Πρόσφυγας είναι το άτομο που βρίσκεται έξω από την πατρίδα του και διατρέχει βάσιμο φόβο δίωξης λόγω της φυλής, της θρησκείας, της εθνικότητας, της συμμετοχής του σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα ή των πολιτικών του πεποιθήσεων, και λόγω αυτού του φόβου δεν μπορεί να επιστρέψει εκεί. Με την έννοια «δίωξη» νοείται η παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως τα βασανιστήρια, η αυθαίρετη κράτηση, η διακριτική μεταχείριση που θέτει σε κίνδυνο την επιβίωση του διωκόμενου κ.ο.κ.
Αυτό αναφέρει στην ιδρυτική διακήρυξή του ο ΟΗΕ. Είναι λοιπόν απορίας άξιο πώς η κυβέρνηση, η οποία στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων που ανακοίνωσε για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής / προσφυγικής κρίσης, δεν την αναγνωρίζει ως προσφυγική και τη χαρακτηρίζει αποκλειστικά «μεταναστευτικό πρόβλημα», θα διασφαλίσει την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τι μας είπε την περασμένη Δευτέρα η κυβέρνηση; Με μια φράση, ότι τον λόγο πλέον στην αντιμετώπιση του ζητήματος και στη διαχείριση των προσφύγων έχουν η καταστολή, η κάθειρξη, ο εγκλεισμός σε κρατητήριο, η γκετοποίηση σε κλειστές ακατάλληλες δομές και η απέλαση.
Αυτό σηματοδοτούν οι διατάξεις για πλήρη στέρηση του δικαιώματος αίτησης ασύλου από όσους δεν έχουν το λεγόμενο «προσφυγικό προφίλ». Επίσης η κατάργηση της έφεσης, η σύνθεση των επιτροπών προσφυγών αποκλειστικά από δικαστές και οι αλλαγές στο καθεστώς των απελάσεων θα οδηγήσουν στην εκδίωξη χιλιάδων ανθρώπων.
Τα μέτρα της κυβέρνησης
Ιδού τα μέτρα που αποφασίστηκαν:
● Ενίσχυση της φύλαξης των συνόρων μας, ιδίως με αύξηση των περιπολιών στη θάλασσα.
● Κατασκευή κλειστών προαναχωρησιακών κέντρων, «για όσους παράνομα εισήλθαν στη χώρα και δεν δικαιούνται άσυλο, ή η αίτηση τους απορρίπτεται».
● Αύξηση των επιστροφών, από 1.806 στα 4,5 χρόνια της προηγούμενης διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, σε 10.000 μέχρι το τέλος του 2020.
● Κατάρτιση λίστας «ασφαλούς χώρας», ώστε να επιστρέφονται αμέσως σε αυτή «όσοι εισήλθαν παράνομα στην Ελλάδα».
● Συνέχιση της αποσυμφόρησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου με μεταφορά στην ενδοχώρα.
● Διεθνοποίηση του προβλήματος, πέραν της ανάδειξης του θέματος από τον πρωθυπουργό στην 74η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, με τέσσερις ενέργειες:
α. Πρωτοβουλία για τη μεταναστευτική οδό της Ανατολικής Μεσογείου, με σχετικό έγγραφο το οποίο θα παρουσιαστεί από κοινού από Βουλγαρία, Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία στο Συμβούλιο υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 7-8 Οκτωβρίου 2019.
β. Επίσκεψη του αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη Γ. Κουμουτσάκου στην Τουρκία στις 2-3 Οκτωβρίου 2019 για συνομιλίες επί του θέματος με τον Τούρκο ομόλογό του κ. Σοϊλού.
γ. Επίσκεψη των υπουργών Εσωτερικών της Γαλλίας και της Γερμανίας σε Τουρκία και Ελλάδα εντός της εβδομάδας.
δ. Ελληνική πρωτοβουλία για συμπερίληψη του θέματος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 17ης-18ης Οκτωβρίου 2019.
Οι ειδικές ρυθμίσεις
Η φρασεολογία είναι ενδεικτική και αποτυπώνει τον «ανθρωπιστικό» χαρακτήρα αντιμετώπισης του θέματος. Μάλιστα, τις ειδικές ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου για τη διαδικασία αίτησης και χορήγησης ασύλου έδωσε στη δημοσιότητα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας. Είχε προηγηθεί η συνεδρίαση του υπουργικού Συμβουλίου. Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, με τις ειδικές ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου:
● «Επιταχύνεται η διαδικασία χορήγησης (ή απόρριψης) της αίτησης ασύλου, με μείωση των βημάτων για την εξέταση των αιτήσεων, κατάργηση του τέταρτου βαθμού κρίσης και μεταφορά της εκδίκασης των υποθέσεων στα Πρωτοδικεία με ακυρωτικό έλεγχο».
● «Διατηρούνται οι Επιτροπές Προσφυγών ως δεύτερος βαθμός κρίσης. Η απόφαση αυτή είναι συνέπεια μελέτης των στατιστικών δεδομένων τόσο της Υπηρεσίας Ασύλου, όσο και της Αρχής Προσφυγών και των δικαστηρίων. Αλλάζουμε τη σύνθεση των επιτροπών (δύο δικαστές και ένα μέλος από την Ύπατη Αρμοστεία) και προβλέπουμε τρεις δικαστές».
● «Προβλέπονται μονομελείς και τριμελείς συνθέσεις, διότι έχει αποδειχθεί από τα στατιστικά των δικαστηρίων ότι η μονομελής σύνθεση εκδίδει τις αποφάσεις με μεγαλύτερη ταχύτητα».
● «Προβλέπεται για πρώτη φορά ότι, σε περίπτωση που οι αλλοδαποί κατά την υποδοχή δεν συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις μεταφοράς τους σε άλλες δομές, τεκμαίρεται πως δεν επιθυμούν την προστασία και παραπέμπονται σε διαδικασίες επιστροφής. Στόχος μας να μην μπουν καθόλου στο σύστημα όσοι εξαρχής ακόμα και πριν από την καταγραφή τους δεν συμμορφώνονται».
● «Μετά την καταγραφή, εφόσον οι αιτούντες τελικά παραμένουν στο σύστημα αλλά δεν συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις μεταφοράς, τότε, η αίτησή τους εξετάζεται με ταχύρρυθμη εξέταση εντός 3 ημερών. Και αυτό διότι συνάγεται ότι έχουν υποβάλει την αίτηση μόνο για να καθυστερήσουν την απομάκρυνσή τους. Σε κάθε περίπτωση, παραβιάζουν το καθήκον συνεργασίας τους και αυτό επιφέρει συνέπειες».
● «Αλλάζει το καθεστώς κράτησης, ώστε να μη χάνονται από την επιτήρηση των αρχών χιλιάδες αλλοδαποί, όπως γινόταν με την προηγούμενη διακυβέρνηση».
● «Προβλέπεται ρητά ότι η παραβίαση των όρων και κανονισμών λειτουργίας των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης έχει ως συνέπεια τη διακοπή της στέγασης και ουσιαστικά την αποπομπή των αιτούντων από αυτά».
● «Μεταφέρονται οι ορισμοί της οδηγίας ως προς το τι συνιστά “μέλη οικογένειας” και απαλείφεται ο προηγούμενος ορισμός, ο οποίος είχε εντάξει στην έννοια πρόσωπα που δεν προέβλεπε η οδηγία».
● «Ευάλωτοι, πλέον, είναι μόνο όσοι αναφέρονται στην οδηγία και απαλείφεται το μετατραυματικό στρες ως λόγος ευαλωτότητας, ενώ αυστηροποιείται η έννοια της ευαλωτότητας».
