Μπορεί η στάχτη να μην έχει ακόμη καταλαγιάσει στην Παναγία των Παρισίων και οι Γάλλοι να θρηνούν για την μεγάλη «κυρία», ωστόσο οι συζητήσεις για την αναστήλωση του ναού έχουν ήδη ξεκινήσει. Η γνώση αυτή, άλλωστε, δίνει δύναμη στον γαλλικό λαό και ανακουφίζει κάπως τον πόνο του για την τεράστια πολιτιστική καταστροφή.
Οι εργασίες αναστήλωσης αναμένεται να διαρκέσουν αρκετά χρόνια, ίσως και πάνω από μια δεκαετία.
Και παρότι η οδύνη για την πυρκαγιά είναι μεγάλη, για το γοτθικό αριστούργημα -που χρειάστηκε συνολικά 107 χρόνια για να κατασκευαστεί και στάθηκε αγέρωχο για 850 και πλέον έτη- η αναστήλωση αυτή πιθανώς να είναι απλώς ένα ακόμη «λίφτινγκ». Έτσι και αλλιώς, ο καθεδρικός έχει αλλάξει πολλές φορές «πρόσωπο» τα περασμένα χρόνια...
Όσοι αναζητούν μια… αχτίδα φωτός μέσα στην τεράστια αυτή τραγωδία σίγουρα θα αναπτερωθούν μετά από την δέσμευση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν ότι η χώρα θα συνεργαστεί για να ξαναχτίσει την Παναγία των Παρισίων. Ακόμη πιο μεγάλη αισιοδοξία προκαλεί το γεγονός ότι η χώρα κατάφερε ήδη να συγκεντρώσει περί τα 700 εκατομμύρια ευρώ για να χρηματοδοτήσει τις απαραίτητες εργασίες.
Αυτές οι ιδιαίτερα γενναιόδωρες πρώτες δωρεές δείχνουν ότι η χρηματοδότηση δεν θα αποτελέσει εμπόδιο στη διαδικασία -κάτι που συνήθως αποτελεί το μεγαλύτερο «αγκάθι» στην πλειοψηφία τέτοιων έργων
Σε περίπτωση, λοιπόν, που η χρηματοδότηση διασφαλιστεί και δεν υπάρχει ζήτημα ρευστότητας, τι αναμένεται να ακολουθήσει;
Πρώτο μέλημα η ασφάλεια
Όπως εξηγεί το CNNi, το πρώτο μέλημα των ειδικών θα είναι η ασφάλεια. Οι γαλλικές Αρχές ανακοίνωσαν πως το κυρίως μέρος του κτηρίου, όπως και οι δύο πύργοι, διασώθηκαν από τις φλόγες, ωστόσο υπάρχουν μέρη του καθεδρικού ναού που αντιμετωπίζουν προβλήματα στατικότητας και απειλούνται με κατάρρευση.
Ο Jonathan Foyle, αρχαιολόγος, εξηγεί πριν από οτιδήποτε άλλο θα πρέπει να γίνουν βήματα πρόληψης ώστε να μην υπάρξει περαιτέρω καταστροφή. Και τι σημαίνει αυτό;
Πως πρέπει να κατασκευαστεί μια προσωρινή στέγη. «Είναι ήδη ένα κτήριο που είναι βρεγμένο λόγω του νερού που χρησιμοποιήθηκε για την κατάσβεση. Οπότε θα χρειαστεί να δημιουργηθεί κάποιο κάλυμμα που θα μπορέσει να προστατεύσει το κτήριο από τα στοιχεία» ανέφερε χαρακτηριστικά ο ειδικός, σε τηλεφωνική του συνέντευξη στο CNNi.
Ο Frédéric Létoffé, επικεφαλής της ομάδας εταιρειών για την αναπαλαίωση ιστορικών μνημείων στη Γαλλία, εξήγησε ότι μόνο και μόνο αυτό αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση.
«Αυτό απαιτεί δουλειά» δήλωσε χαρακτηριστικά ο ίδιος μιλώντας σε Γάλλους δημοσιγράφους, υπογραμμίζοντας πως ουσιαστικά θα πρέπει να δημιουργηθεί μια «ομπρέλα» που θα καλύψει ολόκληρο το κομμάτι της στέγης που καταστράφηκε.
Ο John Burton, αρχιτέκτονας ειδικευμένος στην αναστήλωση ναών γοτθικού ρυθμού, εξήγησε πως μόλις τοποθετηθεί αυτή η προσωρινή σκεπή τότε οι ειδικοί θα μπορέσουν να ελέγξουν λεπτομερώς τη στατικότητα του κτηρίου.
«Η ισορροπία παίζει σημαντικό ρόλο για τα γοτθικά κτίσματα… Ουσιαστικά το κτήριο στέκεται επειδή όλα τα μέρη του είναι συμπιεσμένα μαζί» λέει ο Burton, εξηγώντας παράλληλα πως μόνο και μόνο η διαδικασία της αξιολόγησης των ζημιών μπορεί να πάρει χρόνια ολόκληρα.
Μια «στρατιά» αρχαιολόγων
Για να μπορέσουν οι Αρχές να λάβουν αποφάσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να αναστηλωθεί η Παναγία των Παρισίων, θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουν πώς κατασκευάστηκε ο επιβλητικός καθεδρικός ναός.
«Η απουσία της σκεπής θα αποκαλύψει ορισμένα στοιχεία για την ιστορία του κτηρίου, τα οποία ενδεχομένως να μην έχουμε κατανοήσει» λέει ο Foyle, και συνεχίζει: «Η Νοτρ Νταμ δεν έχει σχέδια… Ξέρουμε πως η κατασκευή ξεκίνησε το 1163 και ολοκληρώθηκε περίπου το 1240 αλλά δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία».
Όπως εξηγεί ο ίδιος, όλα όσα πρέπει να ξέρουν οι αρχές είναι «κρυμμένα» μέσα στο κτήριο, οπότε απαιτείται μια… στρατιά αρχαιολόγων ώστε να ελεγχθεί σπιθαμή προς σπιθαμή η εκκλησία και να αποκαλυφθούν όλα τα μυστικά της.
Ο Peter Riddington, ένας από τους αρχιτέκτονες που εργάστηκε για την αναπαλαίωση του κάστρου Windsor μετά την καταστροφή του από πυρκαγιά το 1992, δήλωσε και αυτός πως οι αρχαιολόγοι είναι αυτοί που θα πρέπει να κάνουν τα πρώτα βήματα…
«Αυτό που εμάς στην περίπτωση του κάστρου του Windsor μάς βοήθησε πολύ ήταν η αρχαιολογική ανάλυση των συντριμμιών» τόνισε χαρακτηριστικά, και συμπλήρωσε:
«Αυτή η διαδικασία μπορεί να φέρει στην επιφάνεια σημαντικά αντικείμενα».
όλις ολοκληρωθεί αυτό το στάδιο των εργασιών, όπως εξηγεί ο Burton, εξειδικευμένες ομάδες θα αρχίσουν να αξιολογούν κάθε έναν από τους «θησαυρούς» της Παναγίας των Παρισίων -όπως για παράδειγμα τα περίτεχνα βιτρό.
Στη συνέχεια, ένας αρχιτέκτονας θα πρέπει να συγκεντρώσει όλες τις πληροφορίες αυτές για να κάνει ένα λεπτομερές, τελικό σχέδιο για την αναστήλωση του εμβληματικού καθεδρικού ναού.
Νέο «κεφάλαιο»
Ο στόχος της αναπαλαίωσης δεν είναι πάντα η αντιγραφή του παρελθόντος… Η μόδα αλλά και η τεχνολογία μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο θα αναστηλωθεί η Παναγία των Παρισίων.
Ενδέχεται, λοιπόν, οι γαλλικές Αρχές να αποφασίσουν να προχωρήσουν σε αλλαγές.
«Εικάζουμε, ενδεχομένως λανθασμένα, πως ο καθεδρικός θα αναστηλωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ολόιδιος.
Υπάρχει, όμως, και άλλος δρόμος…» εξηγεί ο Riddington, και συνεχίζει: «Ο καθεδρικός έχει καεί και στο παρελθόν και έχει ξαναχτιστεί με άλλο στυλ στο παρελθόν».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το κωδωνοστάσιο που κατέρρευσε τη Δευτέρα, συγκλονίζοντας όχι μόνο τους παρευρισκόμενους αλλά ολόκληρο τον πλανήτη, που δεν ήταν μέρος του αρχικού ναού αλλά προστέθηκε αργότερα από τον αρχιτέκτονα Eugène Viollet-le-Duc.
Κατά τη διάρκεια αυτού του «λίφτινγκ» έγιναν και άλλες σημαντικές αλλαγές στην Παναγία των Παρισίων -τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά.
«Η Νοτρ Νταμ δεν είναι ένα κτίσμα που έμεινε παγωμένο στο χρόνο» λέει ο Foyle.
Ωστόσο, η συζήτηση για τις εργασίες αναστήλωσης αναμένεται να είναι χρονοβόρες και να φέρουν στην επιφάνεια έντονα συναισθήματα.
«Ίσως να μην θέλουμε να χτίσουμε ένα αντίγραφο της Νοτρ Νταμ ώστε να μοιάζει όπως έμοιαζε πριν από 800 χρόνια. Ίσως θα θέλουμε να σεβαστούμε το γεγονός ότι λαβώθηκε από μια πυρκαγιά και να αφήσουμε κάποιο σημάδι αυτού -είναι όλα μέρη της ιστορίας του κτηρίου» λέει ο Burton.
