Η ζωγραφιά έγινε οπωσδήποτε μετά το 1989, όταν η χώρα υιοθέτησε τα συνθήματα των νέων χρόνων: αδελφοσύνη όλων των φυλών· πρόσμειξη όλων των πολιτισμών· ενότητα των πάντων με τα πάντα, σκέφτεται ο Γιούζεφ, καθώς παρατήρησε μία εικόνα δύο χεριών να σφίγγονται, ένα λευκό και ένα μαύρο, κολλημένη στον τοίχο.
Ο Γιούζεφ, ως ένας από τους δύο βασικούς χαρακτήρες του συγκινητικού μυθιστορήματος του Μίλαν Κούντερα, μας μεταφέρει από την αρχή του βιβλίου τις αναμνήσεις του από την απροσδόκητη κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων όταν ο ίδιος βρίσκεται αυτοεξόριστος σε μία ξένη χώρα.
Δύο χρόνια μετά το τελευταίο του μυθιστόρημα «Η ταυτότητα», ο Τσέχος συγγραφέας εκδίδει το νέο του έργο «Η άγνοια» το 2001, από τις εκδόσεις της Εστίας, σε μετάφραση του Γιάννη Η. Χάρη.
Το βιβλίο πραγματεύεται την ιδέα της ‘Μεγάλης Επιστροφής’ στην πατρίδα, έπειτα από την απόφαση του ξενιτεμού που κρατά τους πρωταγωνιστές μακριά από την οικογένεια, την οικειότητα, τις φιλίες. Μέσω της Ίρενας, μίας γυναίκας με καταγωγή από την Πράγα, η οποία διάλεξε να αφήσει πίσω την πατρίδα της και να αναζητήσει ένα πιο αισιόδοξο μέλλον στο Παρίσι, βιώνουμε κι εμείς την τεράστια αντίθεση μεταξύ της μνήμης του γενέθλιου τόπου ως ένα καταφύγιο ευτυχίας, και από την άλλη τη σκέψη της ίδιας χώρας ως ενδεχόμενη, τρομαχτική επιστροφή.
Ο Γιούζεφ, ένας γιατρός από τη Βοημία, δυσαρεστημένος από το πολιτικό καθεστώς της χώρας του, αυτοεξορίστηκε και μένει χρόνια στη Δανία. Προσπαθεί να ενσωματωθεί στον νέο τόπο, να συνάψει σχέσεις με καινούριους ανθρώπους, όμως δυσκολεύεται να απαλλαγεί από τις μνήμες της χώρας του και τη νοσταλγία της επιστροφής. Ο Μίλαν δημιουργεί έναν παραλληλισμό μεταξύ του Οδυσσέα του Ομήρου και των πρωταγωνιστών.
Οι τελευταίοι, όταν μετά από χρόνια επισκέπτονται την πατρίδα τους, συνειδητοποιούν ότι η μαγεία της επιστροφής βρίσκεται όχι τόσο στην ικανοποίηση του νόστου όσο στα χρόνια της περιπλάνησης τους. Αναζητούν κάποιον να τους ρωτήσει τι έχουν ζήσει στο διάστημα της απουσίας από τη χώρα τους, γιατί μόνο ιστορώντας θα μπορέσουν να ξαναβρούν την ουσία του ταξιδιού τους. «Γιατί η νοσταλγία δεν εντείνει τη δραστηριότητα της μνήμης, δεν ξυπνά αναμνήσεις, αλλά αρκείται στον εαυτό της στη δική της συγκίνηση, έτσι όπως είναι εντελώς απορροφημένη από τον δικό της αποκλειστικά πόνο» όπως λέει η πρώτη ηρωίδα του βιβλίου. Ωστόσο, το τίμημα για να τους δεχτούν πάλι πίσω οι δικοί τους άνθρωποι, θα είναι να διαγράψουν τα χρόνια που έζησαν ως ξενιτεμένοι και να θυμηθούν τον εαυτό τους, όπως ακριβώς τον άφησαν.
Μία τυχαία συνάντηση μεταξύ της Ίρενας και του Γιούζεφ σε ένα ταξίδι αναστατώνει περισσότερο τα πράγματα, αφού τους ωθεί να προσπαθήσουν να εξελίξουν την ερωτική τους περιπέτεια, η οποία είχε ξεκινήσει πριν από πολύ καιρό.
Ο συγγραφέας εξηγεί για ποιο λόγο δίνει στο βιβλίο του τον τίτλο «Η άγνοια». Στο φως της ετυμολογίας η νοσταλγία που προέρχεται από το λατινικό ignorare (αγνοώ) και το άλγος (πόνος) είναι ο πόνος της άγνοιας, δηλαδή η χώρα μου είναι μακριά και δεν ξέρω τι γίνεται εκεί πέρα.
Η παραστατικότητα της αφήγησης, η συμπάθεια που γεννούν ήρωες, το αίσθημα εγκατάλειψης, η προσδοκία της επιστροφής στη γενέθλια γη και η σκληρή αντιμετώπιση που δέχονται οι πρωταγωνιστές από τους συγγενείς, οδηγούν τους αναγνώστες με αγωνία έως την τελευταία σελίδα.
Ο Γιάννης Η. Χάρης που επιμελείται πάντα την μετάφραση των βιβλίων του Κούντερα, σε συνέντευξη με τον Β. Χατζηβασιλείου, αναφέρει τα εξής για τον συγγραφέα.
«Δεν είναι εύκολος ο Κούντερα, με τα δοκιμιακά μυθιστορήματά του και τα μυθιστορηματικά δοκίμιά του, ή με το τεράστιο πλήθος αναφορών σε συγκεκριμένους συγγραφείς και έργα, λογοτεχνικά έως φιλοσοφικά (όχι πως δεν υπάρχουν άλλοι, δυσκολότεροι ίσως ως προς αυτό)· (…) Ίσως όμως το δυσκολότερο στον Κούντερα είναι το «αντιλογοτεχνικό» ύφος του, γενικότερα αυτή η άκρα απλότητά του, που ωστόσο ακολουθεί μιαν αυστηρά μελετημένη αρχιτεκτονική, κατά κανόνα μια μουσική φόρμα, σονάτα ή φούγκα.»
Η ΑΓΝΟΙΑ
Συγγραφέας: ΚΟΥΝΤΕΡΑ ΜΙΛΑΝ
Εκδότης: ΕΣΤΙΑ
Περίληψη - Οι πολιτικοί πρόσφυγες, οι αυτοεξόριστοι των ανατολικών χωρών, που άφηναν την πατρίδα τους χωρίς ελπίδα επιστροφής. Ο αγώνας τους να ριζώσουν στον ξένο τόπο. Η απόπειρα για τη "μεγάλη επιστροφή", μετά την απροσδόκητη κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων, σε μια άγνωστη όμως πια χώρα, ανάμεσα σε άγνωστους πια ανθρώπους. ......
Συγγραφέας
ΚΟΥΝΤΕΡΑ ΜΙΛΑΝ
Γεννήθηκε την 1η Απριλίου 1929 στην Τσεχοσλοβακία. Το πρώτο του επάγγελμα ήταν μουσικός της jazz. Υπήρξε ενεργό μέλος του κομμουνιστικού κόμματος τα έτη 1948-1950 και 1956-1970, απ' όπου αποπέμφθηκε λόγω των ανορθόδοξων ιδεών του. Λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων απολύθηκε και από την δουλειά του στην ακαδημία Μουσικής και Δραματικών Τεχνών της Πράγας το 1969. Για τους ίδιους λόγους απαγορεύτηκε και η κυκλοφορία των βιβλίων του στην Τσεχοσλοβακία. Το 1975 ο Κούντερα μετακόμισε στη Γαλλία, όπου ζεί μόνιμα με τη γυναίκα του Βέρα.
