Παγκόσμιο ενδιαφέρον προκαλεί η σημερινή διπλή εκλογική αναμέτρηση στην Τουρκία, από την έκβαση της οποίας θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό η μελλοντική διαμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης της χώρας και η στάση της Άγκυρας στα μεγάλα ανοιχτά ζητήματα σταθερότητας, ειρήνης και ασφάλειας της ευρύτερης περιοχής. Ιδιαίτερη σημασία στο εκλογικό αποτέλεσμα αποδίδει και η ελληνική κυβέρνηση, εκτιμώντας ότι θα επηρεάσει τη "συμπεριφορά" της Τουρκίας στο Αιγαίο και γενικότερα στις διμερείς σχέσεις και στο κυπριακό.
Το θέμα δεν είναι αν ο Ερντογάν θα επανεκλεγεί πρόεδρος στον πρώτο ή στο δεύτερο γύρο και αν το κόμματου θα εξασφαλίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Το πραγματικό διακύβευμα των διπλών εκλογών είναι εάν ο "σουλτάνος" θα αποκτήσει απεριόριστη πολιτική ισχύ στο εσωτερικό της χώρας του, ώστε να μπορεσει να οδηγήσει την Τουρκία στο δρόμο του "νεοοθωμανισμού", που συνεπάγεται συμπεριφορά περιφερειακής υπερδύναμης με επεκτατικές βλέψεις.
Η προοπτική αυτή προκαλεί ανησυχίες σε πολλές κυβερνήσεις δυτικών και αραβικών χωρών, που επιθυμούν να δουν τον Ερντογάν να βγαίνει με "κομμένα φτερά" από την εκλογική αναμέτρηση.
Αυτή θα ήταν και η επιθυμία της Αθήνας, αν δεν υπολόγιζε ότι μια κυβερνητική αλλαγή στην Άγκυρα, ή η αποδυνάμωση του Ερντογάν σε βαθμό που θα προκαλούσε πολιτική αστάθεια στην Τουρκία, θα εγκυμονούσαν μεγαλύτερους κινδύνους και μελλοντικές απειλές για τη χώρα μας.
Η ελληνική κοινή γνώμη είναι σαφώς κατά του Ερντογάν, τον οποίο θεωρεί περίπου ως "ταραξία" της περιοχής και ως μόνιμη απειλή, επηρεασμένη από την επιθετική ρητορική του κατά της Ελλάδα, από τις συνεχείς τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο και από την παρατεινόμενη κράτηση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών στην Ανδριανούπολη.
Όμως στην κυβέρνηση, στο υπουργείο Εξωτερικών και στο Πεντάγωνο υπάρχει μια διαφορετική θεώρηση των εξελίξεων στην Τουρκία.
Η Αθήνα "ψηφίζει" υπέρ του Ερντογάν, φοβούμενη περισσότερο μια ενδεχόμενη επικράτηση των κεμαλιστών, όπως και την πολιτική αστάθεια που θα ακολουθούσε αν ο "σουλτάνος" αποδυναμωνόταν..
Τα αρμόδια επιτελεία εκτιμούν ότι εάν ο Ερντογάν εκλεγεί πρόεδρος χωρίς το κόμμα του να εξασφαλίσει πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, θα προσφύγει γρήγορα σε νέες πρόωρες εκλογές. Για να επικρατήσει σ' αυτές, πρέπει να κερδίσει ψήφους ακραίων εθνικιστών. Θα ανεβάσει λοιπόν την ένταση στα ελληνοτουρκικά με απρόβλεπτες ενέργειες και συνεχείς προκλήσεις, ενώ η Αγκυρα θα δίνει "ρεσιτάλ" αδιαλλαξίας στο Αιγαίο και στην Κύπρο.
Όμως, ακόμα πιο ζοφερό θα ήταν ένα σενάριο ήττας του Ερντογάν και επικράτησης των κεμαλιστών, οι οποίοι πλειοδοτούν "εθνικοπατριωτισμό".
Μέχρι τώρα τα φώτα της δημοσιότητας ήταν στραμμένα στον Ερντογάν και οι απόψεις της "δημοκρατικής" αντιπολίτευσης για τα ελληνοτουρκικά δεν γίνονταν ευρέως γνωστές έξω από την Τουρκία. Οι κεμαλιστές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος είναι αυτοί που θέτουν ανοιχτά θέμα "ανακατάληψης" 18 ελληνικών νησιών, για τα οποία υποστηρίζουν ότι ανήκουν στην Τουρκία!
Γι αυτό η Αθήνα θεωρεί ότι τα προβλήματα με τους κεμαλιστές θα είναι σαφώς περισσότερα και εντονότερα.
Εξάλλου, εκτιμάται ότι μετά τις εκλογές ο Ερντογάν δεν θα επιμείνει στην αντιπαράθεσή του με τη Δύση, αλλά θα συμβιβαστεί μαζί της, λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα σημαντικό μέρος όσων διεκδικεί στο Κουρδικό.
Κρίσιμος παράγοντας για μια τέτοια εξέλιξη είναι και η ευάλωτη τουρκική οικονομία, η οποία μόνο με εξωτερική βοήθεια μπορεί να κρατηθεί όρθια, καθώς η Άγκυρα δεν θα μπορεί σε λίγο να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της.
Όσον αφορά στο Κυπριακό, είναι σαφές πως ο διεθνής παράγοντας θα επιδιώξει να ανοίξει εκ νέου τον διάλογο.
Πάντως η ελληνική πλευρά δεν αυταπατάται όσον αφορά τις επιδιώξεις και τη στρατηγική του Ερντογάν. Εκτιμά ότι ο "σουλτάνος" θα διαχειριστεί τα διμερή θέματα για να πετύχει το μείζον στις επιδιώξεις του. Αυτό σημαίνει ότι η Άγκυρα μετά τις εκλογές θα συνεχίσει τις διεκδικήσεις και τις προκλήσεις, τις οποίες θα εναλλάσσει με δείγματα διαλλακτικότητας και διάθεση συνεννόησης.
Πέντε πιθανά σενάρια για τις εκλογές
Καθαρή νίκη του Ερντογάν
Ο Ερντογάν κερδίζει τις προεδρικές από τον α' γύρο και το AKP διατηρεί την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο.
Αυτό ήταν το σενάριο που ήλπιζε να επιτύχει ο νυν πρόεδρος όταν στα μέσα Απριλίου προκήρυσσε εκλογές ενάμιση χρόνο νωρίτερα από την προβλεπόμενη ημερομηνία, ελπίζοντας να καταλάβει την αντιπολίτευση εξ απίνης.
Όμως μολονότι ο Ερντογάν έδειχνε τότε πεπεισμένος, οι πιθανότητες που υπάρχουν τώρα να δει το σενάριο αυτό να υλοποιείται έχουν μειωθεί σημαντικά, λόγω της επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης στην Τουρκία και μιας νέας ορμής που έλαβε η αντιπολίτευση.
Ο Ερντογάν "ανέμενε ότι θα ενίσχυε την εξουσία του", κυρίως χάρη στη συνταγματική μεταρρύθμιση, η οποία ενισχύει σημαντικά τις εξουσίες του προέδρου και οι κύριες διατάξεις της τίθενται σε ισχύ μετά τις εκλογές. "Ωστόσο (αυτή) δεν χαίρει της υποστήριξης της πλειοψηφίας των Τούρκων ψηφοφόρων", κρίνουν οι αναλυτές του Center for American Progress.
Ένας δεύτερος γύρος προεδρικών εκλογών
Στις προεδρικές εκλογές η αντιπολίτευση αναγκάζει τον Ερντογάν να περάσει σε έναν β' γύρο.
Μολονότι δείχνει βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα εξασφαλίσει τις περισσότερες ψήφους την Κυριακή, υπάρχει η πιθανότητα να μην εκλεγεί από τον πρώτο γύρο.
Ο πιο πιθανός αντίπαλός του, ο Μουχαρέμ Ιντζέ, ο υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης, διεξήγαγε μια εξαιρετικά δυνατή προεκλογική εκστρατεία. Μαζί με τους άλλους υποψήφιους, η αντιπολίτευση μπορεί να υπολογίζει σε έναν δεύτερο γύρο.
Οι αναλυτές κρίνουν ότι ο Ερντογάν παραμένει το φαβορί και σε αυτό το σενάριο.
Ωστόσο αν το AKP χάσει την πλειοψηφία του στις βουλευτικές που θα γίνουν σε έναν μόνο γύρο την Κυριακή, "ο Ερντογάν θα μπει σε έναν δεύτερο γύρο με την παραδοσιακή του εικόνα του κυρίαρχου και αήττητου να έχει πληγεί σοβαρά", σύμφωνα με τον Κεμάλ Κιριστζί του Brookings Institution.
"Πύρρειος νίκη"
Ο Ερντογάν κερδίζει τις προεδρικές, το AKP χάνει τον έλεγχο του κοινοβουλίου.
"Το πιο πιθανό αποτέλεσμα σήμερα είναι μια νίκη του Ερντογάν και ένα αμφίρροπο κοινοβούλιο", σύμφωνα με τον Άαρον Στάιν του Atlantic Council.
Το σενάριο αυτό θα βύθιζε την Τουρκία σε μια περίοδο βαθειάς αβεβαιότητας, θα κλόνιζε την εμπιστοσύνη στην τουρκική οικονομία και θα προκαλούσε ενδεχομένως νέες εκλογές.
Η ειρωνεία είναι ότι η αντιπολίτευση βοηθήθηκε από τις τροποποιήσεις που έφερε το AKP, οι οποίες επέτρεψαν στο CHP να συνασπιστεί με τρία άλλα κόμματα για τις βουλευτικές, κάτι το οποίο θα μπορούσε να ενισχύσει την παρουσία της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο.
Πολλά θα εξαρτηθούν από το αν το φιλοκουρδικό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών (HDP), το οποίο αντιτίθεται σφόδρα στον Ερντογάν και κατεβαίνει μόνο του στις εκλογές, θα εξασφαλίσει το 10% των ψήφων που είναι απαραίτητο για να εισέλθει στο κοινοβούλιο.
Το AKP έχει χάσει ήδη μια φορά την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο, στις βουλευτικές του Ιουνίου του 2015. Ο Ερντογάν είχε τότε γρήγορα προκηρύξει νέες εκλογές για να την ανακτήσει, δίνοντας σαφώς το μήνυμα ότι δεν θα αποδεχόταν συνασπισμούς.
Ωστόσο, βάσει της συνταγματικής μεταρρύθμισης που υιοθετήθηκε τον Απρίλιο του 2017, ο Ερντογάν θα αναγκαστεί θεωρητικά να διακινδυνεύσει και τις προεδρικές εκλογές προκηρύσσοντας βουλευτικές, καθώς οι δύο εκλογικές διαδικασίες θεωρείται ότι γίνονται ταυτοχρόνως.
Τέλος εποχής Ερντογάν
Ο Μουχαρέμ Ιντζέ κερδίζει τις προεδρικές στον β' γύρο, η αντιπολίτευση ελέγχει το κοινοβούλιο.
Ο Ιντζέ είναι σαφώς το φαβορί για τη δεύτερη θέση μετά τον απερχόμενο πρόεδρο και θα επωφεληθεί σε έναν δεύτερο γύρο από την υποστήριξη των συμμάχων του CHP στις βουλευτικές και ενδεχομένως και του HDP.
Αν η αντιπολίτευση πάρει τον έλεγχο του κοινοβουλίου την Κυριακή, η νίκη αυτή θα βοηθήσει πολύ τον Ιντζέ στις 8 Ιουλίου.
"Αν συμβεί αυτό, θα γίνει μάλλον μια μαζική πολιτική αλλαγή σε πολλά μέτωπα", σύμφωνα με τον Μαρκ Πιερινί, ερευνητή στο Carnegie Europe, ο οποίος αναφερόταν κυρίως στις οικονομικές πολιτικές και στις σχέσεις με τη Δύση.
Αχαρτογράφητα νερά
Η αντιπολίτευση κερδίζει τις προεδρικές, το AKP διατηρεί το κοινοβούλιο.
Πρόκειται ίσως για το πιο θολό σενάριο, λόγω του γεγονότος ότι το AKP δεν έχει καμία εμπειρία συγκατοίκησης και ο νέος πρόεδρος θα διάκειται ίσως πολύ εχθρικά απέναντι στο κόμμα που κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική σκηνή από το 2002.
"Ένας πρόεδρος της λαϊκής αντιπολίτευσης θα είναι αντιμέτωπος με μια ισλαμιστική και εθνικιστική πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, το οποίο θα οδηγήσει σε μια μπερδεμένη κατάσταση", παρατηρεί ο Πιερινί.
Οι έξι υποψήφιοι των προεδρικών εκλογών
Εξι υποψήφιοι αναμετρώνται στις προεδρικές εκλογές της Κυριακής στην Τουρκία από τις οποίες θα προκύψει ένας πρόεδρος ενισχυμένος με τις υπερεξουσίες που προβλέπει η συνταγματική μεταρρύθμιση που εγκρίθηκε με δημοψήφισμα τον Απρίλιο 2017.
Οι περισσότεροι υποψήφιοι της αντιπολίτευσης έχουν ωστόσο δηλώσει ότι σε περίπτωση νίκης θα διατηρήσουν το ισχύον κοινοβουλευτικό σύστημα.
Εάν κανείς από τους υποψήφιους δεν εξασφαλίσει αυτήν την Κυριακή πάνω από το 50% των ψήφων, ο δεύτερος γύρος των εκλογών θα διεξαχθεί στις 8 Ιουλίου.
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
Ο σημερινός πρόεδρος γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1954 στην Κωνσταντινούπολη και διεκδικεί μία ακόμη προεδρική θητεία.
Πατέρας τεσσάρων παιδιών καθορίζει τις τύχες της χώρας από το 2003, αρχικά ως πρωθυπουργός και στην συνέχεια, από το 2014, ως πρόεδρος.
Ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης το 1994 και ίδρυσε το ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), μία πραγματική μηχανή εκλογικής νίκης που κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική σκηνή από τις εκλογές του 2002.
Μουχαρέμ Ιντζέ
Γεννήθηκε στις 4 Μαΐου 1964 στην Γιάλοβα. Είναι πρώην καθηγητής Φυσικής και κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας έκανε αίσθηση με την πυγμή και την μαχητικότητά του.
Επελέγη για να εκπροσωπήσει το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP, σοσιαλδημοκρατικό), αν και στο παρελθόν απέτυχε δύο φορές να αναδειχθεί στην ηγεσία του κόμματος.
Πατέρας ενός γιου, αναδείχθηκε σε σοβαρό αντίπαλο του Ερντογάν, ικανό να του προκαλέσει δυσκολίες.
Μεράλ Άκσενερ
Η Μεράλ Άκσενερ γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου 1956 στην Σμύρνη και ήταν η πρώτη υποψήφια της τουρκικής αντιπολίτευσης που ανακοίνωσε την υποψηφιότητά της, υπό την σημαία του Καλού Κόμματος (εθνικιστική δεξιά), το οποίο ίδρυσε η ίδια μόλις τον περασμένο Οκτώβριο.
Συντηρητική, εθνικίστρια και μητέρα ενός γιου, υπήρξε υπουργός Εσωτερικών κατά την δεκαετία του '90 και υπήρξε μέλος του υπερεθνικιστικού MHP, που σήμερα είναι σύμμαχος του Ερντογάν.
Η συμμετοχή της στην κυβέρνηση την περίοδο 1996-1997 , στα αιματηρότερα χρόνια της κουρδικής εξέγερσης στην νοτιο-ανατολική Τουρκία, κινδυνεύει να της στερήσει την ψήφο των Κούρδων που αντιπροσωπεύουν το εν πέμπτον του πληθυσμού της χώρας.
Σελαχατίν Ντεμιρτάς
Γεννημένος στις 10 Απριλίου 1973 στο Ντιγιάρμπακιρ ανακηρύχθηκε υποψήφιος του Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP, φιλοκουρδικό), αν και βρίσκεται στην φυλακή από τον Νοέμβριο 2016.
Κατηγορείται από το καθεστώς Ερντογάν ότι ανήκει και ηγείται «τρομοκρατικής» οργάνωσης. Δικηγόρος, είναι πατέρας δύο κοριτσιών. Καταγγέλλει ότι βρίσκεται σε ομηρία ως αντίπαλος του Ερντογάν. Ηταν υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 2014 και συγκέντρωσε σχεδόν το 10% των ψήφων.
Τεμέλ Καραμολάογλου
Γεννημένος στις 7 Ιουνίου 1941 στο Καχραμάνμαρας, ο Τεμέλ Καραμολάογλου του Κόμματος της Ευτυχίας ( SP, ισλαμοσυντηρητικό) έχει εκλεγεί τρεις φορές βουλευτής με το Κόμμα της Ευημερίας (Refah).
Σύμφωνα με την βιογραφία που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του κόμματός του, υπήρξε στενός συνεργάτης του Νετζμετίν Ερμπακάν, του μέντορα του Ερντογάν.
Πατέρας πέντε παιδιών υπήρξε δήμαρχος της πόλης Σίβας το 1993 κατά την διάρκεια του εμπρησμού ξενοδοχείου της πόλης από ακραίους ισλαμιστές. Η πυρκαγιά προκάλεσε τον θάνατο 37 ανθρώπων, στην πλειοψηφία τους τούρκων διανοουμένων.
Ντογκού Περιντσέκ
Γεννημένος στις 17 Ιουνίου 1942 στο Γκαζίαντεπ, ο Ντογκού Περιντσέκ ηγείται του Πατριωτικού Κόμματος (Vatan, αριστερά). Δόκτωρ της Νομικής , πατέρας τεσσάρων παιδιών, έχει φυλακισθεί επανειλημμένως, κυρίως μετά το πραξικόπημα του 1980.
Εγινε ευρύτερα γνωστός για την προσφυγή του ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την υπεράσπιση του δικαιώματος άρνησης του χαρακτήρα γενοκτονίας της σφαγής των Αρμενίων κατά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο στην Τουρκία. Το Δικαστήριο τον δικαίωσε.
Οι αντίπαλοι του Ερντογάν. ΒΙΝΤΕΟ Euronews
sofokleousin
