Είναι η Αθήνα μια άσχημη ή μια όμορφη πόλη; Μια τόσο θεωρητική ερώτηση έχει πολλές προεκτάσεις και σίγουρα δεν υπάρχει μία απάντηση - αλλά διαφορετικές σκέψεις που αναπτύσσονται εν τη γενέσει του ερωτήματος. Αν ρωτούσαμε εκατό άτομα που θα συναντούσαμε τυχαία στο κέντρο της πρωτεύουσας, ενδεχομένως να παίρναμε -πάνω κάτω- απαντήσεις του τύπου: «ναι, είναι», «όχι, σε καμία περίπτωση», «ίσως και να 'ναι». Αυτό που έχει πραγματικό ενδιαφέρον, είναι οι λόγοι, τα κίνητρα που οδηγούν στην απόφαση της απάντησης. Γιατί για τον καθένα από εμάς, η Αθήνα συμβολίζει κάτι διαφορετικό. Και η απάντηση που δίνουμε, δημιουργείται βάσει των προσδοκιών μας.
Η ερώτηση παραμένει η ίδια. Είναι η Αθήνα μια άσχημη ή μια όμορφη πόλη; Καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε και γιατί όχι να δεχτούμε το εξής: Μια πόλη οφείλει να μεταλλάσσεται. Αν στέκεται μόνο στη σιγουριά που της προσφέρει το ένδοξο παρελθόν της, κινδυνεύει να παραμείνει μια πόλη - μαυσωλείο, δίχως να αναπτύσσεται. Πώς αντιδρά η Αθήνα μας; Τις παλαιότερες δεκαετίες, ενδεχομένως να είχε παραμείνει στη σιγουριά που τις έδιναν οι δάφνες της Αρχαίας Αθήνας. Αυτό που σήμερα αρκετοί -κι εμείς ίσως κάποιες στιγμές- αναπολούμε ως αυθεντικό, ως μοναδικό, αν δούμε τη μεγάλη εικόνα από ψηλά και όσο πιο αποστασιοποιημένα δύναται, ενδεχομένως να ήταν περισσότερο ένα άφημα στη μοίρα της πόλης. Μια συνήθεια που είχαμε αγαπήσει στα χρόνια της γενικής ευημερίας.
Δεν είναι οξύμωρο πως κάποιες στιγμές νοσταλγούμε την εποχή της Αθήνας χωρίς μετρό; Γιατί όμως, η τότε Αθήνα, με την άσχημη αρχιτεκτονική να είναι στα φόρτε της και με τους λιγότερους πεζόδρομους, κερδίζει στις προτιμήσεις κάποιων τη σημερινή Αθήνα; Είναι μόνο θέμα νοσταλγίας, δραχμής VS ευρώ ή απλά ψάχνουμε στους δρόμους της τότε Αθήνας τα χρόνια της αθωότητας που έχουν περάσει ανεπιστρεπτί; Είναι οι ρυθμοί της ζωής που επηρεάζουν τι μας αρέσει. Τι αφήνουμε πίσω και τι κρατάμε για να το πάρουμε μαζί μας στο σήμερα. Όταν επιλέγουμε τα πιο ανέμελα χρόνια, μαζί με αυτή την ανεμελιά έρχεται και η μεταβατική Αθήνα που στην πραγματικότητα δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με το σήμερα.
Η Αθήνα είναι μια πόλη με ταυτότητα. Αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει ούτε ο μεγαλύτερος πολέμιός της. Ακόμη και η ασχήμια της, έχει στυλ. Ποια είναι, για παράδειγμα, η μεγάλη πλατεία που αποστρέφονται, ίσως να μισούν κιόλας, οι περισσότεροι Αθηναίοι; Μάλλον η πλατεία Ομονοίας θα συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους. Παρόλα αυτά, από την καρδιά της πόλης, ξετυλίγονται σαν τις κορδέλες σε γαϊτανάκι δρόμοι που οδηγούν σε διαφορετικούς κόσμους και περιβάλλοντα - σε απόσταση μόλις εκατοντάδων μέτρων μεταξύ τους. Η οδός Αθηνάς ενώνει μέρος της παλιάς Αθήνας με την αρχαία πλευρά της ιστορικής πρωτεύουσας. Η αντίθετη πορεία, αυτή προς την 3η Σεπτεμβρίου οδηγεί σε μια άλλη πόλη - την περιθωριοποιημένη. Η Σταδίου των αντιθέσεων, η Πανεπιστημίου των ιστορικών κτιρίων, η Ακαδημίας που καταλήγει σε εκ διαμέτρου αντίθετες γειτονιές σύμβολα της πόλης - των Εξαρχείων και του Κολωνακίου. Η οδός Πειραιώς στο κατέβασμά της συνδέει το Μεταξουργείο και το Γκάζι, το πάλαι ποτέ ελληνικό Soho. Η Αγίου Κωνσταντίνου συνεχώς παλεύει ν' αλλάξει.
Και αν έχει στυλ στα άσχημά της, διαθέτει ακόμη πιο όμορφο στυλ στα ωραία της. Και στην Αθήνα υπάρχουν αρκετές και ιδιαίτερες περιοχές για τους ίδιους τους κατοίκους της, τους Αθηναίους. Το ιστορικό κέντρο με τα εκατοντάδες καφέ και μπαρ - μέσα στις στοές και στους πεζόδρομους. Με το street food που έχει εξελιχθεί καλύπτοντας και γούστα απαιτητικών ουρανίσκων. Με τα επώνυμα ρεστοράν, με τα wine bars, με τις ταράτσες που προσφέρουν απίστευτη θέα ακόμη και για τους απαιτητικούς locals, με τα roof garden των ξενοδοχείων. Η συνοικία στου Ψυρρή, η Πλατεία Αγίας Ειρήνης, η πλατεία Αβησσυνίας. Περιοχές με μυρωδιές, χρώματα και όμορφες μουσικές. Η γραφική Πλάκα, το Θησείο και το Μοναστηράκι δεν κατακλύζονται μόνο από τουρίστες, καθώς αποτελούν διαχρονικά στέκια των ντόπιων. Δικαίως.
Έχουν επηρεάσει τα εκατομμύρια των τουριστών τη δομή της Αθήνας; Αναμφίβολα, ναι
Χωράει η Αθήνα όλα τα εκατομμύρια των ταξιδιωτών που την επισκέπτονται κάθε χρόνο και πόσο μας επηρεάζουν; Ούτε σε αυτά τα ερωτήματα υπάρχει μια μονοδιάστατη απάντηση. Υπάρχουν στιγμές, και δεν είναι λίγες αυτές, όπου η Αθήνα βουλιάζει από κόσμο. Με τα υπέρ και τα κατά του. Στα υπέρ μπορούν να συμπεριληφθούν οι επενδύσεις που έχουν γίνει και γίνονται στις ξενοδοχειακές μονάδες, οι οποίες είναι πιο σύγχρονες και άρτιες από ποτέ. Μαζί και τα boutique hotels που εκτός από κλίνες προσφέρουν μια όμορφη αρχιτεκτονική και αισθητική νότα στην πόλη.
Ο τουρισμός, η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας, επηρεάζει την καθημερινότητα της πρωτεύουσας
Η συγκεκριμένη μορφή ανάπτυξης, βέβαια, έχει φέρει και προβληματικές αλλαγές στη δομή της πρωτεύουσας. Το πρόσφατο λουκέτο στην ιστορική κινηματογραφική αίθουσα του Ideal - για να δημιουργηθεί ένα νέο ξενοδοχείο, αλλά και η σταδιακή αλλαγή της ταυτότητας των Εξαρχείων και με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις να αλλοιώνουν το DNA μιας περιοχής - που είχε αρχίζει ν' αλλάζει έτσι κι αλλιώς, για να είμαστε ειλικρινείς.
Η ζωή στην Αθήνα σήμερα είναι πιο ακριβή
Η σημερινή Αθήνα είναι η πιο ακριβή για τους κατοίκους της. Είναι ένας λόγος που κάποιες φορές οδηγούμαστε σε σύγκριση με το παρελθόν; Ναι, βέβαια. Αλλά μάλλον θα πρέπει να πάψει να μας ενδιαφέρει «τι παίρναμε με ένα 500άρικο στα τέλη της δεκαετίας του '90». Επενδύοντας σε κάτι που πλέον δεν είναι ζωντανό και δεν μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητά μας, χάνουμε το σήμερα. Ναι, η ζωή στην Αθήνα κοστίζει περισσότερο από αυτά που έχει να μας προσφέρει. Να προσπαθήσουμε ν' αλλάξουμε το σήμερα και όχι να κάνουμε μνημόσυνα στο χθες.
Αντί επιλόγου
Αθήνα, μια πόλη με ταυτότητα - και στα άσχημά της και στα ωραία της
Τελικά, είναι η Αθήνα μια άσχημη ή μια όμορφη πόλη; Ο καθένας από εμάς που την περπατάει έχει τη δική του ιστορία να διηγηθεί. Και κάποιες φορές ακόμη και εμείς οι ίδιοι δίνουμε διαφορετικές απαντήσεις. Κι ενώ βρισκόμαστε στον ίδιο δρόμο, βλέπουμε διαφορετικές εικόνες. Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως η Αθήνα δεν είναι ο Μεγάλος Περίπατος, ούτε η ταλαιπωρία στην Πανεπιστημίου - σημείο αναφοράς στο δημόσιο διάλογο τον τελευταίο χρόνο. Δεν είναι οι τοπικοί άρχοντες με τις, συχνά, υπερφλύαρες φιλοδοξίες τους.
Καρέ από τη βραδινή Πανεπιστημίου, στο κέντρο της Αθήνας
Η Αθήνα είμαστε όλοι εμείς. Είναι οι άνθρωποι που συναντάμε από το μετρό μέχρι τα καφέ της πόλης. Είναι το προσωπικό που μας σερβίρει στα καταστήματα που επιλέγουμε να περάσουμε χρόνο με τους φίλους μας. Είναι η αισθητική που μας προσφέρεται. Και μαζί με τη δική μας, δημιουργείται ένα πολυσυλλεκτικό αφήγημα. Το οποίο έχουμε αγαπήσει γιατί ακόμη και στα άσχημά του, έχει ένα ιδιαίτερο και ξεχωριστό στυλ. Και αυτό έχει τη δική του ομορφιά. Όπως και η πόλη...
