Οι υποψήφιοι των ΓΕΛ, στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, διαγωνίσθηκαν σε διασκευασμένο κείμενο από ομιλία του Γ. Σκαλκέα στην Ακαδημία Αθηνών.
Το κείμενο προσεγγίζει τον ρόλο της επιστήμης στην εποχή μας και τονίζει την αναγκαιότητα της ηθικής συγκρότησης των επιστημόνων. Πρόκειται για κείμενο που δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο στην κατανόησή του, ωστόσο έχει πυκνά νοήματα και αυτό είναι ένα στοιχείο που θα πρέπει να προσέξουν οι υποψήφιοι, κυρίως για την οργάνωση της περίληψης.
Οι ερωτήσεις του σκέλους Β κινήθηκαν στα γνωστά πλαίσια των τελευταίων χρόνων. Εκείνο που θα μπορούσε να παρατηρήσει κάποιος, είναι η παρατήρηση για τις συνώνυμες λέξεις (Β3α), οι οποίες, για πρώτη φορά, δόθηκαν στο κειμενικό τους πλαίσιο και η παρατήρηση για τη λειτουργία του ασύνδετου σχήματος (Β4α), η οποία, ενδεχομένως, να ξάφνιασε τους υποψηφίους, ως μη αναμενόμενη.
Το θέμα της παραγωγής λόγου (Γ1) είναι ένα κλασικό θέμα των Πανελλαδικών εξετάσεων: ζητήθηκε η γνώμη των υποψηφίων για τον ρόλο της επιστήμης στην αντιμετώπιση των σημαντικότερων σύγχρονων προβλημάτων, καθώς και η καταγραφή των ηθικών εφοδίων που πρέπει να έχουν οι επιστήμονες. Στο πρώτο ζητούμενο, η ανάπτυξη θα πρέπει να κινηθεί στο πλαίσιο της συνεισφοράς της επιστήμης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών, ενώ, στο δεύτερο, οι υποψήφιοι θα πρέπει να εστιάσουν μόνο σε ηθικά εφόδια.
Το κείμενο αναφέρεται στον ρόλο της επιστήμης, αλλά και στην ηθική ευθύνη του επιστήμονα σε μια εποχή ιδεολογικής ρευστότητας. Η επιστήμη επιδιώκει τη διεύρυνση του νου και δεν ταυτίζεται με την τεχνολογία, η οποία, αξιοποιώντας την επιστημονική γνώση, ικανοποιεί πρακτικές ανάγκες, άποψη που ενστερνιζόταν και ο Αϊνστάιν. Βεβαίως, η επιστήμη αντανακλά το ηθικοπνευματικό επίπεδο της κοινωνίας, αλλά η τεχνολογία, ενώ αναβάθμισε την ποιότητα ζωής, από την άλλη συνετέλεσε στην ηθική αλλοτρίωση των ανθρώπων. Σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο κινείται ο επιστήμονας και οφείλει, με άξονα την κοινωνική ευθύνη, να επιλέγει την ανθρωποκεντρική εφαρμογή των επιτευγμάτων της επιστήμης, γεγονός που δεν εναπόκειται πάντα στον ίδιο, με αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό των ερευνητικών στόχων. Έτσι, επιβάλλεται ο επαναπροσδιορισμός τους από επιστήμονες με υψηλά ιδανικά.
Γ1. Παραγωγή λόγου
1. Επικοινωνιακό πλαίσιο: Προσχεδιασμένος προφορικός λόγος. Ομιλία στην τελετή αποφοίτησης του σχολείου
2. Απαιτείται προσφώνηση και αποφώνηση.
3. Σε όλο το κείμενο μπορούν να τοποθετηθούν στοιχεία προφορικού λόγου :
επανάληψη της προσφώνησης
χρήση ρητορικών ερωτήσεων
χρήση α΄ενικού , α΄πληθυντικού και β΄πληθυντικού προσώπου
Προσφώνηση
Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητές συμμαθήτριες και αγαπητοί συμμαθητές,
Προλογικές σκέψεις
Συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ, με αφορμή την τελετή αποφοίτησης που διοργανώνεται στο σχολείο μας . Ως υποψήφιος φοιτητής και μελλοντικός επιστήμονας, θα αναφερθώ στον ρόλο της επιστήμης στην αντιμετώπιση των σημαντικότερων σύγχρονων προβλημάτων, καθώς και στα ηθικά εφόδια που πρέπει να έχει ο επιστήμονας για να μπορέσει να υπηρετήσει αυτό τον ρόλο.
Α΄Ζητούμενο
Ο ρόλος της επιστήμης στην αντιμετώπιση των σημαντικότερων σύγχρονων προβλημάτων
• Ιατρική: καταπολέμηση και εξάλειψη σημαντικών ασθενειών μειώνει τη θνησιμότητα και αυξάνει τον μέσο όρο ζωής
• Η εφεύρεση και η ανάπτυξη των μηχανών εξαλείφει ή μειώνει τον ανθρώπινο μόχθο
• Ανάπτυξη των Μέσων Μαζικής μεταφοράς και επικοινωνίας Μειώνονται οι αποστάσεις και βελτιώνονται οι μετακινήσεις
• Αναβαθμίζεται η ποιότητα ζωής
• Ερμηνεύει τα φαινόμενα απαλλαγή από προλήψεις και δεισιδαιμονίες του παρελθόντος – ρατσισμός αποκάλυψη της αλήθειας, ενίσχυση της λογικής σκέψης και της κοινωνικής συνοχής
• Ανθρωπιστικές επιστήμες προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και καλλιεργούν στην ψυχή του ανθρώπου θεμελιώδεις αξίες για την αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων
• Δημιουργεί θέσεις εργασίας με την εμφάνιση νέων επαγγελματικών κλάδων καταπολέμηση ανεργίας
Β΄Ζητούμενο
Ηθικά εφόδια του επιστήμονα που θα του επιτρέψουν να υπηρετήσει τον στόχο του
• Ο επιστήμονας δεν είναι απλός επαγγελματίας, αλλά οφείλει να εκπληρώνει τον ρόλο ενός πνευματικού ανθρώπου, θέτοντας σε προτεραιότητα το κοινό καλό.
• Απαιτείται να είναι έντιμος, να διαθέτει την αρετή της σύνεσης, της αυτοκριτικής και της αυτογνωσίας.
• Να διακατέχεται από σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στα ανθρωπιστικά ιδανικά και στους φυσικούς νόμους και ισορροπίες.
• Να μην επιδιώκει την προσωπική του καταξίωση και να μην υποτάσσει την έρευνά του στην εξυπηρέτηση συμφερόντων.
• Οφείλει να είναι διορατικός, για να προβλέπει τις αρνητικές επιπτώσεις των επιστημονικών εξελίξεών του.
Επιλογικές σκέψεις
Τα σύγχρονα προβλήματα απαιτούν ο επιστήμονας να διαθέτει, όχι μόνο επιστημονική κατάρτιση, αλλά και πνευματική καλλιέργεια και ηθική ακεραιότητα, για να μπορέσει να ανταποκριθεί στο δύσκολο έργο του.
