Μία παγκόσμια γλώσσα οι 6 εκφράσεις μας

Υπάρχει μια παγκόσμια γλώσσα που αποτελείται από έξι βασικές συναισθηματικές εκφράσεις και τη μιλά όλος ο κόσμος. Αυτό είναι το συμπέρασμα ενός πρωτότυπου πειράματος, στο οποίο συμμετείχαν Βρετανοί ερευνητές και μέλη μιας αφρικανικής φυλής, αποκομμένης από τον υπόλοιπο πλανήτη.

Το γέλιο, ο θυμός, η αποδοκιμασία, η λύπη, ο φόβος και η έκπληξη εκδηλώνονται με φωνητικούς ήχους, εκφράσεις του προσώπου και χειρονομίες που είναι κοινές σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Για να συνταχθεί το λεξικό αυτής της παγκόσμιας γλώσσας χρειάστηκε να προηγηθεί μια σουρεαλιστική συζήτηση ανάμεσα σε καμιά τριανταριά Βρετανούς και άλλους τόσους εκπροσώπους της φυλής Χίμπα στη Ναμίμπια, χωρίς διερμηνείς και υπό το βλέμμα και τα αυτιά μιας ομάδας ψυχολόγων από το University College του Λονδίνου. Οι τελευταίοι παρατήρησαν ότι η μετάδοση των έξι οικουμενικών συναισθηματικών εκφράσεων πραγματοποιήθηκε χωρίς απολύτως κανένα πρόβλημα. «Παρά τις διαφορές στη γλώσσα, τον πολιτισμό και τα ήθη, κάποια χαρακτηριστικά του ανθρώπου είναι κοινά σε ολόκληρο τον κόσμο», σημειώνουν η ψυχολόγος Ντίζα Σάουτερ και η ομάδα της στην επιθεώρηση Ρroceedings of the Νational Αcademy of Sciences.

Η Χίμπα είναι μια ημινομαδική φυλή βοσκών που ζει στις βόρειες περιοχές της Ναμίμπια. Τα μέλη της δεν έχουν δει ποτέ ραδιοφωνική ή τηλεοπτική συσκευή, δεν γνωρίζουν τι είναι ο ηλεκτρισμός και δεν διαθέτουν κανένα σύστημα εκπαίδευσης. Το πολιτιστικό χάσμα που τους χωρίζει επομένως από τους Δυτικούς είναι κατά πάσα πιθανότητα το μέγιστο δυνατό πάνω στον πλανήτη. Κι όμως, φορώντας ακουστικά στ΄ αυτιά τους και μ΄ ένα κουμπί κάτω από το δάχτυλό τους, κατάφεραν να αναγνωρίσουν τη φωνή ενός Βρετανού σε διάφορες συναισθηματικές διακυμάνσεις: όταν ήταν λυπημένος, θυμωμένος, έκπληκτος ή χαρούμενος. Το ίδιο κατάφεραν και οι Βρετανοί όταν το πείραμα επαναλήφθηκε στο Λονδίνο. «Τα βασικά συναισθήματα μεταδίδονται με φωνητικούς ήχους που είναι κοινοί στις ανθρώπινες κοινωνίες. Δεν χρειάζεται οι συνομιλητές να γνωρίζουν την ίδια γλώσσα ή να έχουν κοινή κουλτούρα», επισημαίνουν οι Βρετανοί ερευνητές.

Η ομάδα του University College κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πιο αναγνωρίσιμη έκφραση των συναισθημάτων μας είναι το γέλιο. Από παλαιότερες μελέτες σε πιθήκους έχει αποδειχθεί ότι τα πρωτεύοντα θηλαστικά έχουν την ιδιότητα να γελούν εάν δεχθούν το κατάλληλο ερέθισμα στις πατούσες ή τις μασχάλες. «Το γέλιο- γράφει η Σάουτερ- είναι μια έκφραση με πολύ βαθιές εξελικτικές ρίζες. Πιθανότητα γεννήθηκε ως φιλοπαίγμων επικοινωνία ανάμεσα στις μητέρες και τα παιδιά». Υπήρχαν, πάντως, και κάποιες εκδηλώσεις συναισθημάτων που δεν αναγνωρίστηκαν στη συνομιλία των δυο ομάδων. Οι εκφράσεις ικανοποίησης από την επίτευξη ενός στόχου, οι φωνητικοί ήχοι με τους οποίους εκδηλώνονται η ανακούφιση και η σεξουαλική ηδονή αποδείχθηκε ότι έχουν λιγότερα- ή και καθόλου- οικουμενικά χαρακτηριστικά.