Μετρά αντίστροφα ο χρόνος για την έναρξη των Πανελλαδικών εξετάσεων για τα Γενικά και Επαγγελματικά Λύκεια, δηλαδή στις 14 και 15 Ιουνίου αντίστοιχα.
Πρόκειται για μια αρκετά στρεσογόνα περίοδο, κατά την οποία μαθητές και υποψήφιοι καλούνται να διαχειριστούν την πίεση, το άγχος και τον φόβο της αποτυχίας.
Για κάποια παιδιά είναι πιο εύκολα τα πράγματα, καθώς δεν αφήνουν το άγχος να τα καταβάλλει, ενώ για άλλα η κατάσταση είναι δύσκολη με αποτέλεσμα πολλές φορές να μη μπορούν να συγκεντρωθούν στο διάβασμά τους και να χάνουν τους στόχους τους.
Για αυτή την κρίσιμη περίοδο και την αντιμετώπιση του άγχους και του φόβου της αποτυχίας μιλά στο alfavita.gr η επιστημονική ομάδα της Γραμμής 115 25 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί»:
Τι θα μπορούσε να βοηθήσει έναν υποψήφιο των Πανελλαδικών στη διαχείριση του άγχους του; Τι να κάνουν οι υποψήφιοι για να αποφύγουν μια κρίση πανικού;
Η απάντηση αυτή έχει να δοθεί σε δύο επίπεδα. Από τη μια τι μπορούν να κάνουν οι έφηβοι για να διαχειριστούν καλύτερα το άγχος τους και από την άλλη πως μπορεί να συμβάλει σε αυτή τη διαχείριση και το οικογενειακό πλαίσιο. Όσον αφορά τους εφήβους είναι πολύ σημαντικό να φροντίσουν να δομήσουν ένα σταθερό πρόγραμμα και μια ρουτίνα που θα είναι ιδιαίτερα βοηθητική στην απαιτητική αυτή περίοδο. Καλό θα είναι να το πρόγραμμα αυτό να ανταποκρίνεται στις δικές τους ανάγκες και να εντάξουν αρκετές επαναλήψεις. Το διάλειμμα δε θα πρέπει να θεωρείται χάσιμο χρόνου, αλλά ένα αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος αυτού. Συνήθειες οι οποίες ευχαριστούν και χαλαρώνουν τον έφηβο μπορεί να βοηθήσουν τη στρεσογόνα αυτή περίοδο καθώς και η επαφή με τους φίλους. Τέλος μην ξεχνάμε, ιδιαίτερα λόγω και των συνθηκών της τελευταίας περιόδου και με την πανδημία, μια βόλτα και λίγος καθαρός αέρας ενδέχεται να είναι αρκετά ανανεωτικός.
Οι γονείς από την άλλη είναι σημαντικό το διάστημα αυτό να προσφέρουν ένα ήρεμο και χωρίς εντάσεις περιβάλλον. Η εμπιστοσύνη στην προσπάθεια του εφήβου και τον δικό του προγραμματισμό μπορεί να συμβάλλει αρκετά, καθώς επίσης και αποφυγή επικριτικών σχολίων ιδίως στην παρούσα φάση που βρίσκονται προ των πυλών των εξετάσεων. Επιπλέον, είναι βοηθητικό οι προσδοκίες τους να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, ενώ δεν είναι βοηθητικό να γίνονται συγκρίσεις με άλλα πρόσωπα και τις επιδόσεις τους. Τέλος, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να φροντίσουν το δικό τους άγχος να μην επιβαρύνει περισσότερο τον έφηβο.
Για την περίοδο των εξετάσεων, οι εξεταζόμενοι μαθητές μπορούν να ξεκινήσουν από αυτά που γνωρίζουν καλά και αισθάνονται πιο σίγουροι. Να χρησιμοποιήσουν το πρόχειρο για να οργανώσουν τις σκέψεις και τον χρόνο τους. Σε περίπτωση που δυσκολευτούν σε κάποια ερώτηση, μπορούν να την αφήσουν για λίγο, να προχωρήσουν στην επόμενη και να επανέλθουν αργότερα. Τέλος να αφήσουν χρόνο για να ελέγξουν τις απαντήσεις τους, πριν παραδώσουν το γραπτό τους.
Σε κάθε περίπτωση, αν ο έφηβος αισθανθεί ότι δυσκολεύεται τόσο που δε μπορεί να διαχειριστεί το άγχος του μπορεί να αναζητήσει υποστήριξη πριν ή και κατά τη διάρκεια της εξεταστικής περιόδου.
Το άγχος αυτό μπορεί να λειτουργήσει με κάποιο τρόπο ευεργετικά για τους υποψήφιους μαθητές;
Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που βιώνουν όλοι οι άνθρωποι όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με νέες καταστάσεις που καλούνται να διαχειριστούν ή δοκιμασίες που καλούνται να διεκπεραιώσουν. Σε πολλές περιπτώσεις, πολλοί μαθητές βιώνουν άγχος που όμως δεν αποτελεί τροχοπέδη στην προετοιμασία τους για τις Πανελλαδικές.
Αναφερόμαστε στο λεγόμενο «παραγωγικό» άγχος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το άγχος βοηθά τον έφηβο να βρίσκεται σε ετοιμότητα, τον κρατά σε εγρήγορση και τον βοηθά να οργανωθεί καλύτερα προκειμένου να προετοιμαστεί για τις εξετάσεις. Τον κινητοποιεί. Αυτή η έκφραση συναισθήματος του άγχους είναι και η αναμενόμενη, καθώς οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι μια σημαντική δοκιμασία, την οποία καλούνται να περάσουν οι έφηβοι και προετοιμάζονται καιρό για αυτήν.
Με ποιον τρόπο μπορούν να στηρίξουν ή βοηθήσουν οι γονείς τους μαθητές πριν και μετά τις Πανελλαδικές (αφού γίνουν γνωστά τα αποτελέσματα);
Ο τρόπος που θα σταθούν οι γονείς μετά την ολοκλήρωση της προσπάθειας από τον έφηβο παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο πως εν γένει θα καταγράψει και ο ίδιος την «αποτυχία». Εδώ έχουμε να ορίσουμε την λεγόμενη «αποτυχία» ως ένα σημείο επαναπρογραμματισμού. Ποιες είναι οι δυνατότητες και οι εναλλακτικές επιλογές. Κάτι το οποίο οφείλει να έχει συζητηθεί ήδη πριν από τις εξετάσεις, αλλά ακόμη περισσότερο σε αυτό το σημείο. Ένα εναλλακτικό πλάνο, οτιδήποτε κι αν σημαίνει αυτό, ανάλογα πάντα και με τις δυνατότητες τις οικογένειας αλλά και τις επιθυμίες του εφήβου.
Τι προκαλεί τον φόβο της αποτυχίας;
Οι πανελλαδικές εξετάσεις αποτελούν την κορύφωση μιας προσπάθειας και χρόνιας μαθητικής πορείας για ένα έφηβο και συνάμα συμπίπτουν, και σηματοδοτούν το πέρασμα στην ενήλικη ζωή. Είναι μια δοκιμασία για την οποία προετοιμάζεται πολύ καιρό ένας μαθητής, έχει επενδύσει συναισθηματικά και πρακτικά. Μαζί με αυτόν συνήθως συμπορεύεται και το οικογενειακό πλαίσιο το όποιο οργανώνεται πολλές φορές γύρω από τη δοκιμασία των πανελλαδικών εξετάσεων. Οι εξετάσεις έχουν μια ιδιαίτερη σημασία για τον έφηβο που προσπαθεί να επιτύχει ένα στόχο μέσα από αυτές. Είτε αφορά την εκπλήρωση προσωπικών επιθυμιών, είτε του περιβάλλοντός του είτε την ευκαιρία να εξελιχθεί έπειτα επαγγελματικά. Είναι λογικό λοιπόν να γεννιούνται συναισθήματα φόβου και αγωνίας στην σκιά μιας πιθανής αποτυχίας. Αποτυχίας μη εκπλήρωσης του προσωπικού του στόχου και αγωνία για το «μετά», φόβο απογοήτευσης του οικογενειακού του περίγυρου, των καθηγητών του και όλων όσων έχουν πιθανά συνδράμει και βοηθήσει τον έφηβο σε αυτήν του προσπάθεια.
Είναι πολύ βοηθητικό, αν μπορέσει να διακρίνει ο έφηβος σε τί μπορεί να οφείλεται ο φόβος του. Κάποιες φορές ενδέχεται να οφείλεται και σε ελλιπή προετοιμασία ή σε κάποια πιθανή αποτυχία που βίωσε στο παρελθόν και δεν έχει ξεπεράσει.
Πέραν τη βοήθειας που μπορεί να αναζητήσει και να λάβει ο έφηβος εάν νιώθει ότι δεν μπορεί να διαχειριστεί το άγχος του και της βοήθειας που μπορεί να λάβει το οικογενειακό του πλαίσιο προκειμένου να λειτουργεί πιο υποστηρικτικά αυτήν την περίοδο, είναι πολύ σημαντικό να γίνει σαφές ότι ακόμη και μια πιθανή αποτυχία δεν ακυρώνει όλη την προσπάθεια και την επένδυση που έχει προηγηθεί. Μια πιθανή αποτυχία δεν συνδέεται με την αξία ενός ατόμου.
Είναι ίσως σημαντικό εκ των προτέρων, να διερευνηθούν και εναλλακτικές επιλογές ή κατευθύνσεις σε περίπτωση που το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει ακόμη και ανακουφιστικά για έναν εξεταζόμενο, γνωρίζοντας ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι μέσω των οποίων μπορεί να πετύχει το στόχο του, και να λειτουργήσουν καταλυτικά ως προς τη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων που μπορεί να βιώνει.
