Σε χαμηλά επίπεδα κινείται η συμμετοχή στο δημοψήφισμα σχετικά με την συμφωνία για την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας.
Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε η Εθνική Εκλογική Επιτροπή της ΠΓΔΜ, τις δύο πρώτες ώρες της ψηφοφορίας, το ποσοστό συμμετοχής ανήλθε στο 2,45%.
Οι κάλπες για το δημοψήφισμα άνοιξαν στις 7:00 τοπική ώρα (8:00 ώρα Ελλάδας) και θα κλείσουν στις 19:00 τοπική ώρα (20:00 ώρα Ελλάδας).
Το μεγάλο στοίχημα της συμμετοχής και το παρασκήνιο
Macedonians head to the polls to vote in name-change referendum in Strumica pic.twitter.com/piBbhoUtDw
— Ruptly (@Ruptly) 30 Σεπτεμβρίου 2018
Σε εξέλιξη το δημοψήφισμα σχετικά με τη συμφωνία για την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας, που υπογράφηκε στις 17 Ιουνίου, στις Πρέσπες. Οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ανέρχονται στο 1, 8 εκατ. Οι κάλπες άνοιξαν στις 7:00 τοπική ώρα (8:00 ώρα Ελλάδας) και θα κλείσουν στις 19:00 τοπική ώρα (20:00 ώρα Ελλάδας). Τα πρώτα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν από την Κρατική Εκλογική Επιτροπή της ΠΓΔΜ, αργά το βράδυ της Κυριακής.
Το ερώτημα του δημοψηφίσματος στο οποίο καλούνται να απαντήσουν σήμερα οι ψηφοφόροι της ΠΓΔΜ είναι το εξής: «Είστε υπέρ της ένταξης της χώρας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, αποδεχόμενοι τη συμφωνία μεταξύ της Δημοκρατίας της Μακεδονίας και της Ελλάδας;».
Θεωρείται βέβαιο ότι η μεγάλη πλειοψηφία αυτών που θα προσέλθουν στις κάλπες θα ψηφίσει υπέρ της συμφωνίας, ωστόσο, το ζητούμενο για την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ, χωρίς αυτό να είναι να υποχρεωτικό, είναι να υπάρξει ικανοποιητικό ποσοστό συμμετοχής, προκειμένου να μην υπάρξει αμφισβήτηση της έκφρασης της πλειοψηφίας των ψηφοφόρων.
Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, VMRO-DPMNE το οποίο έχει ταχθεί κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών και έχει καλέσει τους υποστηρικτές του να πράξουν κατά συνείδηση στο δημοψήφισμα, υποστηρίζει ότι εάν το ποσοστό συμμετοχής στο δημοψήφισμα δεν ξεπεράσει το 50%, τότε αυτό πρέπει να ακυρωθεί. Καταγγέλλει δε, ότι η κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ προτίθεται να προβεί ακόμη και σε "νοθεία", προκειμένου να υπάρξει ποσοστό συμμετοχής άνω του 50%.
Από την μεριά της, η κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ απορρίπτει τους ισχυρισμούς αυτούς της αντιπολίτευσης και εκτιμά ότι το αποτέλεσμα του σημερινού δημοψηφίσματος θα είναι ξεκάθαρο και θα επιτρέψει ανεμπόδιστα τη συνέχιση της διαδικασίας, με την υιοθέτηση από τη Βουλή των αλλαγών του Συντάγματος της χώρας.
Όσον αφορά το ποσοστό συμμετοχής, ο ίδιος ο Ζόραν Ζάεφ επικαλείται το στοιχείο ότι το δημοψήφισμα έχει συμβουλευτικό και όχι δεσμευτικό χαρακτήρα και η εγκυρότητά του δεν συνδέεται με το ποσοστό συμμετοχής. Όλες δε τις προηγούμενες ημέρες, τόσο ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, όσο και στελέχη της κυβέρνησής του σημείωναν ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα κριθεί από αυτούς που θα προσέλθουν να ψηφίσουν και όχι από αυτούς που θα απέχουν.
Το κλίμα χαρακτηρίζεται υποτονικό, καθώς το ενδιαφέρον του εκλογικού σώματος γι’ αυτό δεν είναι ιδιαίτερο. Όλοι ωστόσο περιμένουν να δουν ποια θα είναι η ανταπόκριση των ψηφοφόρων στην ψηφοφορία.
Το δημοψήφισμα επιτηρούν περίπου 500 διεθνείς παρατηρητές, οι περισσότεροι από τον ΟΑΣΕ/ODIHR.
Όλο το παρασκήνιο για το κρίσιμο δημοψήφισμα
«Ο χαρακτήρας του δημοψηφίσματος είναι συμβουλευτικός και όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα που θα βγάλουν οι κάλπες που άνοιξαν από το πρωί σήμερα στην ΠΓΔΜ, τον τελευταίο λόγο θα έχει η Βουλή».
Αυτό ξεκαθαρίζει σε τηλεοπτική συνέντευξη του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο γνωστός πολιτικός αναλυτής και καθηγητής οικονομίας στα Σκόπια Πέταρ Αρσόφσκι, ξεκαθαρίζοντας ότι εάν η συμμετοχή δεν ξεπεράσει το 50% δεν τίθεται καμία νομική αμφισβήτηση στο αποτέλεσμα.
Τις τελευταίες ώρες με προτροπή του εθνικιστικού κόμματος VMRO αλλά και κάποιων μεμονωμένων προσωπικοτήτων στη χώρα επιχειρείται μια ιδιόμορφη συσπείρωση για μποϋκοτάζ του δημοψηφίσματος με ενίσχυση της αποχής. Η καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο των Σκοπίων Μπιλιάνα Βάνσκοβα δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «το αποτέλεσμα πρέπει να είναι 50% 1. Είναι κάτι που η κυβέρνηση και η ελιτ των media και όλο το σύστημα δημοσίων σχέσεων προσπαθεί να πείσει το κοινό ότι δεν είναι αλήθεια».
Το Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων παρουσιάζει σήμερα ένα τηλεοπτικό οδοιπορικό video του δημοσιογράφου Γιώργου Κουβαρά στα Σκόπια όπου επιχειρείται μέσα από δηλώσεις και καταγραφή της κατάστασης με εικόνα και ήχο να δωθούν απαντήσειw σε καυτά ερωτήματα που τέθηκαν τα τελευταία 24ωρα πριν την σημερινή προσέλευση στις κάλπες. Δειτε το στο τελος του αρθρου:
Ντιμιτρόφ: Μεγάλη μέρα για τη "Μακεδονία"
«Είναι μια μεγάλη μέρα για τη "Μακεδονία" και για τη φιλία μας με τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και όλους τους γείτονές μας», είπε ο υπουργός Εξωτερικών της ΠΓΔΜ, Νικολά Ντιμιτρόφ ο οποίος περίπου στις 09:30 ψήφισε στο πλαίσιο της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος για τη συμφωνία των Πρεσπών.
Βγαίνοντας από το εκλογικό κέντρο, ο κ. Ντιμιτρόφ είπε: «Οι πολιτικοί μιλήσαμε και αναλύσαμε τις θέσεις μας. Σήμερα είναι η μέρα που μιλάνε οι πολίτες. Και οι πολίτες μιλούν όταν ψηφίζουν. Ελπίζω ότι θα είναι μια ήρεμη δημοκρατική διαδικασία. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία αυτό το δημοψήφισμα για να επιλέξουν οι πολίτες να προχωρήσουμε επιτέλους μπροστά, προς την ΕΕ, το ΝΑΤΟ.
Είναι μια μεγάλη μέρα για τη Μακεδονία και μια ευκαιρία να δείξουμε ότι η περιοχή μπορεί να δημιουργήσει μέλλον και όχι μόνο διαφωνίες. Είναι μια μεγάλη μέρα για τη Μακεδονία και για τη φιλία μας με τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και όλους τους γείτονές μας. Είμαι αισιόδοξος και ενθουσιασμένος σήμερα. Είναι και τα γενέθλια μου όποτε θεωρώ πως πρόκειται για καλό οιωνό».
DW: Αγωνία σε Δύση και Ρωσία
Για τη συμφωνία των Πρεσπών ψηφίζουν σήμερα οι πολίτες της πΓΔΜ. Δύση και Ρωσία αναμένουν με αγωνία το αποτέλεσμα της κάλπης.
Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν δεν επισκέφτηκαν τα Σκόπια τόσοι πολλοί δυτικοί διπλωμάτες, όσοι αυτόν τον Σεπτέμβριο. Ήρθαν για να στηρίξουν την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ εν όψει του σημερινού δημοψηφίσματος. Οι πολίτες της πΓΔΜ καλούνται στις κάλπες για να αποφασίσουν εάν, αποδεχόμενοι την ονομασία «Βόρεια Μακεδονία», επιθυμούν την ένταξη της χώρας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
Η Μόσχα αντιδρά
Η μακρά προϊστορία της διαμάχης για το όνομα ανάμεσα στην Ελλάδα και την πΓΔΜ είναι γνωστή στους κατοίκους των δύο χωρών. Τώρα με τη συμφωνία των Πρεσπών φαίνεται ότι ήρθε η ευκαιρία της υπέρβασης, εφόσον βέβαια όλα πάνε προς την θετική κατεύθυνση. Καταρχήν, αρνητική στάση είχε η Ρωσία. Μάλιστα ο αμερικανός υπουργός Άμυνας Τζέιμς Μάτι, που επισκέφθηκε τα Σκόπια, κατηγόρησε τη Μόσχα ότι θέλησε να επηρεάσει την έκβαση του δημοψηφίσματος. Δεν έχει καμιά αμφιβολία ότι διέθεσε μάλιστα πόρους για μια ευρεία καμπάνια με στόχο να αποτρέψει του κατοίκους να ψηφίσουν θετικά. Η Μόσχα, η οποία δεν έχει κανένα συμφέρον από την προσέγγιση της πΓΔΜ στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, το διαψεύδει.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ υποστήριξε ότι αντίθετα αναμειγνύονται στα εσωτερικά της χώρας εκπρόσωποι από δυτικές χώρες στηρίζοντας τη συμφωνία των Πρεσπών. Αλλά πριν από μερικές εβδομάδες παρόμοιες κατηγορίες εναντίον της Μόσχας ακούστηκαν από την Ελλάδα και την πΓΔΜ, ο πρωθυπουργός Ζάεφ μάλιστα κατηγόρησε τον Ιβάν Σαββίδη, ότι χρηματοδότησε πολιτικά κινήματα για να προκαλέσουν βίαια επεισόδια στη χώρα του και να επηρεάσουν την κοινή γνώμη. Η κατηγορία ότι η Ρωσία προσπαθεί να αποτρέψει το δημοψήφισμα αποτέλεσε την αφορμή για την απέλαση από την Ελλάδα 2 ρώσων διπλωματών.
Η δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το 57% των ψηφοφόρων θα εγκρίνει την ένταξη της πΓΔΜ στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Όμως μια εβδομάδα πριν το δημοψήφισμα ο πρόεδρος της χώρας Γκιόργκε Ιβανόφ κάλεσε το λαό να το μποϊκοτάρει. Το ίδιο και πολιτικοί της αντιπολίτευσης. Δυτικοί διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι καθημερινά στο facebook γίνονταν μαζικές εκκλήσεις προς τους Σκοπιανούς να μην προσέλθουν στην κάλπη.
Σταθερότητα για ολόκληρη την περιοχή
Ο Ντούσαν Ρέλιτς από το Ίδρυμα Επιστήμη και Πολιτική πιστεύει μιλώντας στη DW, ότι οι υποστηρικτές του δημοψηφίσματος θα πρέπει να ανησυχούν. «Το κατώτερο ποσοστό συμμετοχής κυμαίνεται στο 50%, που σημαίνει 900.000 άνθρωποι θα πρέπει να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία» υπενθυμίζει. «Η χώρα έχει 2 εκ. κατοίκους, εκ των οποίων ένα τμήμα ζει στο εξωτερικό. Γι αυτό το μεγαλύτερο εμπόδιο για τον Ζάεφ θα είναι να συμπληρωθεί το απαραίτητο όριο συμμετοχής». Κατά τον Ρέλιτς η ΕΕ, και πρωτίστως η Γερμανία, κατέχει ένα 80% στο εξωτερικό εμπόριο της χώρας. Γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν επενδύσει στον τομέα εξαρτημάτων, τα περισσότερα διυλιστήρια πετρελαίου βρίσκονται σε βρετανικά και ελληνικά χέρια. «Η περιοχή οικονομικά, πολιτικά και από κάθε άλλη άποψη, έχει στενούς δεσμούς με την ΕΕ και ελάχιστα με τη Ρωσία» λέει ο εμπειρογνώμων.
«Το βασικό πρόβλημα για τους Ρώσους είναι το ΝΑΤΟ, που θέλουν να το εκτοπίσουν από την περιοχή». Αλλά και ο διευθυντής του ρωσικού Ινστιτούτου Περιφερειακών Προβλημάτων, Ντμίτρι Σουραβίλοφ υποστηρίζει ότι σε αντίθεση με μελλοντική ένταξη των Σκοπίων στην ΕΕ, η ένταξή του στο Νάτο αποτελεί ένα πραγματικό πρόβλημα για τη Ρωσία, γιατί δεν έχει μια δική της συμμαχία όπως η Δύση. «Η προσπάθεια διεύρυνσης του ΝΑΤΟ γίνεται αντιληπτή από τη Μόσχα ως προσπάθεια διατάραξης της ισορροπίας» σημειώνει.
Ο Ντούσαν Ρέλιτς πιστεύει ότι η προοπτική ένταξης της πΓΔΜ στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι από τη δυτική οπτική γωνία πολύ σημαντική λόγω της εθνικής σύστασης της χώρας. «Η πΓΔΜ είναι διαιρεμένη εθνικά σε μια αλβανική μειονότητα και μια σλαβική. Η αλβανική ζει στα σύνορα με το Κόσοβο και την Αλβανία. Η δημιουργία μιας Μεγάλης Αλβανίας θα ήταν παράγων αποσταθεροποίησης όχι μόνο της ίδιας της χώρας, αλλά ολόκληρη της περιοχής. Με την ένταξη στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ η Δύση ελπίζει ότι η περιοχή θα αποκτήσει οριστικά σταθερότητα».
Υποτονική προεκλογική καμπάνια
Η αλήθεια είναι ότι τίποτα στο κέντρο των Σκοπίων δεν θυμίζει ότι οι πολίτες ψηφίζουν για ένα θέμα που επί 27 χρόνια βρισκόταν στο επίκεντρο διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ελλάδας και της FYROM. Στην πόλη μόνο κάποιες αφίσες που δίνουν τον τόνο στην προοπτική ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ από την μία και κάποιες ίσως μικρές σιωπηλές διαμαρτυρίες εκείνων που εναντιώνονται θυμίζουν ότι προσέρχονται οι ψηφοφόροι για να πουν ΝΑΙ ή ΟΧΙ στην Συμφωνία των Πρεσπών.
Δεν έγιναν μεγάλες συγκεντρώσεις, δεν πραγματοποιήθηκαν μεγάλες αντιπαραθέσεις στα ΜΜΕ και όμως πίσω από την «ήρεμη εικόνα» η χώρα επί της ουσίας είναι διαιρεμένη.
Η προεκλογική περίοδος ήταν υποτονική στα Σκόπια, και αυτό για τον πολιτικό αναλυτή Πέταρ Αρσόφσκι σαφέστατα οπαδό του “ΝΑΙ”, γίνεται για δύο λόγους.
«Πρώτα από όλα το δημοψήφισμα έγινε γρήγορα. Δεν υπήρχε τρόπος να γνωρίζουν πότε η διένεξη θα τελείωνε γιατί υπήρχαν ακόμα διαπραγματεύσεις και κατά δεύτερον η άλλη πλευρά αποφάσισε να ρίξει τους τόνους της καμπάνιας για να υποτιμήσει το αποτέλεσμα. Γι' αυτό ήταν υποτονική η εκλογική καμπάνια αν και τα θέματα είναι σημαντικά», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ωστόσο η Άννα Μπομπίνκοβα πρώην καθηγήτρια και ακτιβίστρια μαζί με την οικογένεια της, συμμετείχαν κάθε Σάββατο σε μικρές συγκεντρώσεις επιχειρώντας να στρατολογήσουν ολοένα και περισσότερους είτε υπέρ της αποχής είτε υπέρ της καταψήφισης της Συμφωνίας των Πρεσπών.
«Είναι μια ιστορική στιγμή που ζούμε εμείς οι ‘Μακεδόνες’. Το ζητούμενο είναι να συνεχίσουμε να υπάρχουμε ως χώρα και αυτό από πάντα ήταν θέμα,» δηλώνει λίγο πριν πάρει το λόγο σε συγκέντρωση όπου κυριαρχεί το σύνθημα «Μακεδονία»
Είκοσι χρόνια δεν άλλαξαν οι εκλογικοί κατάλογοι
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις το “ΝΑΙ” θα επικρατήσει ωστόσο ανοιχτό παραμένει το ποσοστό της αποχής των ψηφοφόρων καθώς οι εκλογικοί κατάλογοι δεν έχουν αναθεωρηθεί την τελευταία 20ετία και καταγράφουν 1.800 χιλιάδες ψηφοφόρους, αριθμό που αμφισβητεί η ίδια η κυβέρνηση καθώς για να ξεπεράσει το 50% θα πρέπει να ψηφίσουν πάνω από 900 χιλιάδες, κάτι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο. Κυβερνητική πηγή των Σκοπίων δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι ο πραγματικός αριθμός δεν ξεπερνά το 1,5 εκατομμύριο.
Να γιατί τα τελευταία 24ωρα οι οπαδοί του “ΝΑΙ” δίνουν τον τόνο στον συμβουλευτικό χαρακτήρα του δημοψηφίσματος. Για τον Πέταρ Αρσόφσκι «το δημοψήφισμα είναι συμβουλευτικό. Δεν έχει νομική ισχύ. Η μόνη σημασία που έχει είναι αν θα υπάρξει αρκετή συμμετοχή ανθρώπων. Γιατί αυτό θα μεταφραστεί σε πολιτική πίεση στη Βουλή».
Πιστεύω τελικά συνεχίζει, «ότι το δημοψήφισμα θα είναι τεράστια επιτυχία γιατί μια μεγάλη πλειοψηφία ανθρώπων θέλει να υποστηρίξει αυτή τη συμφωνία».
Ρωτήσαμε τον πολιτικό αναλυτή των Σκοπίων να σχολιάσει την συμφωνία με την Αθήνα.
«Φαίνεται να υπάρχει μια νέα γενιά πολιτικών εδώ και στην Ελλάδα που φαίνονται διατεθειμένοι να αποκολληθούν από το παρελθόν και να κοιτάξουν στο μέλλον. Οπότε κατ' αυτή την έννοια η συμφωνία είναι ένας συμβιβασμός . Αυτή η χώρα εγκαταλείπει το μύθο της για την αρχαία ιστορία της και κοιτάζει το μέλλον και η Ελλάδα βεβαίως αναγνωρίζει ότι υπάρχει μία Εθνικότητα και μία γλώσσα που μπορούν να αποκαλούν τους εαυτούς τους Μακεδόνες . Υπό αυτή την έννοια μιλάμε και για τις δύο πλευρές αλλά είναι ένα συμβιβασμός τα αποτελέσματα του οποίου είναι μείον μία διαμάχη στα Βαλκάνια που είναι καλό για όλους. Φαίνεται πως υπάρχει η αίσθηση στην Διεθνή Κοινότητα ότι αυτή η ευκαιρία είναι μεγάλη. Γι' αυτό νομίζω για γεωστρατηγικούς λόγους, για να κρατηθεί η περιοχή μακριά από την Ρωσική επιρροή, να επεκταθούν τα όρια του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επίσης για υποστηριχθούν τα αναδυόμενα άστρα των Πρωθυπουργών Ζάεφ και Τσίπρα που έδειξαν νέους τρόπους στην επίλυση αντιπαραθέσεων, για αυτό και η διεθνής κοινότητα είναι πολύ ενεργή εδώ» δήλωσε ο Πέταρ Αρσόφσκι
Το επόμενο βήμα
Πάντως οι υποστηριχτές του “ΟΧΙ” επιμένουν ότι χωρίς το 50% δεν υπάρχει νομιμοποίηση. Η καθηγήτρια Φιλοσοφίας Μπιλιάνα Βάνσκοβα μιλάει για «στημένο σόου» που θα παιχτεί από την επόμενη μέρα από την κυβέρνηση χρησιμοποιώντας σκληρή γλώσσα στη συνέντευξη της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Κατά την άποψή μου το δημοψήφισμα είναι ένα καθαρό reality show. Δεν σημαίνει τίποτα γιατί είναι σόου για να δώσει εγκυρότητα για το επόμενο στάδιο, βασικά το κρίσιμο στάδιο είναι η βουλή όπου θα γίνει η αναθεώρηση του συντάγματος και πιστεύω πως τα σημαντικά ξεκινούν την Δευτέρα. Η Κυριακή είναι ένα σόου για το διεθνές κοινό, για το εγχώριο κοινό. Η γνώμη των ψηφοφόρων είναι εντελώς άσχετη γιατί , όπως είπα, το δημοψήφισμα αντιτίθεται στο Σύνταγμα και η καμπάνια ήταν παράνομη. Ήταν γεμάτη εκφοβισμούς και παρατυπίες και τελικά αυτό το δημοψήφισμα δεν είναι υποχρεωτικό. Που σημαίνει ότι η πολιτική ελίτ πιθανότατα θα πει «σας ευχαριστούμε για την γνώμη σας αλλά θα προχωρήσουμε».
Το επόμενο βήμα για τον Πέταρ Αρσόφσκι σχολιάζοντας τι θα κάνει ο Πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ είναι η Βουλή. «Να προσπαθήσει να πάρει την πλειοψηφία των 2/3 εγκαίρως για να επικυρώσει την συμφωνία εγκαίρως ώστε ο Τσίπρας να επικυρώσει την συμφωνία εγκαίρως και στην Ελλάδα.
Πάντως από το Σάββατο η κυβέρνηση έστειλε στο διεθνή Τύπο ένα μακροσκελές κείμενο το οποίο αναφέρεται στο ιστορικό των διαπραγματεύσεων στους συμβιβασμούς όλων των πλευρών τονίζοντας ότι η διαδικασία επικύρωσης θα έχει αίσιο τέλος.
