«Εκατό χέρια και εκατό µάτια για να συγκρατήσουν το “τέρας”. Πενήντα µικροί Οδυσσείς µπροστά σ’ έναν Πολύφηµο που ξεφυσάει ακατάπαυστα ραδιενεργό ατµό και καπνό», γράφει γι’ αυτούς ο απεσταλµένος της ιταλικής «Κοριέρε».
Τους χαρακτηρίζουν «καμικάζι της πυρηνικής ενέργειας» και είναι η προσωποποίηση του ηρωισμού. Ο λόγος για τους «50 της Φουκουσίμα», μια ομάδα εργαζομένων του εργοστασίου Φουκουσίμα Νταΐτσι που δίνει τη δική της μάχη για το δημόσιο καλό.
Ντυμένοι με ειδικές προστατευτικές στολές, παραμένουν στο εργοστάσιο για να εκτιμήσουν το μέγεθος της καταστροφής που προκλήθηκε από τις εκρήξεις, εκθέτοντας τους εαυτούς τους σε μεγάλο κίνδυνο, ενώ περίπου 800 συνάδελφοί τους παρακολουθούν και συντονίζουν τις προσπάθειές τους από απόσταση ασφαλείας.
Είναι όλοι τους εθελοντές. Μέσα στον σταθµό προσπαθούν να σώσουν τους αντιδραστήρες. Είναι ίσως η τελευταία ελπίδα για να αποτραπεί η καταστροφή
Από τους 800 εργαζοµένους στον πυρηνικό σταθµό της Φουκουσίµα, 50 εξακολουθούν να βρίσκονται εκεί, µε κίνδυνο της ζωής τους. Αποτελούν ίσως την τελευταία ελπίδα που έχει η Ιαπωνία για να προλάβει µια ευρύτερη πυρηνική καταστροφή. Είναι όλοι τους εθελοντές, οι οποίοι προσπαθούν να κρατήσουν τους έξι αντιδραστήρες ψυχρούς χρησιµοπο ιώντας πυροσβ εστικό εξοπλισµό γιαναδιοχετεύου ν στουςπυρήνες τους θαλασσινό νερό. «Για να µείνει ο πυρήνας καλυµµένος και να διατηρηθεί ο αντιδραστήρας ψυχρός, πρέπει κάποιοι να τον τροφοδοτούν µε νερό. Και για να το κάνουν, πρέπει να είναι σωµατικά παρόντες», λέει ο Μάικλ Φριντλάντερ, πρώην χειριστής σε πυρηνικό εργοστάσιο της General Electric στις ΗΠΑ. Χθες τα επίπεδα της ραδιενέργειας αυξήθηκαν πολύ και οι 50 υποχρεώθηκαν να αποµακρυνθούν, όµως έπειτα από µερικές ώρες ήταν έτοιµοι να επιστρέψουν.
Στο πλευρό τους αναμένεται να σπεύσουν εντός των ημερών οι καλύτεροι πυρηνικοί και φυσικοί επιστήμονες, μαθηματικοί αναλυτές και τεχνικοί υπολογιστών από τις ΗΠΑ.
Ο Λευκός Οίκος στέλνει στο Τόκιο την ομάδα που μετά την 11η Σεπτεμβρίου είναι σε επιφυλακή για να προστατεύει τις ΗΠΑ από επίθεση με πυρηνικά. Επικεφαλής της είναι ο ειδικός σε αντιδραστήρες τέτοιου τύπου Τσαρλς Κάστο.
Χθες ωστόσο οι «καμικάζι» αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν για λίγες ώρες το εργοστάσιο, εξαιτίας της εκτόξευσης των επιπέδων ραδιενέργειας, όμως στη συνέχεια επέστρεψαν για τη ρίψη ύδαΟι 50 εθελοντές είναι όλοι τους εργάτες της Ηλεκτρικής Εταιρείας του Τόκιο, της Tepco. Είναι εξαντληµένοι από τις βάρδιες και ο κίνδυνος να µολυνθούν από ραδιενέργεια είναι µόνιµος. Από την περασµένη Παρασκευή, είναι σαν να περπατούν κάθε µέρα στο χείλος ενός γκρεµού. Λέγεται ότι σήκωσαν το χέρι για να δηλώσουν εθελοντές όταν, το πρωί της Τρίτης, έγινε η µεγάλη έκρηξη στον αντιδραστήρα αριθµός 2 και έπρεπε να αποφασιστεί ποιοι θα µείνουν και ποιοι όχι. Την καταστροφή που τρέµει ολόκληρος ο κόσµος, οι 50 την κοιτάζουν από απόσταση ενός βήµατος, την καταλαβαίνουν από τους δυσοίωνους θορύβους που βγαίνουν από τους έξι αντιδραστήρες του σταθµού. Ερπουν µέσα σε λαβυρίνθους στο απόλυτο σκοτάδι που τρυπούν µόνον οι φακοί τους, περιµένοντας να ακούσουν τις περιοδικές εκρήξεις που προκαλούνται όταν το υδρογόνο που διαφεύγει από τους σακατεµένους αντιδραστήρες έρχεται σε επαφή µε τον αέρα. Αναπνέουν χάρη σε άβολους αναπνευστήρες ή µεταφέρουν στις πλάτες τους βαριές µπουκάλες οξυγόνου. Φορούν ολόσωµες λευκές φόρµες µε αεροστεγείς κουκούλες, που λίγο µόνο τους προστατεύουν από την αόρατη ραδιενέργεια.
ΟΙ ΘΥΣΙΕΣ. Οι 50 καλούνται να κάνουν κλιµακούµενες – και ίσως υπαρξιακές – θυσίες, οι οποίες αναγνωρίζονται µέχρι στιγµής µόνον εµµέσως, σηµειώνουν οι απεσταλµένοι των «Νιου Γιορκ Τάιµς».
Η Tepco δεν έχει πει σχεδόν τίποτε για τους εργάτες ούτε για το πόσο θα µείνουν εκτεθειµένοι στη ραδιενέργεια. Οι λίγες λεπτοµέρειες που έχουν γίνει γνωστές από την εταιρεία δηµιουργούν µια ζοφερή εικόνα. Μέχρι σήµερα, 5 εργάτες έχουν σκοτωθεί από τον σεισµό και 22 έχουν τραυµατισθεί για διάφορους λόγους, ενώ 2 αγνοούνται. Ενας εργάτης νοσηλεύεται αφού έφερε ξαφνικά τα χέρια στο στήθος του και κατέρρευσε. Ενας άλλος χρειάστηκε περίθαλψη αφού δέχθηκε µια εκτόνωση ραδιενέργειας ενώ βρισκόταν κοντά σ’ έναν από τους αντιδραστήρες που έχουν υποστεί βλάβη. Εντεκα εργάτες τραυµατίσθηκαν από έκρηξη υδρογόνου στον αντιδραστήρα αριθµός 3. Και από την Τρίτη έχουν αποµείνει στον σταθµό οι 50 ήρωες.
Οι εργαζόµενοι σε πυρηνικούς σταθµούς λένε πως το πνεύµα που επικρατεί ανάµεσά τους είναι το ίδιο µε εκείνο των πυροσβεστών και των επίλεκτων στρατιωτικών µονάδων. Στα µεσηµεριανά διαλείµµατα συχνά συζητούν τι θα κάνουν σε περίπτωση ανάγκης. Η επικρατούσα συναίνεση είναι ότι θα ειδοποιήσουν τις οικογένειές τους να διαφύγουν και οι ίδιοι θα παραµείνουν στα πόστα τους µέχρι το τέλος, λέει ο Μάικλ Φριντλάντερ, που δούλεψε συνολικά 13 χρόνια σε τρεις αµερικανικούς πυρηνικούς σταθµούς. «Σίγουρα ανησυχείς για την υγεία και την ασφάλεια της οικογένειάς σου, όµως έχεις υποχρέωση να παραµείνεις στην εγκατάσταση», τονίζει. «Υπάρχει ένα αίσθηµα αφοσίωσης και συντροφικότητας όταν έχεις εκπαιδευτεί µε τους συναδέλφους σου και έχεις κάνει για χρόνια βάρδιες µαζί τους». Επιπλέον, πέραν αυτού του φυσικού δεσµού, οι Ιάπωνες ανατρέφονται για να πιστεύουν ότι τα άτοµα οφείλουν να θυσιάζονται για το καλό της οµάδας.
Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ. Η Tepco έχει αρνηθεί να δώσει στη δηµοσιότητα τα ονόµατα ή οποιαδήποτε άλλη πληροφορία για τους 50 εργάτες που έµειναν πίσω. ∆εν έχει κάνει επίσης γνωστό πώς αντικαθίστανται όταν κουράζονται ή αρρωσταίνουν. Μερικοί ίσως να είναι στρατιωτικοί, αστυνοµικοί ή πυροσβέστες. Σύµφωνα µε τους «Νιου Γιορκ Τάιµς», η εταιρεία ενδέχεται να περιορίζει την έκθεση κάθε εργάτη στον σταθµό, φροντίζοντας ώστε να έχει ανά πάσα στιγµή 50, τους οποίους όµως θα παίρνει από µια οµάδα 800 συνολικά προσώπων. Και στην περίπτωση αυτή, το Τσερνόµπιλ µπορεί να προσφέρει κάποια παρηγοριά. Για να καθαριστεί ο σταθµόςτου Τσερνόµπιλ µετά την καταστροφή, η Σοβιετική Ενωση συγκέντρωσε εργάτες κατ’ αναλογία του µεγέθους καθεµιάς από τις δηµοκρατίες της και ανέπτυξε ένα σύστηµα για να περιορίζει την έκθεσή τους. «Εστειλαν έως 600.000 ανθρώπους για να καθαρίσουν τα ραδιενεργά συντρίµµια γύρω από τον σταθµό και να κατασκευάσουν µια σαρκοφάγο», λέει ο δρ Τζον Μπόις, καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήµιο Βάντερµπιλτ και συγγραφέας µελέτης γι’ αυτή την πυρηνική καταστροφή. Οι εργάτες έµεναν στις µολυσµένες ζώνες περιοδικά για περιορισµένο χρονικό διάστηµα κι έτσι εκτιµάται ότι αρρώστησαν πολύ λιγότεροι, αν και χωρίς συγκεκριµένα στοιχεία είναι δύσκολο να εκτιµηθούν οι συνέπειες στην υγεία τους.
Παρά το γεγονός ότι ο εκπρόσωπος της ιαπωνικής κυβέρνησης Γιουκίο Εντάνο δήλωσε ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας σε ακτίνα άνω των είκοσι χιλιομέτρων γύρω από το εργοστάσιο δεν συνιστούν άμεση απειλή για την υγεία, ο επικεφαλής της κρατικής ρωσικής πυρηνικής επιχείρησης, Σεργκέι Κιριγιένκο, προειδοποίησε ότι η πυρηνική κρίση στην Ιαπωνία εξελίσσεται στο χειρότερο πιθανό σενάριο.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν από το WikiLeaks, αποκαλύπτεται ότι η Ιαπωνία είχε προειδοποιηθεί το 2008 από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) πως τα πυρηνικά της εργοστάσια δεν ήταν σε θέση να αντέξουν ισχυρούς σε σεισμούς.
Χιονίζει... απόγνωση
Η Μητέρα Φύση εξακολουθεί να δείχνει το εχθρικό της πρόσωπο στον σκληρά δοκιμαζόμενο ιαπωνικό λαό. Χθες σφοδρή χιονόπτωση έπληξε ολόκληρη τη βορειοανατολική πλευρά της χώρας, δυσχεραίνοντας ακόμη περισσότερο το έργο των σωστικών συνεργείων, σβήνοντας παράλληλα οποιαδήποτε ελπίδα για την ανεύρεση επιζώντων. Επιπλέον, οι χαμηλές θερμοκρασίες που άγγιξαν και τους -2 βαθμούς Κελσίου στην πόλη Σεντάι απειλούν τους διασωθέντες που ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς.
Την ίδια στιγμή, και ενώ ο Ιάπωνας αυτοκράτορας Ακιχίτο απεύθυνε για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια τηλεοπτικό διάγγελμα στον ιαπωνικό λαό ζητώντας από τους διασωθέντες να μη χάσουν την ελπίδα τους, το Τόκιο έχει μετατραπεί σε πόλη-φάντασμα. Οι κάτοικοι δίνουν όσα-όσα σε ιδιωτικές εταιρείες αεροσκαφών για να τους μεταφέρουν σε άλλες πόλεις και κυρίως στο Χονγκ Κονγκ, γεγονός που έχει προκαλέσει τη ραγδαία αύξηση των τιμών των ναύλων. Αρκετές είναι επίσης και οι πολυεθνικές που προσπαθούν να απομακρύνουν τους εργαζομένους τους.
Χιλιάδες πτώµατα, παντού ερείπια, έλλειψη νερού, τροφίµων και καυσίµων. Χιλιάδες πτώµατα, παντού ερείπια, έλλειψη νερού, τροφίµων και καυσίµων. Οι επιζώντες στην πόλη Ισινοµάκι, στην επαρχία Μιγιάγκι που βρέθηκε στο επίκεντρο της καταστροφής, αντιµετωπίζουν τη συµφορά τους µε υποµονή και αξιοπρέπεια. Είναι χαρακτηριστικό των Γιαπωνέζων, λένε οι ίδιοι. Πόσο θα αντέξουν ακόµα όµως;
Σύµφωνα µε τις πρώτες εκτιµήσεις των Αρχών, το τσουνάµι άφησε πίσω του περίπου 10.000 νεκρούς στην πόλη Ισινοµάκι, σε σύνολο 160.000 κατοίκων. Και δεν είναι µόνο ο τεράστιος αριθµός των χαµένων ζωών το µείζον θέµα. Οι Αρχές αντιµετωπίζουν πολύ σοβαρό πρόβληµα όσον αφορά το πώς θα διαχειριστούν όλα αυτά τα πτώµατα. Μολονότι στην περιοχή οι νεκροί παραδοσιακά αποτεφρώνονται, η καύση δεν είναι η καλύτερη λύση αυτή τη στιγµή δεδοµένων των ελλείψεων σε καύσιµα και υποδοµές. «Η πόλη µας διαθέτει µόνο ένα κρεµατόριο, το οποίο µπορεί να διαχειριστεί περίπου 18 πτώµατα την ηµέρα», σχολιάζει στην «Γκάρντιαν» ο αντιδήµαρχος της πόλης Ετσούρο Κιταµούρα. «Εάν υπάρχουν πράγµατι 10.000 πτώµατα, χρειάζονται τουλάχιστον 500 µέρες για να αποτεφρωθούν όλα», προσθέτει.
Για την ώρα, ως νεκροτοµεία λειτουργούν τα σχολεία. Παρά τις εξαιρετικά χαµηλές θερµοκρασίες και το χιόνι, είναι αδύνατο να εξακολουθήσουν τα πτώµατα να φυλάσσονται εκεί και για τον λόγο αυτό οι Αρχές επεξεργάζονται την προοπτική των µαζικών τάφων.
ΕΛΛΕΙΨΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. ∆εν είναι όµως αυτό το µοναδικό πρόβληµα ούτε ίσως το πιο επείγον να επιλυθεί.
Είδη πρώτης ανάγκης, κυρίως νερό, τρόφιµα και καύσιµα, εξαντλούνται µέρα µε τη µέρα. Η κεντρική κυβέρνηση της Ιαπωνίας έχει ήδη αποστείλει οµάδες βοήθειας και έχει δεσµευτεί να στείλει και άλλους εθελοντές και προµήθειες. Καθώς τα οδικά δίκτυα έχουν καταστραφεί ολοσχερώς, τα τρόφιµα µεταφέρονται στην πόλη µε ελικόπτερα, τα οποία προσγειώνονται σε κοντινό γήπεδο ποδοσφαί ρου. Φαίνεται όµως πως δεν έχει γίνει αντιληπτό το µέγεθος της καταστροφής. «Αυτά που µας στέλνουν δεν είναι αρκετά», λέει ο Κιταµούρα. «Οι ανάγκες µας είναι τεράστιες. Οι άνθρωποι είναι άστεγοι και θα παραµείνουν για πολύ καιρό ακόµα».
Οπως είναι αναµενόµενο, τα ράφια των σούπερ µάρκετ αδειάζουν και δεν ξαναγεµίζουν παρά µε τα απολύτως απαραίτητα: σε κάθε καταναλωτή παρέχονται αυστηρά έως δύο κοµµάτια ψωµί την ηµέρα. Για πολλούς η κατάσταση είναι απελπιστική. «Πεινάω. Και εγώ και τα τέσσερα παιδιά µου. Το καθηµερινό µας γεύµα είναι µια µπανάνα και µια χούφτα ρύζι», εξηγεί η Χιρόκο Κόντο που εργάζεται σε γηροκοµείο. Παρόµοια κατάσταση επικρατεί στα 106 κέντρα εκκένωσης, όπου έχουν βρει κατάλυµα σχεδόν 40.000 άνθρωποι. Κάθονται στα πατώµατα, κοιµούνται στους διαδρόµους και από τις τηλεοράσεις παρακολουθούν το µέγεθος της καταστροφής και τις εξελίξεις στα πυρηνικά εργοστάσια. Οι µακάβριες εικόνες αποσπούν για λίγο το άδειο στοµάχι τους.
«∆εν ξέρουµε πόσο θα αντέξουµε ακόµη.
Τους επόµενους µήνες πρέπει να οπλιστούµε µε υποµονή. Αυτό άλλωστε είναι χαρακτηριστικό του ιαπωνικού λαού», τονίζει η Γιοσινόρι Σάτο, εκπρόσωπος του δήµου.
Υπάρχει µόνο στον χάρτη
ΕΩΣ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ το βράδυ, ήταν ένα µικρό τοπικό λιµάνι της Ιαπωνίας. Μια όµορφη επαρχιακή πόλη µε ορυζώνες στα προάστια. Σήµερα, το Μινάµι Σανρίκου υπάρχει µόνο στον χάρτη. Περίπου 1.000 πτώµατα έχουν ξεβραστεί µέχρι σήµερα στις ακτές και άλλοι 8.000 άνθρωποι ακόµη αγνοούνται, ενώ ο συνολικός πληθυσµός της πόλης δεν ξεπερνά τις 17.000.
Η καταστροφή είναι ολοκληρωτική και οι εικόνες από ψηλά το αποδεικνύουν περίτρανα: οι δρόµοι µόλις που φαίνονται, ενώ από τα σπίτια δεν έχουν µείνει παρά µόνο τα θεµέλια, καταπλακωµένα από ξύλα και µπετόν. Τα σωστικά συνεργεία δίνουν καθηµερινά µάχη αναζητώντας ίχνη ζωής κάτω από τα ερείπια και κάπως έχουν καθαρίσει ορισµένες περιοχές από τα χαλάσµατα. Ανθρωποι µόνοι περιπλανώνται άσκοπα σε ό,τι έχει αποµείνει από τους δρόµους. Ανδρες, γυναίκες, παιδιά, µε δάκρυα στα µάτια κοιτούν αυτό που κάποτε ήταν το σπίτι τους.
Ενας 79χρονος περιφέρεται µε το ποδήλατό του. Την ώρα του σεισµού, θυµάται, βρισκόταν στη θάλασσα. «Αµέσως κατάλαβα τι συνέβη και ήξερα ότι θα επακολουθήσει τσουνάµι. Υπήρξαν δύο ακόµη προειδοποιήσεις: η προφανής – ο συναγερµός από τα ηχεία που συνδέονται µε το δηµαρχείο – και η σταδιακή υποχώρηση του νερού από την ακτή, πρόδροµος του επερχόµενου κύµατος», λέει εξηγώντας πώς πρόλαβε να σωθεί ο ίδιος.
