Ο διευθυντής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Ζαχαριάδης εμφανίστηκε ιδιαίτερα συγκρατημένος αναφέροντας ότι δεν υπάρχει προγραμματισμός για καμία φιέστα, ενώ πρόσθεσε ότι «δεν θεωρούμε ότι θα πρέπει να αρχίσουμε να πανηγυρίζουμε και να γιορτάζουμε σαν να μην έχει σοβαρό οικονομικό πρόβλημα ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας».
Η σκέψη είναι τα χρήματα αυτά να διατεθούν είτε για την μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ελευθέρων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων είτε για την μείωση του ΕΝΦΙΑ.
Σε κάθε περίπτωση οι ελαφρύνσεις, σύμφωνα με το news24.gr, θα είναι μεγαλύτερες για τα χαμηλότερα εισοδήματα ή τις μικρότερες περιουσίες. Αν δοθεί ελάφρυνση στις ασφαλιστικές εισφορές θα πάρουν ανάσα περίπου 1,2 εκ πολίτες με εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα είτε αυτοί είναι εργαζόμενοι με μπλοκάκι είτε ελεύθεροι επαγγελματίες είτε μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις.
Αν η ελάφρυνση γίνει στον ΕΝΦΙΑ περίπου 280.000 οικονομικά ασθενέστεροι με χαμηλά εισοδήματα και περιουσία που σήμερα έχουν έκπτωση 50% στον ΕΝΦΙΑ θα απαλλαγούν εντελώς από τον βασικό φόρο για τα ακίνητα. Επίσης θα είναι δυνατό να μειωθεί ο ΕΝΦΙΑ σε λαϊκές και μικροαστικές περιοχές όπου κατά τεκμήριο φορολογούνται μικρές ακίνητες περιουσίες οι οποίες επιβαρύνθηκαν από την πρόσφατη προσαρμογή των εμπορικών αξιών στις αντικειμενικές.
Επίσης υπάρχουν σχέδια για διανομή κοινωνικού μερίσματος και στο τέλος του χρόνου. Μέχρι στιγμής με την πρόβλεψη του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2019 -2022 η υπεραπόδοση για φέτος θα είναι μόλις 0,06% ή 105 εκ ευρώ. Η πρόθεση όμως για απονομή μερίσματος δείχνει ότι το ποσό αυτό θα μεγαλώσει όπως συνέβη και το 2016 και το 2017.
Υπό το φως όλων αυτών των δεδομένων η ελληνική κοινωνία θα μπορούσε ενδεχομένως να δείξει κατανόηση ή να συμμεριστεί τις χαρές και τα χαμηλόφωνα πανηγύρια των κυβερνητικών ή τις κατάρες και τις κραυγές των αντιπάλων τους. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν θα μπορεί να αισθανθεί ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι εύκολα. Κάθε άλλο.
Επομένως το πολιτικό προσωπικό της χώρας θα πρέπει σοβαρά να σκεφτεί αν μετά την τυπική – πλην ελάχιστα ουσιαστική – έξοδο από τα μνημόνια θα δαπανήσει ό,τι έχει και δεν έχει σε κατάρτιση, θέληση, κουράγιο και έμπνευση για να βγάλει τη χώρα σε ένα πραγματικό ξέφωτο ή αν αντέχει να καταλήξει μια καρικατούρα που θα κυβερνά ως υποτελής πάνω σε έναν σωρό ερειπίων.
Ούτε μιζέρια ούτε λιγοψυχιά ούτε δικαιολογίες έχουν χώρο. «Έρχονται χρόνια δύσκολα / γεμάτα καταιγίδες» τραγουδούσε πριν από είκοσι ακριβώς χρόνια, όταν ζούσαμε σε μια παραπλανητική παραζάλη, ο Στέλιος Καζαντζίδης. Ε, λοιπόν, ήρθαν. Και ο καθένας θα δείξει από τι υλικό είναι φτιαγμένος...
Επομένως το πολιτικό προσωπικό της χώρας θα πρέπει σοβαρά να σκεφτεί αν μετά την τυπική – πλην ελάχιστα ουσιαστική – έξοδο από τα μνημόνια θα δαπανήσει ό,τι έχει και δεν έχει σε κατάρτιση, θέληση, κουράγιο και έμπνευση για να βγάλει τη χώρα σε ένα πραγματικό ξέφωτο ή αν αντέχει να καταλήξει μια καρικατούρα που θα κυβερνά ως υποτελής πάνω σε έναν σωρό ερειπίων.
Ούτε μιζέρια ούτε λιγοψυχιά ούτε δικαιολογίες έχουν χώρο. «Έρχονται χρόνια δύσκολα / γεμάτα καταιγίδες» τραγουδούσε πριν από είκοσι ακριβώς χρόνια, όταν ζούσαμε σε μια παραπλανητική παραζάλη, ο Στέλιος Καζαντζίδης. Ε, λοιπόν, ήρθαν. Και ο καθένας θα δείξει από τι υλικό είναι φτιαγμένος...
Μετά από οκτώ χρόνια, η Ελλάδα βγαίνει από τα μνημόνια και μεταβαίνει σε μια νέα περίοδο.
Έλληνες και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δίνουν τη δική τους εκτίμηση για την νέα περίοδο στην οποία μεταβαίνει η χώρα.
Για τον υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Γιώργο Σταθάκη, που μίλησε στο Euronews, τα βασικά προβλήματα έχουν λυθεί και το επόμενο βήμα είναι η ισχυρή ανάκαμψη της οικονομίας.
«Η Ελλάδα μετά από αυτή τη μακρά περιόδο, με τόσες πολλές θυσίες που έκανε, θεράπευσε τις δύο αφετηρίες του προβλήματος, που ήταν τα τεράστια δημοσιονομικά ελλείμματα και το τεράστιο έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Αυτά τα δύο μεγάλα προβλήματα, έστω με μεγάλο κόστος, έχουν θεραπευτεί», δήλωσε ο κ. Σταθάκης και πρόσθεσε:
«Ταυτόχρονα έχει αποσυμπιεστεί η οικονομία και έχει αλλάξει εν πολλοίς και η δομή της οικονομίας και η προοπτική είναι να υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας, αλλά με ισχυρά πόδια και να μπορεί να σταθεί η οικονομία σε αυτό. Είναι σαφές ότι η ανάκαμψη στηρίζεται στις εξαγωγές, το οποίο είναι πολύ θετικό. Είναι επίσης σαφές ότι αποκαθίσταται μία λειτουργία του δυναμικού κομματιού της οικονομίας, το οποίο και άντεξε στην κρίση και ταυτόχρονα δείχνει το δρόμο για την επόμενη μέρα. Και φυσικά είναι πολύ σημαντικό για εμάς αυτό που έχει περάσει ως βασική δομή στο αναπτυξιακό σχέδιο της χώρας να στρέψουμε την οικονομία σε εξωστρεφείς δραστηριότητες, να στηρίξουμε το νέο δυναμικό που είναι το μεγάλο προσόν της ελληνικής οικονομίας και να φροντίσουμε η ανάπτυξη να έχει βαθείς κανόνες δικαιοσύνης προκειμένου να επουλώσει τις μεγάλες πληγές που άφησε αυτή η κρίση, ειδικότερα στις ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες της χώρας».
«Η ανάπτυξη έχει επιστρέψει, η ανεργία εξακολουθεί να είναι υψηλή, αλλά σημαντικά χαμηλότερη απ' ό,τι πριν από τρία χρόνια, δήλωσε ο Πρόεδρος του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ.
Σύμφωνα με την υπουργό Εργασίας, Έφη Αχτσιόγλου, η μείωση της ανεργίας αποτελεί επιτυχία της κυβέρνησης Τσίπρα.
«Μέσα σε τρία χρόνια η ανεργία έχει μειωθεί περισσότερο από έξι ποσοστιαίες μονάδες και θα συνεχίσει να βαίνει μειούμενη. Η δικιά μου εκτίμηση είναι ότι τον Σεπτέμβριο του 2019 θα μπορέσουμε να έχουμε φέρει το ποσοστό της ανεργίας κοντά στο 18%. Αυτό σημαίνει περίπου οκτώ- εννιά ποσοστιαίες μονάδες από εκεί που το παραλάβαμε που θεωρώ ότι είναι σημαντικό να επιτευχθεί μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα», τόνισε η υπουργός Εργασίας.
«Σήμερα είμαι πιο αισιόδοξος για το μέλλον της Ελλάδας» τόνισε ο πρόεδρος του Eurogroup, Μάριο Σεντένο. Ενώ, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, είπε ότι η Ελλάδα έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει.
Στουρνάρας: Η Ελλάδα έχει πολύ δρόμο να διανύσει
Μιλώντας στην «Καθημερινή της Κυριακής», ο κεντρικός τραπεζίτης αναγνωρίζει ότι τα χρόνια που πέρασαν διορθώθηκαν πολλές αδυναμίες, επισημαίνει, ωστόσο, ότι παραμένουν ακόμη άλυτα προβλήματα: από το υψηλό δημόσιο χρέος, μέχρι την ανεργία, την Παιδεία, την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και άλλα.
Στη συνέντευξή του, ο ίδιος προειδοποιεί για τον κίνδυνο να μας εγκαταλείψουν οι αγορές αν υπαναχωρήσουμε από τα συμφωνηθέντα. Ενας κίνδυνος που επιτείνεται σήμερα λόγω των αναταράξεων σε Ιταλία και Τουρκία.
Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν, ο κ. Στουρνάρας ερμηνεύει την κρίση ως αποτέλεσμα κυρίως λανθασμένων επιλογών οικονομικής πολιτικής και υποστηρίζει ότι τα μνημόνια ήταν μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος. Συντάσσεται, εξάλλου, με την άποψη ότι το τρίτο μνημόνιο θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Οι διαφορές που χώριζαν τις δύο πλευρές το φθινόπωρο του 2014, λέει, ήταν πολύ μικρότερες από τα μέτρα που θεσπίστηκαν αργότερα με το τρίτο μνημόνιο.
Ρέγκλινγκ: Σήμερα για την Ελλάδα υπάρχει περισσότερη εμπιστοσύνη
Από την πλευρά του, ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, τόνισε τη σημασία της προσήλωσης στις μεταρρυθμίσεις, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Έθνος της Κυριακής». Ερωτηθείς για το αν μπορεί η Ελλάδα να είναι ένα success story σημείωσε: «Απολύτως. Πριν από λίγο καιρό κανείς δεν πίστευε ότι η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Κύπρος θα είναι success stories. Όταν αναφέρομαι σε αυτές τις τέσσερις χώρες, πάντα μιλάω για τέσσερις επιτυχίες. Θα μπορώ πλέον να συμπεριλάβω την Ελλάδα σε αυτήν την ομάδα, υπό την προϋπόθεση ότι θα τηρήσει τις συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις».
«Συνολικά, το πρόγραμμα έχει αποδόσει θετικά αποτελέσματα», σχολίασε και πρόσθεσε: «Η ανάπτυξη έχει επιστρέψει, η ανεργία εξακολουθεί να είναι υψηλή, αλλά σημαντικά χαμηλότερη απ' ό,τι πριν από τρία χρόνια. Και πιστεύω ότι το μέλλον της ελληνικής οικονομίας μπορεί να είναι καλό εάν η κυβέρνηση συνεχίσει να εφαρμόζει τις μεταρρυθμίσεις, όπως συμφωνήθηκε».
Μάλιστα, επεσήμανε ότι σήμερα για την Ελλάδα «υπάρχει σίγουρα πολύ περισσότερη εμπιστοσύνη απ' ό,τι πριν από μερικά χρόνια».
Αναφορικά με την ενισχυμένη εποπτεία της οικονομίας, ξεκαθάρισε ότι αυτό δεν συνεπάγεται νέο πρόγραμμα. Ενώ σχετικά με τα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους, ο κ. Ρέγκλινγκ ανέφερε: «όλα τα μέτρα για το χρέος συμφωνήθηκαν στο Eurogroup του Ιουνίου και θα τα εφαρμόσουμε τους επόμενους μήνες, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο».
Μπρουνό Λεμέρ: Μεγάλη επιτυχία η έξοδος από το πρόγραμμα
«Μεγάλη επιτυχία» χαρακτήρισε την έξοδο της Ελλάδας από το τρίτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα, ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Γαλλίας, Μπρουνό Λεμέρ, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής», τονίζοντας παράλληλα ότι οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα «είναι σαφείς».
«Η έξοδος της Ελλάδας από το τρίτο πρόγραμμα χρηματοδοτικής συνδρομής αποτελεί μεγάλη επιτυχία», είπε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε: «Για την Ελλάδα, που σεβάστηκε τις δεσμεύσεις που ανέλαβε το καλοκαίρι του 2015 και είχε το θάρρος, υπό την εποπτεία του Αλέξη Τσίπρα, να μεταρρυθμιστεί σε βάθος. Για τους Έλληνες, που δέχθηκαν να κάνουν θυσίες, τις οποίες γνωρίζω πολύ καλά και οι οποίοι θα μπορέσουν να δρέψουν τους καρπούς των κόπων τους στο άμεσο μέλλον. Αλλά επίσης για την Ευρώπη και την ευρωζώνη. Έχει αποδειχθεί ότι η αλληλεγγύη δεν είναι μόνο μία ουσιαστική αξία της Ευρώπης, αλλά και ότι είναι κάτι που λειτουργεί, που είναι αποτελεσματικό».
Μάλιστα, ο Γάλλος υπουργός επεσήμανε ότι το ελληνικό χρέος είναι «βιώσιμο», μετά τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί και ότι σημασία τώρα έχει η οικονομική ανάπτυξη.
Ερωτηθείς για το εάν τάσσεται υπέρ της επανεξέτασης των περικοπών στις συντάξεις, απάντησε: «Ας περιοριστούμε στα συμπεράσματα του Eurogroup του περασμένου Ιουνίου. Εκείνο που μετράει τελικά είναι ότι πρέπει να διατηρηθεί η συνολική ισορροπία των μεταρρυθμίσεων».
Σολτς: Επιτυχημένη η ολοκλήρωση του προγράμματος της Ελλάδας - Γερμανοί αναλυτές: Η Ελλάδα ξανά σε τροχιά ανάπτυξης
«Η ολοκλήρωση του προγράμματος της Ελλάδας είναι επιτυχημένη», δήλωσε ο ομοσπονδιακός υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, στην εφημερίδα «Handelsblatt», αναφερόμενος στην έξοδο της Ελλάδας από τα μνημόνια. «Δεν συνέβησαν οι σκοτεινές προφητείες των προφητών της καταστροφής. Αυτό είναι καλό», συμπλήρωσε ο κ. Σολτς για το ίδιο θέμα.
«Ο διευθυντής της κοινοβουλευτικής ομάδας του SPD, Kάρστεν Σνάιντερ, θεωρεί ότι το ελληνικό οικονομικό δράμα έχει τελειώσει», αναφέρει στην ιστοσελίδα του το τοπικό δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο MDR του ΑRD. Κατά τον σοσιαλδημοκράτη οικονομικό εμπειρογνώμονα «επετεύχθησαν και τα δύο: Η Ελλάδα ανέκτησε την εμπιστοσύνη και το ευρώ παρέμεινε σταθερό εις πείσμα όλων των κινδυνολόγων. Και η ίδια η Γερμανία έκανε λάθη. Επιμείναμε, ιδιαίτερα στην αρχή, πάρα πολύ στο να γίνουν οικονομίες και πολύ λίγο στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες οδηγούν σε μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη. Αυτά ήταν λάθη της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης (CDU) και του Φιλελεύθερου Κόμματος (FDP), διότι απέφυγαν τη συζήτηση για το τι μπορεί να μας κοστίσει κάτι εάν κάτι δεν πάει καλά».
Ο Σβεν-Κρίστιαν Κίντλερ, ο οικονομικός εμπειρογνώμονας των Πρασίνων δήλωσε στο MDR ότι τάσσεται «υπέρ των περαιτέρω ελαφρύνσεων του ελληνικού χρέους» και πρόσθεσε ότι «η λανθασμένη σκληρή πολιτική λιτότητας επιδείνωσε δραματικά την κρίση. Το ένα τρίτο των Ελλήνων απειλείται από την φτώχια και οι μισοί νέοι είναι άνεργοι. Η Ελλάδα χρειάζεται τώρα αέρα για να αναπνεύσει και το πλαίσιο για επενδύσεις».
Ο Εκαρντ Ρέμπεργκ, οικονομικός εμπειρογνώμονας του Χριστιανοσημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας (CDU), δήλωσε στο MDR «αισιόδοξος ότι η Ελλάδα μπορεί σύντομα να χρηματοδοτηθεί ξανά με καλούς όρους στην ελεύθερη αγορά», ενώ για την βιωσιμότητα του χρέους είπε πως «η ανάλυση μεταβάλλεται εάν η ανάπτυξη είναι κατά ένα δέκατο προς τα πάνω ή προς τα κάτω υπολογιζόμενη για τα επόμενα τριάντα, σαράντα χρόνια» και πρόσθεσε πως δεν θεωρεί «καθόλου σκόπιμο να κοιτάζει κανείς πολύ μακριά στο μέλλον και να κάνει από τώρα εικασίες για το έτος 2050 ή το 2060».
Ο Χριστιανοδημκράτης πολιτικός τόνισε, τέλος, ότι «θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σημάδι αισιοδοξίας το γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται ξανά σε τροχιά ανάππτυξης, έστω και αν μέχρι τώρα, με το ποσοστό της τάξεως του 1-2%, είναι πολύ μετρημένη».
Έλληνες και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δίνουν τη δική τους εκτίμηση για την νέα περίοδο στην οποία μεταβαίνει η χώρα.
Για τον υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Γιώργο Σταθάκη, που μίλησε στο Euronews, τα βασικά προβλήματα έχουν λυθεί και το επόμενο βήμα είναι η ισχυρή ανάκαμψη της οικονομίας.
«Η Ελλάδα μετά από αυτή τη μακρά περιόδο, με τόσες πολλές θυσίες που έκανε, θεράπευσε τις δύο αφετηρίες του προβλήματος, που ήταν τα τεράστια δημοσιονομικά ελλείμματα και το τεράστιο έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Αυτά τα δύο μεγάλα προβλήματα, έστω με μεγάλο κόστος, έχουν θεραπευτεί», δήλωσε ο κ. Σταθάκης και πρόσθεσε:
«Ταυτόχρονα έχει αποσυμπιεστεί η οικονομία και έχει αλλάξει εν πολλοίς και η δομή της οικονομίας και η προοπτική είναι να υπάρξει ανάκαμψη της οικονομίας, αλλά με ισχυρά πόδια και να μπορεί να σταθεί η οικονομία σε αυτό. Είναι σαφές ότι η ανάκαμψη στηρίζεται στις εξαγωγές, το οποίο είναι πολύ θετικό. Είναι επίσης σαφές ότι αποκαθίσταται μία λειτουργία του δυναμικού κομματιού της οικονομίας, το οποίο και άντεξε στην κρίση και ταυτόχρονα δείχνει το δρόμο για την επόμενη μέρα. Και φυσικά είναι πολύ σημαντικό για εμάς αυτό που έχει περάσει ως βασική δομή στο αναπτυξιακό σχέδιο της χώρας να στρέψουμε την οικονομία σε εξωστρεφείς δραστηριότητες, να στηρίξουμε το νέο δυναμικό που είναι το μεγάλο προσόν της ελληνικής οικονομίας και να φροντίσουμε η ανάπτυξη να έχει βαθείς κανόνες δικαιοσύνης προκειμένου να επουλώσει τις μεγάλες πληγές που άφησε αυτή η κρίση, ειδικότερα στις ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες της χώρας».
«Η ανάπτυξη έχει επιστρέψει, η ανεργία εξακολουθεί να είναι υψηλή, αλλά σημαντικά χαμηλότερη απ' ό,τι πριν από τρία χρόνια, δήλωσε ο Πρόεδρος του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ.
Σύμφωνα με την υπουργό Εργασίας, Έφη Αχτσιόγλου, η μείωση της ανεργίας αποτελεί επιτυχία της κυβέρνησης Τσίπρα.
«Μέσα σε τρία χρόνια η ανεργία έχει μειωθεί περισσότερο από έξι ποσοστιαίες μονάδες και θα συνεχίσει να βαίνει μειούμενη. Η δικιά μου εκτίμηση είναι ότι τον Σεπτέμβριο του 2019 θα μπορέσουμε να έχουμε φέρει το ποσοστό της ανεργίας κοντά στο 18%. Αυτό σημαίνει περίπου οκτώ- εννιά ποσοστιαίες μονάδες από εκεί που το παραλάβαμε που θεωρώ ότι είναι σημαντικό να επιτευχθεί μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα», τόνισε η υπουργός Εργασίας.
«Σήμερα είμαι πιο αισιόδοξος για το μέλλον της Ελλάδας» τόνισε ο πρόεδρος του Eurogroup, Μάριο Σεντένο. Ενώ, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, είπε ότι η Ελλάδα έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει.
Στουρνάρας: Η Ελλάδα έχει πολύ δρόμο να διανύσει
Μιλώντας στην «Καθημερινή της Κυριακής», ο κεντρικός τραπεζίτης αναγνωρίζει ότι τα χρόνια που πέρασαν διορθώθηκαν πολλές αδυναμίες, επισημαίνει, ωστόσο, ότι παραμένουν ακόμη άλυτα προβλήματα: από το υψηλό δημόσιο χρέος, μέχρι την ανεργία, την Παιδεία, την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και άλλα.
Στη συνέντευξή του, ο ίδιος προειδοποιεί για τον κίνδυνο να μας εγκαταλείψουν οι αγορές αν υπαναχωρήσουμε από τα συμφωνηθέντα. Ενας κίνδυνος που επιτείνεται σήμερα λόγω των αναταράξεων σε Ιταλία και Τουρκία.
Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν, ο κ. Στουρνάρας ερμηνεύει την κρίση ως αποτέλεσμα κυρίως λανθασμένων επιλογών οικονομικής πολιτικής και υποστηρίζει ότι τα μνημόνια ήταν μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος. Συντάσσεται, εξάλλου, με την άποψη ότι το τρίτο μνημόνιο θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Οι διαφορές που χώριζαν τις δύο πλευρές το φθινόπωρο του 2014, λέει, ήταν πολύ μικρότερες από τα μέτρα που θεσπίστηκαν αργότερα με το τρίτο μνημόνιο.
Ρέγκλινγκ: Σήμερα για την Ελλάδα υπάρχει περισσότερη εμπιστοσύνη
Από την πλευρά του, ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, τόνισε τη σημασία της προσήλωσης στις μεταρρυθμίσεις, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Έθνος της Κυριακής». Ερωτηθείς για το αν μπορεί η Ελλάδα να είναι ένα success story σημείωσε: «Απολύτως. Πριν από λίγο καιρό κανείς δεν πίστευε ότι η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Κύπρος θα είναι success stories. Όταν αναφέρομαι σε αυτές τις τέσσερις χώρες, πάντα μιλάω για τέσσερις επιτυχίες. Θα μπορώ πλέον να συμπεριλάβω την Ελλάδα σε αυτήν την ομάδα, υπό την προϋπόθεση ότι θα τηρήσει τις συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις».
«Συνολικά, το πρόγραμμα έχει αποδόσει θετικά αποτελέσματα», σχολίασε και πρόσθεσε: «Η ανάπτυξη έχει επιστρέψει, η ανεργία εξακολουθεί να είναι υψηλή, αλλά σημαντικά χαμηλότερη απ' ό,τι πριν από τρία χρόνια. Και πιστεύω ότι το μέλλον της ελληνικής οικονομίας μπορεί να είναι καλό εάν η κυβέρνηση συνεχίσει να εφαρμόζει τις μεταρρυθμίσεις, όπως συμφωνήθηκε».
Μάλιστα, επεσήμανε ότι σήμερα για την Ελλάδα «υπάρχει σίγουρα πολύ περισσότερη εμπιστοσύνη απ' ό,τι πριν από μερικά χρόνια».
Αναφορικά με την ενισχυμένη εποπτεία της οικονομίας, ξεκαθάρισε ότι αυτό δεν συνεπάγεται νέο πρόγραμμα. Ενώ σχετικά με τα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους, ο κ. Ρέγκλινγκ ανέφερε: «όλα τα μέτρα για το χρέος συμφωνήθηκαν στο Eurogroup του Ιουνίου και θα τα εφαρμόσουμε τους επόμενους μήνες, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο».
Μπρουνό Λεμέρ: Μεγάλη επιτυχία η έξοδος από το πρόγραμμα
«Μεγάλη επιτυχία» χαρακτήρισε την έξοδο της Ελλάδας από το τρίτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα, ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Γαλλίας, Μπρουνό Λεμέρ, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής», τονίζοντας παράλληλα ότι οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα «είναι σαφείς».
«Η έξοδος της Ελλάδας από το τρίτο πρόγραμμα χρηματοδοτικής συνδρομής αποτελεί μεγάλη επιτυχία», είπε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε: «Για την Ελλάδα, που σεβάστηκε τις δεσμεύσεις που ανέλαβε το καλοκαίρι του 2015 και είχε το θάρρος, υπό την εποπτεία του Αλέξη Τσίπρα, να μεταρρυθμιστεί σε βάθος. Για τους Έλληνες, που δέχθηκαν να κάνουν θυσίες, τις οποίες γνωρίζω πολύ καλά και οι οποίοι θα μπορέσουν να δρέψουν τους καρπούς των κόπων τους στο άμεσο μέλλον. Αλλά επίσης για την Ευρώπη και την ευρωζώνη. Έχει αποδειχθεί ότι η αλληλεγγύη δεν είναι μόνο μία ουσιαστική αξία της Ευρώπης, αλλά και ότι είναι κάτι που λειτουργεί, που είναι αποτελεσματικό».
Μάλιστα, ο Γάλλος υπουργός επεσήμανε ότι το ελληνικό χρέος είναι «βιώσιμο», μετά τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί και ότι σημασία τώρα έχει η οικονομική ανάπτυξη.
Ερωτηθείς για το εάν τάσσεται υπέρ της επανεξέτασης των περικοπών στις συντάξεις, απάντησε: «Ας περιοριστούμε στα συμπεράσματα του Eurogroup του περασμένου Ιουνίου. Εκείνο που μετράει τελικά είναι ότι πρέπει να διατηρηθεί η συνολική ισορροπία των μεταρρυθμίσεων».
Σολτς: Επιτυχημένη η ολοκλήρωση του προγράμματος της Ελλάδας - Γερμανοί αναλυτές: Η Ελλάδα ξανά σε τροχιά ανάπτυξης
«Η ολοκλήρωση του προγράμματος της Ελλάδας είναι επιτυχημένη», δήλωσε ο ομοσπονδιακός υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, στην εφημερίδα «Handelsblatt», αναφερόμενος στην έξοδο της Ελλάδας από τα μνημόνια. «Δεν συνέβησαν οι σκοτεινές προφητείες των προφητών της καταστροφής. Αυτό είναι καλό», συμπλήρωσε ο κ. Σολτς για το ίδιο θέμα.
«Ο διευθυντής της κοινοβουλευτικής ομάδας του SPD, Kάρστεν Σνάιντερ, θεωρεί ότι το ελληνικό οικονομικό δράμα έχει τελειώσει», αναφέρει στην ιστοσελίδα του το τοπικό δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο MDR του ΑRD. Κατά τον σοσιαλδημοκράτη οικονομικό εμπειρογνώμονα «επετεύχθησαν και τα δύο: Η Ελλάδα ανέκτησε την εμπιστοσύνη και το ευρώ παρέμεινε σταθερό εις πείσμα όλων των κινδυνολόγων. Και η ίδια η Γερμανία έκανε λάθη. Επιμείναμε, ιδιαίτερα στην αρχή, πάρα πολύ στο να γίνουν οικονομίες και πολύ λίγο στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες οδηγούν σε μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη. Αυτά ήταν λάθη της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης (CDU) και του Φιλελεύθερου Κόμματος (FDP), διότι απέφυγαν τη συζήτηση για το τι μπορεί να μας κοστίσει κάτι εάν κάτι δεν πάει καλά».
Ο Σβεν-Κρίστιαν Κίντλερ, ο οικονομικός εμπειρογνώμονας των Πρασίνων δήλωσε στο MDR ότι τάσσεται «υπέρ των περαιτέρω ελαφρύνσεων του ελληνικού χρέους» και πρόσθεσε ότι «η λανθασμένη σκληρή πολιτική λιτότητας επιδείνωσε δραματικά την κρίση. Το ένα τρίτο των Ελλήνων απειλείται από την φτώχια και οι μισοί νέοι είναι άνεργοι. Η Ελλάδα χρειάζεται τώρα αέρα για να αναπνεύσει και το πλαίσιο για επενδύσεις».
Ο Εκαρντ Ρέμπεργκ, οικονομικός εμπειρογνώμονας του Χριστιανοσημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας (CDU), δήλωσε στο MDR «αισιόδοξος ότι η Ελλάδα μπορεί σύντομα να χρηματοδοτηθεί ξανά με καλούς όρους στην ελεύθερη αγορά», ενώ για την βιωσιμότητα του χρέους είπε πως «η ανάλυση μεταβάλλεται εάν η ανάπτυξη είναι κατά ένα δέκατο προς τα πάνω ή προς τα κάτω υπολογιζόμενη για τα επόμενα τριάντα, σαράντα χρόνια» και πρόσθεσε πως δεν θεωρεί «καθόλου σκόπιμο να κοιτάζει κανείς πολύ μακριά στο μέλλον και να κάνει από τώρα εικασίες για το έτος 2050 ή το 2060».
Ο Χριστιανοδημκράτης πολιτικός τόνισε, τέλος, ότι «θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σημάδι αισιοδοξίας το γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται ξανά σε τροχιά ανάππτυξης, έστω και αν μέχρι τώρα, με το ποσοστό της τάξεως του 1-2%, είναι πολύ μετρημένη».
Πρώτο trend στο Twitter έχει γίνει τις τελευταίες ώρες το hashtag «μνημόνια_τέλος» καθώς οι χρήστες της πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης τρολάρουν την κυβέρνηση για τη ρητορική της περί «εξόδου» από τα Μνημόνια.
Άλλοι θυμίζουν τα όσα έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ όταν ήταν στην αντιπολίτευση ότι θα σκίσει τα Μνημόνια με ένα άρθρο, άλλοι χαριτολογούν ότι με την έξοδο αυτή θα έρθουν προσλήψεις στο Δημόσιο, άλλοι καλούν σε... πάρτι για τη σημερινή ημέρα, άλλοι υπενθυμίζουν ότι τα μέτρα παραμένουν.
Άλλοι θυμίζουν τα όσα έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ όταν ήταν στην αντιπολίτευση ότι θα σκίσει τα Μνημόνια με ένα άρθρο, άλλοι χαριτολογούν ότι με την έξοδο αυτή θα έρθουν προσλήψεις στο Δημόσιο, άλλοι καλούν σε... πάρτι για τη σημερινή ημέρα, άλλοι υπενθυμίζουν ότι τα μέτρα παραμένουν.
«Τώρα απλά θα τηρούμε τις χιλιάδες σελίδες του (της ευρωπαϊκής ένωσης) και ειδικά τις σελίδες του τρίτου μνημονίου» γράφει κάποιος, με έναν άλλο χρήστη να θυμίζει ότι παραμένει ο ΕΝΦΙΑ που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε υποσχεθεί ότι θα καταργούσε.
«Μνημονια τελος,η μνημη μας ευτυχως όχι!» γράφει ένας άλλος χρήστους του Twitter περιγράφοντας το κλίμα στα social media.
«Μνημονια τελος,η μνημη μας ευτυχως όχι!» γράφει ένας άλλος χρήστους του Twitter περιγράφοντας το κλίμα στα social media.
H Ελλάδα πλέον βρίσκεται τυπικά, ύστερα από οκτώ ολόκληρα χρόνια, εκτός μνημονίων. Θεωρητικά θα έπρεπε η χώρα να πανηγυρίζει για το τέλος μιας από τις πιο επώδυνες δεκαετίες από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Ωστόσο τα πανηγύρια θα απουσιάσουν. Και όχι μόνο λόγω του πένθους για τους δεκάδες νεκρούς στις πυρκαγιές της Ανατολικής Αττικής.
Ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο δεν δικαιολογούνται πανηγυρισμοί είναι ότι η Ελλάδα, ύστερα από αυτή την καταστροφική οκταετία της χρεοκοπίας και των μνημονίων, δεν έχει καθαρή πορεία. Η πολιτική και οικονομική πυξίδα της δεν δείχνει ακόμη τον δρόμο για την έξοδο από την κρίση, της οποίας η διάρκεια ήδη ξεπερνάει τα χρόνια της εφαρμογής των τριών μνημονίων και της οποίας το τέλος δεν είναι ακόμη ορατό.
Στη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών η επιτήρηση της χώρας εκ μέρους των δανειστών θα συνεχίζεται – ατύπως αλλά αυστηρά – έως ότου αυτή αποπληρώσει το 75% των ύψους 274 δισ. ευρώ δανείων που έλαβε από τον επίσημο ευρωπαϊκό τομέα (EFSF και ESM). Παράλληλα η Ελλάδα θα υποχρεούται:
● να συνεχίζει τις οικονομικές και άλλες «μεταρρυθμίσεις»,
● να μην αναιρεί τις ήδη εφαρμοσθείσες χωρίς την έγκριση των δανειστών,
● να «αξιοποιεί» παντί τρόπω τη δημόσια περιουσία, η οποία άλλωστε είναι υποθηκευμένη για την επόμενη εκατονταετία.
Χωρίς πυξίδα
Το τι ακριβώς μας κληροδοτούν τα μνημόνια για την περίοδο μετά τη λήξη τους θα το δείτε πολύ πιο αναλυτικά στις σελίδες 6-7 του σημερινού φύλλου του «Π».
Καθώς όμως ένα από τα κύρια ζητούμενα κατά τις επόμενες δεκαετίες παραμένει το πώς η Ελλάδα θα καταφέρνει να παράγει τον πλούτο που απαιτείται για να πληρώνει αυτοτελώς τα δάνειά της και ταυτοχρόνως να τρέφει τον εαυτό της και τον ελληνικό λαό, η πρώτη διαπίστωση είναι ότι αυτό ακριβώς το θέμα λείπει από την πολιτική ατζέντα της μεταμνημονιακής περιόδου.
Αυτή την περίοδο οι πολιτικές δυνάμεις που μετά βεβαιότητας θα μπορούσαν να εισέλθουν στη Βουλή και να σχηματίσουν την επόμενη κυβέρνηση ή να συμμετάσχουν σε αυτήν επιδίδονται σε μάχες χαρακωμάτων με αντικείμενο οτιδήποτε άλλο εκτός από την προοπτική της χώρας.
● Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να περιορίσει την πολιτική ζημιά που έχει προκληθεί από το σχέδιο λύσης του Σκοπιανού, όπως αυτό αποτυπώθηκε στη συμφωνία των Πρεσπών, και από τους δεκάδες νεκρούς στις ιδιαίτερα φονικές πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική. Κυρίως προσπαθεί να μην χρεωθεί τη ρετσινιά περί ανικανότητας στη διαχείριση έκτακτων κρίσεων.
● Η Ν.Δ. επιχειρεί να πλήξει μεν την κυβέρνηση με κάθε είδους μέσο, αλλά και να αποφύγει τις συνέπειες που μπορεί να προκύψουν από σκάνδαλα οικονομικού χαρακτήρα τα οποία ήδη διερευνώνται (ΚΕΕΛΠΝΟ, Novartis κ.λπ.) και ενδέχεται σύντομα να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της πολιτικής επικαιρότητας. Η πιθανότητα να βρεθούν σημαντικά στελέχη της κατηγορούμενα για διασπάθιση ή υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος προκαλεί εφιάλτες στα κεντρικά γραφεία της Ν.Δ.
● Το ΚΙΝΑΛΛ ταλανίζεται από εσωτερικές έριδες, οι οποίες βγήκαν στην επιφάνεια με το Σκοπιανό, αλλά κυρίως εδράζονται στις διαφορές απόψεων για τη στρατηγική συμμαχιών. Η αποχώρηση του Ποταμιού και οι συχνές διαφοροποιήσεις από την πλευρά της ΔΗΜΑΡ και του ΚΙΔΗΣΟ πρακτικά έχουν ήδη ακυρώσει κάθε δυναμική επέκτασης του ΠΑΣΟΚ, το οποίο, ανεξαρτήτως του ονόματος, θα είναι κατ’ ουσίαν μόνο του στην αναζήτηση της λαϊκής ψήφου.
Σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον η συζήτηση / αντιπαράθεση για τη μεταμνημονιακή περίοδο απλώς απουσιάζει ή υποκαθίσταται από κραυγές και κορώνες άνευ σημασίας και περιεχομένου.
Δέκα άθλοι
Κι όμως, η «επόμενη μέρα» μόνο εύκολη δεν θα είναι, είτε το συνειδητοποιούν οι πολιτικές δυνάμεις είτε όχι, είτε συζητούν γι’ αυτό είτε όχι, διότι οι εγγενείς δυσκολίες αποτελούν τεράστιες προκλήσεις. Για να μπορέσουμε να συζητήσουμε σοβαρά για παραγωγή πλούτου, πρέπει πρώτα να δούμε τα εμπόδια:
1. Μετανάστευση: 550.000 άνθρωποι σε παραγωγική ηλικία, μεταξύ αυτών πολλοί ανώτατης εκπαίδευσης, έχουν μεταναστεύσει από την αρχή της κρίσης έως σήμερα. Καμιά σοβαρή συζήτηση δεν μπορεί να γίνει για παραγωγική ανασυγκρότηση και οικονομικό μέλλον αν δεν διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να ανασχέσουν και να αντιστρέψουν την τάση φυγής των νέων ανθρώπων. Η Ελλάδα κινδυνεύει να μετατραπεί σε χώρα φτωχών γερόντων.
2. Παραγωγική ανασυγκρότηση: Μια συζήτηση εν κενώ, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα μέχρι σήμερα.
3. Γεωργικός τομέας: Η παραγωγή παραμένει πολυδάπανη και ανοργάνωτη, εξαντλεί τους φυσικούς πόρους, η δομή της δεν επιτρέπει τη συνολική ποιοτική αναβάθμιση του παραγόμενου προϊόντος, η πιστοποίηση είναι ελλιπέστατη, η τεχνολογία πεπαλαιωμένη, η οργάνωση των παραγωγών υποτυπώδης και η σύνδεση με τον δευτερογενή τομέα προβληματική. Το χειρότερο όλων είναι ότι η χώρα παραμένει διατροφικά μη αυτάρκης.
Η επένδυση σε νέες τεχνολογίες, η ανάπτυξη συνεταιρισμών με υψηλή τεχνογνωσία, η ποιοτική αναβάθμιση του παραγόμενου προϊόντος, η επανεξέταση καλλιεργειών και η ανάπτυξη νέων, η διερεύνηση για νέες αγορές σε μια εποχή που η ζήτηση για τρόφιμα θα αυξάνεται διαρκώς σε πλανητικό επίπεδο είναι προτεραιότητες αιχμής, οι οποίες απαιτούν επαναχάραξη πολιτικής, επενδύσεις και, δυστυχώς, χρόνο και εγκατάλειψη παλαιών και αντιπαραγωγικών αντιλήψεων.
4. Η καινοτομία αποτελεί είδος εν ανεπαρκεία.
5. Η ανταγωνιστικότητα στη διάρκεια των μνημονίων επιδιώχθηκε μονοδιάστατα με τη μείωση των αμοιβών των εργαζομένων και φυσικά το αποτέλεσμα είναι πενιχρό.
6. Η παραγωγικότητα της εργασίας στη διάρκεια των μνημονίων βυθίστηκε, με εξαίρεση τον τομέα της βιομηχανίας, της οποίας όμως οι επιδόσεις δεν κατάφεραν να διασώσουν τη συνολική επίδοση.
7. Ανεργία: Παρά τη μετανάστευση νέων ανθρώπων κατά εκατοντάδες χιλιάδες, η ανεργία των νέων παραμένει υψηλότατη, στο 39,7% (αν και εμφανώς μειωμένη από το 57% του 2013) και η αμοιβή της εργασίας τους στα Τάρταρα.
Παρά τη μείωση της συνολικής ανεργίας εσχάτως στο 19,5% από το 27,5% στο οποίο είχε βρεθεί το 2013, η περαιτέρω μείωσή της μοιάζει με ηράκλειο έργο, καθώς τα επίπεδα γύρω στο 17% έως 20% πολύ δύσκολα θα διασπαστούν καθοδικά.
8. Ανάπτυξη: Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ, που αναφέρεται στον «μετριοπαθή» στόχο για μακροχρόνια ανάπτυξη κατά μέσον όρο 1%, χάρη στην οποία υποτίθεται ότι η Ελλάδα θα... καταφέρνει να αποπληρώνει τα χρέη της:
«Η πρόβλεψη ανάπτυξης 1% υποθέτει πως η Ελλάδα θα κατάφερνε να αυξήσει τη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού σε επίπεδα που ξεπερνούν τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (προκειμένου να αντισταθμιστεί η σημαντική προβλεπόμενη μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας της Ελλάδας) και να δώσει ρυθμούς ανάπτυξης της παραγωγικότητας που θα είναι μόνιμα πολύ υψηλότεροι από τον ιστορικό μέσο όρο της Ελλάδας».
9. Η δημόσια διοίκηση ασθενεί, το κράτος παραμένει πελατειακό, διεφθαρμένο, αντιπαραγωγικό, ελλειμματικό ως προς τις υποχρεώσεις του και, όπως διαπιστώσαμε (πάλι!) προσφάτως με οδυνηρό τρόπο, ανίκανο να λειτουργήσει με υψηλό βαθμό αποτελεσματικότητας σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης.
10. Η Δικαιοσύνη παραμένει αργή και δαιδαλώδης, στοιχείο που έχει σοβαρές επιπτώσεις όχι μόνο στην κοινωνία, αλλά και στην οικονομία.
Η λίστα των εμποδίων που πρέπει να αρθούν για να κάνει η Ελλάδα σοβαρά βήματα μπροστά θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη και πολύ πιο αναλυτική. Ακόμη και τόσο συνοπτική, όμως, περιγράφει επαρκώς το μέγεθος των δυσκολιών που πρέπει να υπερβεί η χώρα μας για να βγει από την κρίση.
Το διεθνές περιβάλλον
Αν η κρίση είναι η μία όψη της εθνικής μας υποχώρησης στη διάρκεια των μνημονίων, το ενδεχόμενο συρρίκνωσης της (διπλωματικής / αμυντικής) ισχύος της χώρας είναι ο σοβαρότερος κίνδυνος.
Σε ένα περιβάλλον το οποίο γίνεται διαρκώς πιο περίπλοκο και δύσκολο απ’ όσο τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς οι σταθερές πολλών χρόνων μεταβάλλονται επικίνδυνα, η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να κινηθεί κουβαλώντας – μεταξύ άλλων – και τα βάρη της χρεοκοπίας, η οποία έχει εμφανείς επιπτώσεις και σε αυτό το πεδίο. Τα νέα στοιχεία είναι εν ολίγοις:
1. Το νέο δόγμα Τραμπ «Πρώτα η Αμερική», το οποίο αναθεωρεί σειρά προτεραιοτήτων στις διεθνείς σχέσεις των ΗΠΑ, όπως τουλάχιστον είχαν διαμορφωθεί τις λίγες τελευταίες δεκαετίες και επιφέρει εμπορικές συγκρούσεις με την Κίνα, την Ευρώπη και άλλους στενούς εταίρους και συμμάχους της υπερδύναμης.
2. Η σύγκρουση ΗΠΑ - Ρωσίας στη βαλκανική γειτονιά μας για τη διατήρηση ή την αύξηση επιρροών και ελέγχου (ΠΓΔΜ, Σερβία - Κόσοβο).
3. Η αναδίπλωση της Γερμανίας, η οποία εγκαταλείπει την οικονομικά επεκτατική λογική της και προετοιμάζεται για νέες αναταράξεις στο ευρωσύστημα επιχειρώντας να ελέγξει απροκάλυπτα πλέον (με πεδίο δοκιμής τις επόμενες ευρωεκλογές και την ανάδειξη νέων ηγεσιών) όσο το δυνατόν περισσότερα όργανα και οργανισμούς της Ε.Ε.
4. Η αναβάπτιση και ενδυνάμωση του επεκτατισμού της Τουρκίας προς κάθε κατεύθυνση, υπό το νεο-οθωμανικό δόγμα, και η επιδίωξη της πλήρους αναθεώρησης του στάτους της περιοχής επαναφέρουν σε πρώτο πλάνο, και μάλιστα σε οξύτατη πλέον μορφή, το ευρύτατο μέτωπο (Κύπρος, Αιγαίο, Θράκη) των τουρκικών διεκδικήσεων έναντι της Ελλάδας.
5. Η οικονομική κρίση στην Τουρκία,
● η αντιπαλότητά της με τις ΗΠΑ (οι οποίες ωστόσο δεν την έχουν οριστικά ξεγράψει, ας μην αυταπατώμεθα),
● η προσέγγιση της Άγκυρας με Μόσχα και Τεχεράνη,
● η μεταβολή της αμερικανικής πολιτικής έναντι του Ιράν και η αύξηση της πολιτικής και στρατιωτικής έντασης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ στο «ουδέτερο» αλλά εμπόλεμο έδαφος της Συρίας,
● η επιδείνωση των σχέσεων Ελλάδας - Ρωσίας,
● η διπλή πρόσδεση / εξάρτηση της Αθήνας με τη Γερμανία οικονομικά και με τη συμμαχία ΗΠΑ - Ισραήλ - Αιγύπτου γεωπολιτικά έναντι των περιφερειακών και τοπικών εχθρών τους,
● η ευθεία απειλή της Τουρκίας για μια εκ νέου έμπρακτη / ένοπλη αμφισβήτηση της κυπριακής κυριαρχίας με αιχμή τα ενεργειακά,
● η επανενεργοποίηση της τουρκικής παρεμβατικότητας στη Θράκη,
● η έμπρακτη αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης στη Συρία
είναι στοιχεία απτά και μετρήσιμα, τα οποία τοποθετούν την Ελλάδα (και την Κύπρο) στο επίκεντρο μιας εξαιρετικά περίπλοκης, διαρκώς μεταβαλλόμενης, εξαιρετικά εύθραυστης και δυνάμει συγκρουσιακής κατάστασης στη στενή και ευρύτερη γειτονιά μας.
Θα μπορούσε κάποιος να πει, χωρίς ιδιαίτερο ρίσκο, ότι έχουν ήδη διαμορφωθεί τα μέτωπα ενός μεγάλου πολέμου. Και σε αυτά τα μέτωπα η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν σαφή τοποθέτηση σε αντίπαλα στρατόπεδα. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο δεν δικαιολογούνται πανηγυρισμοί είναι ότι η Ελλάδα, ύστερα από αυτή την καταστροφική οκταετία της χρεοκοπίας και των μνημονίων, δεν έχει καθαρή πορεία. Η πολιτική και οικονομική πυξίδα της δεν δείχνει ακόμη τον δρόμο για την έξοδο από την κρίση, της οποίας η διάρκεια ήδη ξεπερνάει τα χρόνια της εφαρμογής των τριών μνημονίων και της οποίας το τέλος δεν είναι ακόμη ορατό.
Πυροβολισμοί κατά της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Άγκυρα. Βίντεο
Η χώρα, άλλωστε, θα παραμείνει για χρόνια δεσμευμένη σε εξαιρετικά δύσκολους δημοσιονομικούς στόχους, καθώς μέχρι το 2060 θα πρέπει να επιτυγχάνει πλεονάσματα πάνω από το 2% του ΑΕΠ της – στόχος μη επιτεύξιμος ούτε καν από πολύ πιο ανεπτυγμένα και οικονομικώς ισχυρά κράτη – προκειμένου να αποπληρώνει τα χρέη της, τα οποία υπερβαίνουν τα 322 δισ. ευρώ, ποσοστό άνω του 180% του – ύψους 184 δισ. ευρώ – Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της.
Στη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών η επιτήρηση της χώρας εκ μέρους των δανειστών θα συνεχίζεται – ατύπως αλλά αυστηρά – έως ότου αυτή αποπληρώσει το 75% των ύψους 274 δισ. ευρώ δανείων που έλαβε από τον επίσημο ευρωπαϊκό τομέα (EFSF και ESM). Παράλληλα η Ελλάδα θα υποχρεούται:
● να συνεχίζει τις οικονομικές και άλλες «μεταρρυθμίσεις»,
● να μην αναιρεί τις ήδη εφαρμοσθείσες χωρίς την έγκριση των δανειστών,
● να «αξιοποιεί» παντί τρόπω τη δημόσια περιουσία, η οποία άλλωστε είναι υποθηκευμένη για την επόμενη εκατονταετία.
Χωρίς πυξίδα
Το τι ακριβώς μας κληροδοτούν τα μνημόνια για την περίοδο μετά τη λήξη τους θα το δείτε πολύ πιο αναλυτικά στις σελίδες 6-7 του σημερινού φύλλου του «Π».
Καθώς όμως ένα από τα κύρια ζητούμενα κατά τις επόμενες δεκαετίες παραμένει το πώς η Ελλάδα θα καταφέρνει να παράγει τον πλούτο που απαιτείται για να πληρώνει αυτοτελώς τα δάνειά της και ταυτοχρόνως να τρέφει τον εαυτό της και τον ελληνικό λαό, η πρώτη διαπίστωση είναι ότι αυτό ακριβώς το θέμα λείπει από την πολιτική ατζέντα της μεταμνημονιακής περιόδου.
Αυτή την περίοδο οι πολιτικές δυνάμεις που μετά βεβαιότητας θα μπορούσαν να εισέλθουν στη Βουλή και να σχηματίσουν την επόμενη κυβέρνηση ή να συμμετάσχουν σε αυτήν επιδίδονται σε μάχες χαρακωμάτων με αντικείμενο οτιδήποτε άλλο εκτός από την προοπτική της χώρας.
● Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να περιορίσει την πολιτική ζημιά που έχει προκληθεί από το σχέδιο λύσης του Σκοπιανού, όπως αυτό αποτυπώθηκε στη συμφωνία των Πρεσπών, και από τους δεκάδες νεκρούς στις ιδιαίτερα φονικές πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική. Κυρίως προσπαθεί να μην χρεωθεί τη ρετσινιά περί ανικανότητας στη διαχείριση έκτακτων κρίσεων.
● Η Ν.Δ. επιχειρεί να πλήξει μεν την κυβέρνηση με κάθε είδους μέσο, αλλά και να αποφύγει τις συνέπειες που μπορεί να προκύψουν από σκάνδαλα οικονομικού χαρακτήρα τα οποία ήδη διερευνώνται (ΚΕΕΛΠΝΟ, Novartis κ.λπ.) και ενδέχεται σύντομα να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της πολιτικής επικαιρότητας. Η πιθανότητα να βρεθούν σημαντικά στελέχη της κατηγορούμενα για διασπάθιση ή υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος προκαλεί εφιάλτες στα κεντρικά γραφεία της Ν.Δ.
● Το ΚΙΝΑΛΛ ταλανίζεται από εσωτερικές έριδες, οι οποίες βγήκαν στην επιφάνεια με το Σκοπιανό, αλλά κυρίως εδράζονται στις διαφορές απόψεων για τη στρατηγική συμμαχιών. Η αποχώρηση του Ποταμιού και οι συχνές διαφοροποιήσεις από την πλευρά της ΔΗΜΑΡ και του ΚΙΔΗΣΟ πρακτικά έχουν ήδη ακυρώσει κάθε δυναμική επέκτασης του ΠΑΣΟΚ, το οποίο, ανεξαρτήτως του ονόματος, θα είναι κατ’ ουσίαν μόνο του στην αναζήτηση της λαϊκής ψήφου.
Σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον η συζήτηση / αντιπαράθεση για τη μεταμνημονιακή περίοδο απλώς απουσιάζει ή υποκαθίσταται από κραυγές και κορώνες άνευ σημασίας και περιεχομένου.
Δέκα άθλοι
Κι όμως, η «επόμενη μέρα» μόνο εύκολη δεν θα είναι, είτε το συνειδητοποιούν οι πολιτικές δυνάμεις είτε όχι, είτε συζητούν γι’ αυτό είτε όχι, διότι οι εγγενείς δυσκολίες αποτελούν τεράστιες προκλήσεις. Για να μπορέσουμε να συζητήσουμε σοβαρά για παραγωγή πλούτου, πρέπει πρώτα να δούμε τα εμπόδια:
1. Μετανάστευση: 550.000 άνθρωποι σε παραγωγική ηλικία, μεταξύ αυτών πολλοί ανώτατης εκπαίδευσης, έχουν μεταναστεύσει από την αρχή της κρίσης έως σήμερα. Καμιά σοβαρή συζήτηση δεν μπορεί να γίνει για παραγωγική ανασυγκρότηση και οικονομικό μέλλον αν δεν διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να ανασχέσουν και να αντιστρέψουν την τάση φυγής των νέων ανθρώπων. Η Ελλάδα κινδυνεύει να μετατραπεί σε χώρα φτωχών γερόντων.
2. Παραγωγική ανασυγκρότηση: Μια συζήτηση εν κενώ, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα μέχρι σήμερα.
3. Γεωργικός τομέας: Η παραγωγή παραμένει πολυδάπανη και ανοργάνωτη, εξαντλεί τους φυσικούς πόρους, η δομή της δεν επιτρέπει τη συνολική ποιοτική αναβάθμιση του παραγόμενου προϊόντος, η πιστοποίηση είναι ελλιπέστατη, η τεχνολογία πεπαλαιωμένη, η οργάνωση των παραγωγών υποτυπώδης και η σύνδεση με τον δευτερογενή τομέα προβληματική. Το χειρότερο όλων είναι ότι η χώρα παραμένει διατροφικά μη αυτάρκης.
Η επένδυση σε νέες τεχνολογίες, η ανάπτυξη συνεταιρισμών με υψηλή τεχνογνωσία, η ποιοτική αναβάθμιση του παραγόμενου προϊόντος, η επανεξέταση καλλιεργειών και η ανάπτυξη νέων, η διερεύνηση για νέες αγορές σε μια εποχή που η ζήτηση για τρόφιμα θα αυξάνεται διαρκώς σε πλανητικό επίπεδο είναι προτεραιότητες αιχμής, οι οποίες απαιτούν επαναχάραξη πολιτικής, επενδύσεις και, δυστυχώς, χρόνο και εγκατάλειψη παλαιών και αντιπαραγωγικών αντιλήψεων.
4. Η καινοτομία αποτελεί είδος εν ανεπαρκεία.
5. Η ανταγωνιστικότητα στη διάρκεια των μνημονίων επιδιώχθηκε μονοδιάστατα με τη μείωση των αμοιβών των εργαζομένων και φυσικά το αποτέλεσμα είναι πενιχρό.
6. Η παραγωγικότητα της εργασίας στη διάρκεια των μνημονίων βυθίστηκε, με εξαίρεση τον τομέα της βιομηχανίας, της οποίας όμως οι επιδόσεις δεν κατάφεραν να διασώσουν τη συνολική επίδοση.
7. Ανεργία: Παρά τη μετανάστευση νέων ανθρώπων κατά εκατοντάδες χιλιάδες, η ανεργία των νέων παραμένει υψηλότατη, στο 39,7% (αν και εμφανώς μειωμένη από το 57% του 2013) και η αμοιβή της εργασίας τους στα Τάρταρα.
Παρά τη μείωση της συνολικής ανεργίας εσχάτως στο 19,5% από το 27,5% στο οποίο είχε βρεθεί το 2013, η περαιτέρω μείωσή της μοιάζει με ηράκλειο έργο, καθώς τα επίπεδα γύρω στο 17% έως 20% πολύ δύσκολα θα διασπαστούν καθοδικά.
8. Ανάπτυξη: Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ, που αναφέρεται στον «μετριοπαθή» στόχο για μακροχρόνια ανάπτυξη κατά μέσον όρο 1%, χάρη στην οποία υποτίθεται ότι η Ελλάδα θα... καταφέρνει να αποπληρώνει τα χρέη της:
«Η πρόβλεψη ανάπτυξης 1% υποθέτει πως η Ελλάδα θα κατάφερνε να αυξήσει τη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού σε επίπεδα που ξεπερνούν τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (προκειμένου να αντισταθμιστεί η σημαντική προβλεπόμενη μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας της Ελλάδας) και να δώσει ρυθμούς ανάπτυξης της παραγωγικότητας που θα είναι μόνιμα πολύ υψηλότεροι από τον ιστορικό μέσο όρο της Ελλάδας».
9. Η δημόσια διοίκηση ασθενεί, το κράτος παραμένει πελατειακό, διεφθαρμένο, αντιπαραγωγικό, ελλειμματικό ως προς τις υποχρεώσεις του και, όπως διαπιστώσαμε (πάλι!) προσφάτως με οδυνηρό τρόπο, ανίκανο να λειτουργήσει με υψηλό βαθμό αποτελεσματικότητας σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης.
10. Η Δικαιοσύνη παραμένει αργή και δαιδαλώδης, στοιχείο που έχει σοβαρές επιπτώσεις όχι μόνο στην κοινωνία, αλλά και στην οικονομία.
Η λίστα των εμποδίων που πρέπει να αρθούν για να κάνει η Ελλάδα σοβαρά βήματα μπροστά θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη και πολύ πιο αναλυτική. Ακόμη και τόσο συνοπτική, όμως, περιγράφει επαρκώς το μέγεθος των δυσκολιών που πρέπει να υπερβεί η χώρα μας για να βγει από την κρίση.
Το διεθνές περιβάλλον
Αν η κρίση είναι η μία όψη της εθνικής μας υποχώρησης στη διάρκεια των μνημονίων, το ενδεχόμενο συρρίκνωσης της (διπλωματικής / αμυντικής) ισχύος της χώρας είναι ο σοβαρότερος κίνδυνος.
Σε ένα περιβάλλον το οποίο γίνεται διαρκώς πιο περίπλοκο και δύσκολο απ’ όσο τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς οι σταθερές πολλών χρόνων μεταβάλλονται επικίνδυνα, η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να κινηθεί κουβαλώντας – μεταξύ άλλων – και τα βάρη της χρεοκοπίας, η οποία έχει εμφανείς επιπτώσεις και σε αυτό το πεδίο. Τα νέα στοιχεία είναι εν ολίγοις:
1. Το νέο δόγμα Τραμπ «Πρώτα η Αμερική», το οποίο αναθεωρεί σειρά προτεραιοτήτων στις διεθνείς σχέσεις των ΗΠΑ, όπως τουλάχιστον είχαν διαμορφωθεί τις λίγες τελευταίες δεκαετίες και επιφέρει εμπορικές συγκρούσεις με την Κίνα, την Ευρώπη και άλλους στενούς εταίρους και συμμάχους της υπερδύναμης.
2. Η σύγκρουση ΗΠΑ - Ρωσίας στη βαλκανική γειτονιά μας για τη διατήρηση ή την αύξηση επιρροών και ελέγχου (ΠΓΔΜ, Σερβία - Κόσοβο).
3. Η αναδίπλωση της Γερμανίας, η οποία εγκαταλείπει την οικονομικά επεκτατική λογική της και προετοιμάζεται για νέες αναταράξεις στο ευρωσύστημα επιχειρώντας να ελέγξει απροκάλυπτα πλέον (με πεδίο δοκιμής τις επόμενες ευρωεκλογές και την ανάδειξη νέων ηγεσιών) όσο το δυνατόν περισσότερα όργανα και οργανισμούς της Ε.Ε.
4. Η αναβάπτιση και ενδυνάμωση του επεκτατισμού της Τουρκίας προς κάθε κατεύθυνση, υπό το νεο-οθωμανικό δόγμα, και η επιδίωξη της πλήρους αναθεώρησης του στάτους της περιοχής επαναφέρουν σε πρώτο πλάνο, και μάλιστα σε οξύτατη πλέον μορφή, το ευρύτατο μέτωπο (Κύπρος, Αιγαίο, Θράκη) των τουρκικών διεκδικήσεων έναντι της Ελλάδας.
5. Η οικονομική κρίση στην Τουρκία,
● η αντιπαλότητά της με τις ΗΠΑ (οι οποίες ωστόσο δεν την έχουν οριστικά ξεγράψει, ας μην αυταπατώμεθα),
● η προσέγγιση της Άγκυρας με Μόσχα και Τεχεράνη,
● η μεταβολή της αμερικανικής πολιτικής έναντι του Ιράν και η αύξηση της πολιτικής και στρατιωτικής έντασης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ στο «ουδέτερο» αλλά εμπόλεμο έδαφος της Συρίας,
● η επιδείνωση των σχέσεων Ελλάδας - Ρωσίας,
● η διπλή πρόσδεση / εξάρτηση της Αθήνας με τη Γερμανία οικονομικά και με τη συμμαχία ΗΠΑ - Ισραήλ - Αιγύπτου γεωπολιτικά έναντι των περιφερειακών και τοπικών εχθρών τους,
● η ευθεία απειλή της Τουρκίας για μια εκ νέου έμπρακτη / ένοπλη αμφισβήτηση της κυπριακής κυριαρχίας με αιχμή τα ενεργειακά,
● η επανενεργοποίηση της τουρκικής παρεμβατικότητας στη Θράκη,
● η έμπρακτη αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης στη Συρία
είναι στοιχεία απτά και μετρήσιμα, τα οποία τοποθετούν την Ελλάδα (και την Κύπρο) στο επίκεντρο μιας εξαιρετικά περίπλοκης, διαρκώς μεταβαλλόμενης, εξαιρετικά εύθραυστης και δυνάμει συγκρουσιακής κατάστασης στη στενή και ευρύτερη γειτονιά μας.
Θα μπορούσε κάποιος να πει, χωρίς ιδιαίτερο ρίσκο, ότι έχουν ήδη διαμορφωθεί τα μέτωπα ενός μεγάλου πολέμου. Και σε αυτά τα μέτωπα η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν σαφή τοποθέτηση σε αντίπαλα στρατόπεδα. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
