Η καραντίνα έληξε... μέχρι νεωτέρας. Τα σενάρια για εκλογές ή ανασχηματισμό μπήκαν μεγαλοπρεπώς στο ψυγείο μέχρι το φθινόπωρο, όπως κατ’ επανάληψη είχε προαναγγείλει το «Ποντίκι». Ωστόσο η κυβέρνηση θα συνεχίσει να κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα, αφού τίποτε από τα παραπάνω δεν έχει λήξει οριστικά.
Στο πεδίο της πανδημίας της Covid-19 ο Σωτήρης Τσιόδρας μας αποχαιρέτησε για να ασχοληθεί με την κύρια δουλειά του, αλλά όλοι γνωρίζουν – και προειδοποιούν – ότι ένα δεύτερο κύμα πανδημίας είναι σχεδόν βέβαιο. Απλώς η κυβέρνηση, όπως και πολλές άλλες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, φιλοδοξούν την επόμενη φορά να μην υπάρξουν ολική υγειονομική καραντίνα και κλείδωμα του συνόλου της κοινωνίας και της οικονομίας.
Οι ζημιές είναι τεράστιες για όλους και ακόμη χειρότερες για τις φτωχότερες χώρες.
Στην πρώτη φάση της πανδημίας όλοι λειτούργησαν αμυντικά:
● Επειδή δεν υπήρχε φάρμακο για την Covid-19 ή εμβόλιο για τον κορωνοϊό SARS - Cov-2 που την προκαλεί.
● Επειδή ήταν απροσδιόριστο το μέγεθος της απειλής, αφού ήταν άγνωστα πάρα πολλά στοιχεία για τον τρόπο και τον ρυθμό μετάδοσης του κορωνοϊού, αλλά και για τον τρόπο εκδήλωσης της ασθένειας.
Η εξέλιξη της μετάδοσης και της νόσου έδειξε ότι όσοι πήραν αψήφιστα την πανδημία το πλήρωσαν ακριβά. Αφενός πλήρωσαν βαρύ τίμημα στη δημόσια υγεία, αφετέρου υπέστησαν τις ίδιες πάνω - κάτω οικονομικές συνέπειες με τις χώρες που επέβαλαν καραντίνα. Τώρα τα πράγματα ξεκαθαρίζουν, σε έναν βαθμό τουλάχιστον, καθώς πλέον
● οι κυβερνήσεις έχουν έναν μπούσουλα,
● το υγειονομικό προσωπικό έχει εκπαιδευτεί,
● τα συστήματα Υγείας δεν είναι ανυποψίαστα,
● τα πρωτόκολλα αντιμετώπισης είναι πιο ορθολογικά χάρη στον εντοπισμό των αδύναμων «κρίκων» των συστημάτων,
● οι κοινωνίες είναι πληροφορημένες.
Συνεπώς κάθε κυβέρνηση – και η δική μας – ελπίζει ότι στην επόμενη φάση δεν θα χρειαστούν ακραία μέτρα καραντίνας. Αυτό βεβαίως δεν προδικάζει κάτι. Άλλωστε ένα πολύ ισχυρό «κρας τεστ» θα αποτελέσει η θερινή τουριστική σεζόν, η οποία αρχίζει επισήμως σε λίγες μέρες. Εκεί θα κριθούν πολλά.
Ύφεση και πολιτικά σενάρια
Σε ό,τι αφορά την εσωτερική πολιτική, το μεγάλο στοίχημα του καλοκαιριού είναι η οικονομία.
● Η ύφεση είναι σίγουρη και μένει να φανεί το βάθος της. Πάντως οι εκτιμήσεις διαρκώς επιδεινώνονται και για την Ευρώπη και για τη χώρα μας.
● Η πρόταση της Κομισιόν για διανομή ευρωπαϊκών πόρων περιλαμβάνει (για την Ελλάδα) επιχορηγήσεις 22,5 δισ. ευρώ και δάνεια (με μνημονιακούς όρους;) 9,4 δισ. ευρώ. Όταν θα καταλήξει και ο καυγάς σε επίπεδο Ε.Ε. για τη δομή, τη σύνθεση και τους όρους των πακέτων, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αποφασίσει τι σκοπεύει να κάνει.
● Το κλίμα σε ό,τι αφορά τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα όσων εμφανίζουν ισχυρή εποχική διακύμανση δραστηριότητας, είναι κάκιστο, με συνέπεια την απειλή για την εργασία, τα εργασιακά δικαιώματα, τις αμοιβές και την ευστάθεια των ασφαλιστικών ταμείων.
Για την κυβέρνηση οι συνέπειες στην οικονομία και οι όποιες δυνατότητές της να τις περιορίσει θα κρίνουν το φθινόπωρο όχι μόνο τη δημοφιλία της, αλλά και τις πολιτικές επιλογές του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ποια δηλαδή από τα διαθέσιμα σενάρια (ανασχηματισμός, εκλογές κ.λπ.) θα ενεργοποιήσει και πότε.
Το πρόβλημα για τον πρωθυπουργό γίνεται ακόμη πιο σύνθετο καθώς η προσπάθεια για περιορισμό της ύφεσης και ανάκαμψη έχει απέναντί της τις νεότερες εκτιμήσεις αγορών και θεσμών ότι η θετική αντίδραση των οικονομιών δεν θα είναι αυτόματη, αλλά αντιθέτως θα χρειαστεί κάποιο διάστημα παραμονής στον «πάτο» προτού αρχίσει η ανοδική πορεία.
Επιπλέον κανείς δεν είναι σήμερα σε θέση να εκτιμήσει πώς θα λειτουργήσει ένα δεύτερο πανδημικό κύμα, καθώς η λειτουργία της οικονομίας, όπως προείπαμε, δεν διασφαλίζει την αποφυγή της ύφεσης.
Εθνική ασφάλεια και οικονομία
Η προσπάθεια αυτή της κυβέρνησης – αν υποθέσουμε ότι θα είναι... ορθολογική, ισορροπημένη και χωρίς νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες – θα έχει κι άλλες δυσκολίες, οι οποίες πηγάζουν από ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Ενδεικτικά:
● Η κατάσταση συνοριακής απειλής στον Έβρο εκ μέρους της Τουρκίας (είτε η προσπάθεια να αποτραπεί η επέκταση του τείχους προστασίας είτε η χρήση των μεταναστών ως πολιορκητικού κριού) αναμένεται να αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά.
● Η πίεση στα νησιά με τη συνεχή αποστολή μεταναστών με πλωτά μέσα το ίδιο.
● Η στρατιωτική πίεση από αέρος ήδη κλιμακώνεται εδώ και χρόνια.
● Η απειλή γεώτρησης νότια της Κρήτης και η παραχώρηση ναυστάθμου στον Αυλώνα από την Αλβανία στον τουρκικό στόλο, ο οποίος έτσι αποκτά πρόσβαση στο Ιόνιο, αποτελούν μετάβαση σε κατάσταση οιονεί πολέμου.
Εκτός από την ξεκάθαρη διάσταση της εθνικής ασφάλειας (για την οποία διαβάσατε αναλυτικά στη σελίδα 4), αυτό το κλίμα έχει ευθεία επίπτωση και στην οικονομία, καθώς απαιτούνται σοβαροί πρόσθετοι πόροι – ακόμη και αν δεν πάμε σε νέο κύμα εξοπλισμών – για τη συντήρηση ενός μεγάλου αστυνομικού και στρατιωτικού μηχανισμού σε κατάσταση πλήρους ετοιμότητας.
Αυτές οι παράμετροι θα έχουν αντίκτυπο όχι μόνο στο σκέλος της δέσμευσης πόρων, αλλά και στο επίπεδο της λειτουργικότητας του τουρισμού, ο οποίος, όπως με μεγάλη καθυστέρηση διαπιστώνουν άπαντες, έχει δυσανάλογα μεγάλη επίδραση στη διαμόρφωση του εθνικού πλούτου.
Δυστυχώς η κρίση, στην οποία μπήκαμε με τη χρεοκοπία και τα μνημόνια το 2010, αποτελεί πλέον ευθεία απειλή για τη χώρα μας, η οποία εξελίσσεται – με τη συνδρομή της πανδημίας και της απροκάλυπτης τουρκικής επιθετικότητας – σε πολυτραυματία που έχει άμεση ανάγκη ανάκαμψης σε όλα τα επίπεδα.
