Πήγαμε και παρακολουθήσαμε στο Studio Μαυρομιχάλη την πρωτότυπη παράσταση "Ο Δήμιος του Φθόνου", που φέρει το όνομα της από το ομότιτλο νέο βιβλίο του ψυχαναλυτή Σταύρου Χαραλαμπίδη. Ζωντανεύει επί σκηνής κάθε Τετάρτη και Πέμπτη από τον σκηνοθέτη Martin Scharnhorst και επιχειρεί να φωτίσει το ερώτημα:
Γιατί φθονούμε τόσο αυτό που θαυμάζουμε;
Παρακάτω θα διαβάσετε μια αποκλειστική συνέντευξη από το Madata.gr σε συνεργασία με τη θεατρική ομάδα (Ειρήνη Αμπουμόγλι, Μαριλένα Καβάζη, Φανή Λύκου, Στέφανη Ιωάννου, Στράτος Σωπύλης και Πάνος Τσαλιγόπουλος ) Μας μιλούν για τον τρόπο που οι ηθοποιοί συνδέονται με τον ρόλο τους, για την προετοιμασία, για την άποψη του κοινού και απαντάνε στα διάφορα ερωτήματα που δημιουργούνται στο τέλος.
Η πλοκή του έργου
Τέσσερις ασθενείς, με 4 διαφορετικές αλλά και συμπληρωματικές ιστορίες, μας ταξιδεύουν στο άβατο του ψυχισμού, εκεί όπου ο θαυμασμός μπλέκεται με το μίσος ή και την ανάγκη καταστροφής του αντικειμένου. Τέσσερις ανθρώπινες συναντήσεις και μια φαντασίωση. Τέσσερις περιπτώσεις ασθενών και ένας ψυχαναλυτής βρίσκονται, πλησιάζονται και χάνονται μέσα στον λαβύρινθο του θεραπευτικού δωματίου.
Κάθε θεατρική παράσταση σχολιάζεται στο τέλος από ψυχαναλυτές, ψυχαναλυτικούς ψυχοθεραπευτές, ομαδικούς θεραπευτές του ινστιτούτου σχεσιακής και ομαδικής ψυχοθεραπείας καθώς και άλλων φορέων για μια ώρα σε ανοιχτή συζήτηση με το κοινό.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ακολουθεί η συνέντευξη
Της Σώτιας Ιωάννου
1) Ποια ήταν η προετοιμασία που ακολουθήσατε για τον ρόλο σας σε αυτή την παράσταση και τι ήταν αυτό που ίσως σας δυσκόλεψε;
ΕΙΡΗΝΗ ΑΜΠΟΥΜΟΓΛΙ: (ΡΟΖΜΑΡΙ)
Επειδή αυτός ο ρόλος όπως όλοι στην παράσταση, είναι υπαρκτό πρόσωπο. Αρχικά διάβασα το βιβλίο του Σταύρου Χαραλαμπίδη εστιάζοντας στο ρόλο της Ρόζμαρι για να αντλήσω όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για την προσωπικότητά της. Με απασχόλησε πολύ η σωματικότητά της, δηλαδή το πώς αναπνέει, πώς στέκεται, σε ποιο επίπεδο σωματικής ενέργειας βρίσκεται.
Ταυτόχρονα προσπάθησα να δω με ποια στοιχεία του χαρακτήρα της μπορώ να συνδεθώ και να ταυτιστώ και μίλησα αρκετά με τον ψυχαναλυτή για να μου φωτίσει το πώς αυτό το πρόσωπο υπάρχει και σχετίζεται με τον ίδιο και τους άλλους γύρω της.
Επειδή η Ρόζμαρι έχει κάποια ψυχιατρική διαταραχή, αυτό που με δυσκόλεψε ήταν κυρίως το να συνδεθώ με τις παραισθήσεις της, γιατί η ίδια βλέπει εξωγήινους, ώστε να μπορέσω να την παρουσιάσω πειστικά, καθώς και το να καταλάβω και να αισθανθώ την πολύ ισχυρή σύνδεση που νιώθει με το θεϊκό στοιχείο. Προσπάθησα να την πλησιάσω χωρίς να την κρίνω, ούτε να την λυπάμαι, αλλά να την υπερασπιστώ με ενσυναίσθηση και τρυφερότητα.
2) Ποια είναι τα κίνητρα του χαρακτήρα πίσω από τις πράξεις του; υπάρχει δηλαδή κάποια εξέλιξη του χαρακτήρα στο έργο;
ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΚΑΒΑΖΗ: (ΧΑΡΑ, ΒΑΡΒΑΡΑ)
Τα κίνητρα των χαρακτήρων που υποδύομαι στο έργο, όπως συμβαίνει και στη ζωή άλλωστε, δεν είναι 100% συνειδητά. Δηλαδή ούτε οι ίδιοι οι ήρωες συχνά δεν θα μπορούσαν εγκεφαλικά να μας απαντήσουν στο γιατί φέρονται όπως φέρονται. Αντιθέτως τους κινεί κάτι άλλο, μη εγκεφαλικό, μια υποσυνείδητη ανάγκη ή μια επιθυμία στην οποία αδυνατούν να αντισταθούν και την ακολουθούν τυφλά. Πόσο μάλλον στο συγκεκριμένο θεατρικό έργο τώρα όπου όλη η "δράση" εκτυλίσσεται σε ένα θεραπευτικό δωμάτιο, ένα μέρος δηλαδή όπου κατεξοχήν οι άνθρωποι πηγαίνουν για να "ρίξουν" φως στα σκοτάδια τους, να καταλάβουν πιο βαθιά τον εαυτό τους και να βρουν λίγη ψυχική ηρεμία.
Έχοντας κάνει αυτή την διευκρίνιση μπορώ να απαντήσω κάπως πιο "ανοιχτά" στο ερώτημα: Ο πρώτος χαρακτήρας που υποδύομαι, η Χαρά. Είναι μια γυναίκα που μόλις αποπειράθηκε με έμμεσο τρόπο να δολοφονήσει τον σύντροφό της. Αναστατωμένη, ακριβώς γιατί και η ίδια δεν γνωρίζει τα βαθύτερα κίνητρά της, πηγαίνει για θεραπεία και εξομολογείται το γεγονός στον θεραπευτή της. Στη διάρκεια της θεατρικής αυτής συνεδρίας μπορεί ο θεατής να ερμηνεύσει τα κίνητρα της ηρωίδας και να καταλάβει ίσως ότι η ρίζα αυτής της επιθετικότητας δεν έχει να κάνει με τον σύντροφό της, αλλά με τον ίδιο της τον εαυτό.
Τώρα για το αν αλλάζει ή εξελίσσεται ο ρόλος στην διάρκεια της παράστασης θα πω μάλλον όχι... Απαισιόδοξο; Ίσως. Ρεαλιστικό; Σίγουρα...Κάνεις δεν αλλάζει τρόπο σκέψης και δράσης μέσα σε μια μόνο θεραπεία. Αν είναι επιτυχημένη η συνεδρία όμως ίσως να βάλει ένα μικρό "σπόρο αλλαγής" για το μέλλον.
Ο δεύτερος χαρακτήρας που υποδύομαι, η Βαρβάρα, είναι λιγότερο ρεαλιστικός χαρακτήρας. Ξεκινά ως μια φαντασίωση του θεραπευτή που τον ενοχλεί με επίμονα τηλεφωνήματα και βόλτες έξω από το γραφείο του. Στο τέλος όμως παίρνει μια πιο ρεαλιστική διάσταση ο ρόλος και εκεί βλέπουμε πως αυτό που την κινεί είναι ο έρωτας. Τα κίνητρα των πράξεών της δηλαδή ξεκαθαρίζουν όταν ο θεραπευτής πάει να την διώξει, όταν καταλαβαίνει ότι θα χάσει την επαφή μαζί του, οπότε και τολμά να του αποκαλύψει. Και αυτή είναι ταυτόχρονα και η εξέλιξη του χαρακτήρα αυτού, ότι τολμά να ρίξει ίσως τη μάσκα της, να απομυθοποιήσει την κατάσταση και να απομυθοποιηθεί.
3) Ποια ήταν η επίδραση του σκηνοθέτη στην αποτύπωση του ρόλου σας; Πώς η σκηνοθετική ματιά βοηθά το κοινό να κατανοήσει το έργο;
ΣΤΡΑΤΟΣ ΣΩΠΥΛΗΣ: (ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ)
Με τον Martin συνεργαστήκαμε για πρώτη φορά αν και γνωριζόμαστε 7 χρόνια. Είναι ένας καλλιτέχνης οργανωμένος και οργανωτικός και γνήσια ευγενής. Επέτρεψε και ενθάρρυνε μεγάλο βαθμό ελευθερίας και μαζί καταλήξαμε σε έναν ψυχοθεραπευτή συμμετέχοντα συναισθηματικά, όχι τόσο αποστασιοποιημένο, με προσωπικά προβλήματα και πειρασμούς.
Λίγο σαν όλους μας δηλαδή με τη διάθεση και την εμπειρία να μπει στον κόπο του άλλου. Σε σχέση με την παράσταση αυτή παρεκκλίνει από τον στυγνό ρεαλισμό και χρησιμοποιεί ανοιχτά στην ερμηνεία σύμβολα και μια ψυχογραφική γεωμετρία που νομίζω αναδεικνύει γενικότερα ζητήματα από την περιπτωσιολογία συγκεκριμένων ασθενών.
4) Έχετε αναπτύξει κάποια συναισθηματική σύνδεση με τον χαρακτήρα σας; Υπάρχουν κάποια κοινά στοιχεία στην προσωπικότητά σας με τον ρόλο που ενσαρκώνετε;
ΠΑΝΟΣ ΤΣΑΛΙΓΟΠΟΥΛΟΣ: (ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ)
Όταν καλείσαι να ενσαρκώσεις ένα ρόλο σε συμφέρει σαν ηθοποιός να υπερασπιστείς αυτόν τον άνθρωπο, να βρεις τρόπους να συνδεθείς συναισθηματικά με αυτόν, να κατανοήσεις τα κίνητρά του, να νιώσεις τις επιθυμίες και τους φόβους του, να είσαι κατά κάποιο τρόπο “με το μέρος του”. Αν κρατήσεις απόσταση, αν τον κρίνεις, δεν ενσαρκώνεις απλά παρουσιάζεις αποστασιοποιημένα.
Η αλήθεια είναι ότι όταν μου πρότεινε ο Martin το ρόλο του Θρασύβουλου στον “Δήμιο του Φθόνου” μου φάνηκε πολύ μακριά από εμένα. Και το πρώτο “κόλλημα” ήταν ότι εγώ πίστευα ότι δεν έχω νιώσει φθόνο. Το οποίο τώρα, αφού δουλέψαμε την έννοια του φθόνου για μήνες, μου φαίνεται αστείο. Ο φθόνος είναι ένα συναίσθημα που συχνά κρατάμε κρυφό, ακόμα κι από τον ίδιο μας τον εαυτό.
Ξεκινάει όταν επιθυμούμε έντονα κάτι που έχει ένας τρίτος κι εμείς δεν έχουμε (ή νομίζουμε ότι δεν έχουμε). Και μπορεί να ξεκινήσει από τη βρεφική ηλικία, όταν π.χ. η μητέρα μας αργεί να μας θηλάσει. Το βρέφος, δηλαδή, φθονεί γιατί το στήθος έχει αυτό που επιθυμεί διακαώς εκείνη τη στιγμή και το γεγονός ότι δεν του το δίνει άμεσα, του προκαλεί πείνα. Αυτό με τη σειρά του, του προκαλεί άγχος και θυμό κι έτσι αρχίζει να θέλει να το καταστρέψει. Κι αυτή είναι μια διαφορά μεταξύ της ζήλιας και του φθόνου, ο φθόνος έχει έντονη την επιθυμία της καταστροφής.
Σε κάθε περίπτωση, δουλεύοντας με τον ρόλο αυτόν ανακάλυψα ότι όλοι μας έχουμε κοινό στοιχείο το φθόνο. Άλλο κοινό σημείο, με το ρόλο ειδικά, ήταν μια αίσθηση ότι είμαστε “στην απέξω”, ότι οι άλλοι είναι ένα σύστημα στο οποίο εμείς δεν ανήκουμε, ένα σύστημα που μας κρατάει έξω, μας κριτικάρει, και μπορεί να μας επιβάλει τη θέλησή του.
Η διαχείριση αυτής της κατάστασης ήταν διαφορετική μεταξύ του ρόλου κι εμού: Ο Θρασύβουλος εκρήγνυται, θυμώνει, καταστρέφει, προκαλεί, γίνεται φωτιά - αντίθετα εγώ, σε αντίστοιχες καταστάσεις, μαζεύομαι, κόβω γέφυρες, αποφεύγω, κλείνω έξω και κλείνομαι, γίνομαι πάγος. Όμως, τελικά, είναι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος, δύο άκρα του ίδιου άξονα, οπότε το “γεφύρωμα” μεταξύ των δυο μας μπορούσε να γίνει με αλήθεια και πειστικότητα.
Τέλος, ο Θρασύβουλος φαίνεται να είναι ένα βαθιά πληγωμένο παιδί που αναζητά αγάπη και αποδοχή από τους άλλους, και κυρίως από φιγούρες γονεϊκές και εξουσίας (απέναντι των οποίων έχει και τα μεγαλύτερα ξεσπάσματα οργής ταυτόχρονα), κι αυτή του την πλευρά μπορούσα εύκολα να την κατανοήσω, να την αγκαλιάσω και να ταυτιστώ μαζί της
5) Στο τέλος της παράστασης γίνεται μια ανοιχτή συζήτηση με ψυχολόγους. Ποια είναι η αντίδραση του κοινού όταν συζητάνε για τον δικό σας χαρακτήρα και πώς οι σκέψεις του κοινού βοηθάνε στην ερμηνεία του ρόλου σας;
(ΣΤΕΦΑΝΗ ΙΩΑΝΝΟΥ: ΣΙΝΤΥ)
Το κοινό συζητώντας για την παράσταση στο τέλος, έχει την ευκαιρία να λύσει απορίες που του έχουν δημιουργηθεί βλέποντας την παράσταση, και να μοιραστεί σκέψεις του. Έχουν υπάρξει διάφορες αντιδράσεις από το κοινό και κάθε συζήτηση είναι διαφορετική, ποτέ δεν είναι η ίδια, καθώς διαφορετικό κοινό έχουμε κάθε βράδυ.
Ένας στόχος της συζήτησης αυτής, είναι να φέρει τον κόσμο πιο κοντά στη ψυχοθεραπεία και να αγκαλιάσει κάποια ευαίσθητα θέματα με τα οποία το κοινό ίσως να ταυτίζεται. Η συζήτηση αυτή έχει βοηθήσει και μένα προσωπικά στον τρόπο που καταλαβαίνω τον ρόλο που παίζω, τη Σίντυ καθώς κάποιες σκέψεις του κοινού, με έκαναν να δω τον ρόλο από κάποιες οπτικές που δεν είχα σκεφτεί.
Το σχόλιο που με ξάφνιασε περισσότερο από το κοινό ήταν το εξής: «Μου φάνηκε πολύ αναπάντεχο που η Σίντυ ζήτησε αγκαλιά από τον ψυχοθεραπευτή στην πρώτη τους συνεδρία, ενώ ήταν τόσο κλειστή αρχικά. Μάλλον ο θεραπευτής ταίριαξε μαζί της και της ξεκλείδωσε κάτι. Αυτή είναι η μαγεία της θεραπείας».
6) Τέλος, έχοντας ερμηνεύσει τον συγκεκριμένο ρόλο, γιατί πιστέυετε ότι φθονούμε τόσο αυτό που θαυμάζουμε;
(ΦΑΝΗ ΛΥΚΟΥ: ΣΙΝΤΥ)
Ο φθόνος που βιώνει η Σίντυ προκύπτει από την ανάγκη της να γίνει αποδεκτή από μια κοινωνία που "δεν τη χωρά" με αποτέλεσμα να δρα αυτοκαταστροφικά. Η φύση της ανθρώπινης ψυχής συχνά βρίσκεται παγιδευμένη ανάμεσα σε συγκρουόμενα συναισθήματα.
Παρατηρώντας αυτόν τον χαρακτήρα υπό το πρίσμα του φθόνου, πιστεύω πως ο φθόνος προς αυτό που θαυμάζει κάποιος εκφράζεται ως ένας ανεξήγητος πόθος να κατακτήσει αυτό που άλλοι έχουν ή να επιβεβαιώσει τον εαυτό του μέσω της σύγκρισης με τους άλλους. Ο άνθρωπος κρυμμένος πίσω από τους φόβους και τις ανασφάλειές του, είναι σαν να παλεύει με τον ίδιο του τον εαυτό, αναζητώντας την απώλεια ή την επιτυχία που θα μπορούσε να τον απελευθερώσει από τις αλυσίδες του φθόνου.
Τελευταίες Παραστάσεις - Ταυτότητα Παράστασης
Μην χάσετε τις τελευταίες 4 παραστάσεις Τετάρτη και Πέμπτη 13-14 Μαρτίου και 20-21 Μαρτίου 2024 στις 21:00 στο Studio Μαυρομιχάλη.
Εισητήρια: more.com
Ταυτότητα παράστασης: Ο Δήμιος του Φθόνου
Παίζουν οι ηθοποιοί:
- Ειρήνη Αμπουμόγλι
- Μαριλένα Καβάζη
- Φανή Λύκου
- Στέφανη Ιωάννου
- Στράτος Σωπύλης
- Πάνος Τσαλιγόπουλος
Σκηνοθεσία/δραματουργική επεξεργασία: Martin Scharnhorst
Επιμέλεια κειμένου: Γιάννα Τσώκου
Σκηνικά/ κοστούμια: Μάγδα Καλορίτη
Ηχοληψία: Γιώργος Δανόπουλος
Φωτογράφος: Δανάη Νικολοπούλου
Βοηθός σκηνοθέτη Α: Στέφανη Ιωάννου
Βοηθός σκηνοθέτη Β: Κώστας Γεραντώνης
Σχεδιασμός αφίσας/εισιτηρίων: Κυριακή Χατζησάββα
Παραγωγή: Ινστιτούτο Σχεσιακής και Ομαδικής Ψυχοθεραπείας
