμα και για ό,τι στραβό του συμβαίνει - και ως εκ θαύματος όλα τα στραβά πηγαίνουν σε αυτόν - φταίνε πάντα οι άλλοι. Θέλει όλοι να ακούν ενώ κλαίγεται και στο τέλος θα δεχτεί με μοναδική χαρά - που θα κρύψει επιμελώς - τα βλέμματα συμπόνοιας από όλους.
Μην αφήσετε όμως αυτό να σας ξεγελάσει. Όπως το οξύ που απλά χαράσσει το δρόμο του διαβρώνοντας τα πάντα στην πορεία, οι τοξικοί άνθρωποι θα επιστρέψουν σπίτι τους ικανοποιημένοι και εμείς οι υπόλοιποι νιώθοντας μίζεροι. Οι «μαύρες τρύπες» δεν φέρνουν τίποτα καλό στη ζωή μας, παρά μόνο την απομυζούν. Ποτέ ένας καλός λόγος δεν θα βγει από το στόμα ενός τοξικού ανθρώπου. Και αν βγει, θα είναι απλώς μια συγκαλυμμένη προσβολή. Μην πιστέψετε ούτε λεπτό ότι πρόκειται για αδιαφορία, αντιθέτως βλέπουν και ξέρουν τα πάντα, νιώθουν μόνο φθόνο, και περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για να χτυπήσουν εκεί που πονάει.
Το ίδιο κάνουν με όλους. Πώς θα το καταλάβετε; Είναι εκείνο το άτομο που πάντα έχει μια ιστορία να σας πει για κάποιον πίσω από την πλάτη του και φυσικά δεν πρόκειται ποτέ για κάτι καλό. Αν υπήρχε «Βραβείο Χρυσό Φτυάρι», τότε θα ήταν δικαιωματικά δικό του. Πολύ συχνά μάλιστα, τα μισά από όσα λέει είναι ψέμματα. Επειδή ναι, κάτι ακόμα που ξέχασα να σας πω, είναι ότι οι τοξικοί άνθρωποι είναι και εξαιρετικοί ψεύτες.
Απόλυτη δικαίωση για αυτούς είναι να σας δουν να χάνετε σιγά σιγά την αυτοεκτίμηση σας, όπως ένα σαράκι που τρώει το πόδι μιας καρέκλας. Στον χώρο που αναπνέει ένας τοξικός άνθρωπος δεν υπάρχει οξυγόνο για τους άλλους.
Αν τους έχετε στη δουλειά θα χαρούν να σας δουν να αποκτάτε προβλήματα με όσα σας έχουν αναθέσει - και φυσικά θα βάλουν το χεράκι τους για να συμβεί. Αν τους καλέσετε σπίτι σας θα περάσετε από εξονυχιστικό έλεγχο για το φαγητό, τη διακόσμηση και το αν σας βοήθησε ο σύντροφος σας ή όχι. Αν τους έχετε στην παρέα σας θα σας τρελάνουν στη γκρίνια καταστρέφοντας όποιο κέφι και αν είχατε. Αν τους έχετε στο σόι σας θα ρωτήσουν με πονεμένο ύφος αν είστε καλά, επειδή τους φαίνεστε «κάπως» - και κατά ένα περίεργο τρόπο αυτό γίνεται πάντα σε μέρες που νιώθετε υπέροχα.
Το να δέχεσαι την παρουσία ενός τέτοιου ανθρώπου στη ζωή σου είναι σαν να καταπίνεις λίγες σταγόνες δηλητήριο κάθε μέρα. Αργά αλλά σταθερά θα σε εξοντώσει. Συνήθως βέβαια πρόκειται για άτομα που δεν είναι εύκολο να βγουν τελείως από τη ζωή σας, επομένως το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να μειώσετε στο ελάχιστο την έκθεση στην τοξικότητά τους.
Όταν γκρινιάζουν, απλά βρείτε μια δικαιολογία για να φύγετε. Αν αρχίζουν να λένε άσχημα πράγματα για κάποιον, μην δώσετε τροφή για συνέχεια και πάνω απ' όλα μην αρχίσετε να κάνετε και εσείς το ίδιο. Ό,τι και αν πείτε θα χρησιμοποιηθεί σίγουρα εναντίον σας. Μην μοιράζεστε τίποτα προσωπικό μαζί τους, είτε καλό είτε κακό. Επικεντρωθείτε σε όλα τα όμορφα που συμβαίνουν στη ζωή σας και επιλέξτε να έχετε δίπλα σας τα άτομα που σας εκτιμούν και χαίρονται με τις χαρές σας. Τέλος, μην ενδίδετε στον πειρασμό να πέσετε στο επίπεδο τους και να γίνετε και οι ίδιοι τοξικοί. Μπορείτε να θέσετε τα όριά σας και να τους δείξετε ότι δεν θα τους ανεχθείτε άλλο, αλλά πάντα με ηρεμία και επιχειρήματα. Για τους τοξικούς ανθρώπους είναι η απόλυτη ικανοποίηση να σας δουν να χάνετε την ψυχραιμία σας. «Σκοτώστε τους με καλοσύνη» και πείτε όχι στα τοξικά απόβλητα.
Πώς να αποφύγετε τους τοξικούς ανθρώπους
Τον τελευταίο καιρό συνειδητοποίησα ότι οι στρατηγικές που χρησιμοποιούν τα παιδιά στο γυμνάσιο και το λύκειο, αποτελούν τα θεμέλια για τις ενήλικες φιλίες. Λέμε στα παιδιά μας να περιβάλλουν τον εαυτό τους με αληθινούς φίλους που ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους και το θετικό κλίμα στη ζωή τους. Οπότε, δεν πρέπει να κάνουμε κι εμείς το ίδιο; Η άνοιξη είναι η τέλεια εποχή για να χρησιμοποιήσουμε τα συναισθηματικά μας αποθέματα, μέχρι τον δύσκολο χειμώνα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι πάντα εύκολο να γίνει. Σίγουρα το έχετε ακούσει πολλές φορές, αλλά μία ακόμα φορά δεν βλάπτει. Είχα την τύχη να έχω πάντοτε υπέροχες γυναίκες στη ζωή μου (μερικές από τις οποίες για πάνω από 3 δεκαετίες), με τις οποίες μοιραζόμαστε υπέροχες φιλίες. Συχνά, όμως, μερικές καινούριες ή ήδη υπάρχουσες σχέσεις ξεπερνούν τα όρια. Ακολουθούν 3 τρόποι για να εντοπίσετε και να ξεφορτωθείτε τους τοξικούς ανθρώπους από τη ζωή σας.
1. Απομακρυνθείτε από τους ανθρώπους που σας εξαντλούν συναισθηματικά
Πρόσφατα διάβασα διάφορα άρθρα σχετικά με τους ανθρώπους- βαμπίρ και ταυτίστηκα πολύ. Συνειδητοποίησα ότι όσο τυχερή είμαι που έχω τόσο απίστευτους φίλους, τόσο έχω επιτρέψει και σε άλλους να με στραγγίξουν συναισθηματικά (και αναλαμβάνω την πλήρη ευθύνη που το επέτρεψα να συμβεί). Αυτοί οι «φίλοι» ρουφάνε την ενέργειά μας μέσα από αυτά που λένε, τα μηνύματα και τα email που στέλνουν σχετικά με τα συνεχή τους προβλήματα. Αυτοί οι άνθρωποι, με έξυπνους τρόπους, εισχωρούν στην καθημερινότητά μας και αρχίζουν βασίζονται σε εμάς πέρα του φυσιολογικού. Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους φίλους- βαμπίρ και σε έναν φίλο που περνά μία άσχημη μέρα. Οι πρώτοι, συνέχεια μας ρίχνουν τη διάθεση, παίζουν τα θύματα και προσπαθούν να μας χειραγωγήσουν, χωρίς να δέχονται κάτι αντίστοιχο. Αντίθετα, οι πραγματικοί φίλοι που έχουν ανάγκη δεν σε χρειάζονται μόνο όταν θέλουν τη βοήθειά σου. Ένα εύκολο τεστ για να τους ξεχωρίζω είναι να σκέφτομαι αν μία σχέση με κάνει να νιώθω εξαντλημένη ή με γεμίζει με αρνητική διάθεση, αντί να με κάνει να νιώθω καλά και γεμάτη ενέργεια.
2. Εντοπίστε τους ανθρώπους που σας κάνουν να νιώθετε ο εαυτός σας
Μία φίλη μου είπε πρόσφατα ότι συμβουλεύει την έφηβη κόρη της, να περιβάλλει τον εαυτό της μόνο με φίλους που την κάνουν χαρούμενη. Συμφωνώ με αυτό ως ένα βαθμό, αλλά νομίζω ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα. Κανείς δεν μπορεί να είναι χαρούμενος όλη την ώρα και οι αληθινοί φίλοι μοιράζονται τόσο καλές, όσο και κακές στιγμές. Νομίζω ότι ένας καλύτερος στόχος είναι να περιβάλλουμε τον εαυτό μας με φίλους που είναι θετικοί ΚΑΙ μας αφήνουν να είμαστε ο εαυτός μας. Οι άνθρωποι που βλέπουν τα πάντα απαισιόδοξα, μεταδίδουν τη μιζέρια τους. Πρέπει να παρατήσουμε έναν φίλο, μόνο και μόνο επειδή μας ρίχνει ψυχολογικά; Φυσικά και όχι, αλλά τι συμβαίνει όταν κάποιος μας δημιουργεί συνεχώς αρνητικά συναισθήματα; Πρόσφατα, συνειδητοποίησα ότι απέφευγα να μοιράζουμε καλές μου στιγμές με ορισμένους ανθρώπους που είναι συστηματικά απαισιόδοξοι, με αποτέλεσμα να μην είμαι ο εαυτός μου. Όταν το κατάλαβα, ήξερα ότι ήταν η ώρα να σταματήσουμε να είμαστε φίλοι. Ήταν μία δύσκολη απόφαση, αλλά ήταν η σωστή.
3. Αποφύγετε να γίνεται ο προσωπικός θεραπευτής του φίλου σας
Υπάρχει μία λεπτή γραμμή ανάμεσα στο να είναι κανείς ένας υποστηρικτικός φίλος και του να καταλήξει να γίνει ο θεραπευτής κάποιου. Η δεύτερη περίπτωση δεν είναι καθόλου υγιής για καμία από τις δύο πλευρές, αφού αφενός δεν είναι δουλειά κάποιου να κουράρει αποκλειστικά τον φίλο του και αφενός κανείς δεν πρόκειται να ωφεληθεί πραγματικά από ένα φίλο/ θεραπευτή. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που οι ειδικοί ψυχικής υγείας δεν αναλαμβάνουν ως περιστατικά τους φίλους τους.
