Έξοδος από τα μνημόνια: Ούτε πανηγυρισμοί ούτε κατάρες. Οι μεγάλες προκλήσεις παραμένουν

Έξοδος από τα μνημόνια: Ούτε πανηγυρισμοί ούτε κατάρες. Οι μεγάλες προκλήσεις παραμένουν

Ούτε πανηγυρισμοί ούτε κατάρες: οι μεγάλες προκλήσεις παραμένουν

H Ελλάδα πλέον βρίσκεται τυπικά, ύστερα από οκτώ ολόκληρα χρόνια, εκτός μνημονίων. Θεωρητικά θα έπρεπε η χώρα να πανηγυρίζει για το τέλος μιας από τις πιο επώδυνες δεκαετίες από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Ωστόσο τα πανηγύρια θα απουσιάσουν. Και όχι μόνο λόγω του πένθους για τους δεκάδες νεκρούς στις πυρκαγιές της Ανατολικής Αττικής.

Ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο δεν δικαιολογούνται πανηγυρισμοί είναι ότι η Ελλάδα, ύστερα από αυτή την καταστροφική οκταετία της χρεοκοπίας και των μνημονίων, δεν έχει καθαρή πορεία. Η πολιτική και οικονομική πυξίδα της δεν δείχνει ακόμη τον δρόμο για την έξοδο από την κρίση, της οποίας η διάρκεια ήδη ξεπερνάει τα χρόνια της εφαρμογής των τριών μνημονίων και της οποίας το τέλος δεν είναι ακόμη ορατό.

Πυροβολισμοί κατά της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Άγκυρα. Βίντεο



Η χώρα, άλλωστε, θα παραμείνει για χρόνια δεσμευμένη σε εξαιρετικά δύσκολους δημοσιονομικούς στόχους, καθώς μέχρι το 2060 θα πρέπει να επιτυγχάνει πλεονάσματα πάνω από το 2% του ΑΕΠ της – στόχος μη επιτεύξιμος ούτε καν από πολύ πιο ανεπτυγμένα και οικονομικώς ισχυρά κράτη – προκειμένου να αποπληρώνει τα χρέη της, τα οποία υπερβαίνουν τα 322 δισ. ευρώ, ποσοστό άνω του 180% του – ύψους 184 δισ. ευρώ – Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της.

Οι ημερομηνίες- σταθμοί της ελληνικής κρίσης: Από την είσοδο στα μνημόνια έως την έξοδο

Σήμερα τελειώνουν τα μνημόνια. Οι δύσκολες υποχρεώσεις της επόμενης ημέρας



Στη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών η επιτήρηση της χώρας εκ μέρους των δανειστών θα συνεχίζεται – ατύπως αλλά αυστηρά – έως ότου αυτή αποπληρώσει το 75% των ύψους 274 δισ. ευρώ δανείων που έλαβε από τον επίσημο ευρωπαϊκό τομέα (EFSF και ESM). Παράλληλα η Ελλάδα θα υποχρεούται:

● να συνεχίζει τις οικονομικές και άλλες «μεταρρυθμίσεις»,

● να μην αναιρεί τις ήδη εφαρμοσθείσες χωρίς την έγκριση των δανειστών,

● να «αξιοποιεί» παντί τρόπω τη δημόσια περιουσία, η οποία άλλωστε είναι υποθηκευμένη για την επόμενη εκατονταετία.

Χωρίς πυξίδα

Το τι ακριβώς μας κληροδοτούν τα μνημόνια για την περίοδο μετά τη λήξη τους θα το δείτε πολύ πιο αναλυτικά στις σελίδες 6-7 του σημερινού φύλλου του «Π».

Καθώς όμως ένα από τα κύρια ζητούμενα κατά τις επόμενες δεκαετίες παραμένει το πώς η Ελλάδα θα καταφέρνει να παράγει τον πλούτο που απαιτείται για να πληρώνει αυτοτελώς τα δάνειά της και ταυτοχρόνως να τρέφει τον εαυτό της και τον ελληνικό λαό, η πρώτη διαπίστωση είναι ότι αυτό ακριβώς το θέμα λείπει από την πολιτική ατζέντα της μεταμνημονιακής περιόδου.

Αυτή την περίοδο οι πολιτικές δυνάμεις που μετά βεβαιότητας θα μπορούσαν να εισέλθουν στη Βουλή και να σχηματίσουν την επόμενη κυβέρνηση ή να συμμετάσχουν σε αυτήν επιδίδονται σε μάχες χαρακωμάτων με αντικείμενο οτιδήποτε άλλο εκτός από την προοπτική της χώρας.

● Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να περιορίσει την πολιτική ζημιά που έχει προκληθεί από το σχέδιο λύσης του Σκοπιανού, όπως αυτό αποτυπώθηκε στη συμφωνία των Πρεσπών, και από τους δεκάδες νεκρούς στις ιδιαίτερα φονικές πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική. Κυρίως προσπαθεί να μην χρεωθεί τη ρετσινιά περί ανικανότητας στη διαχείριση έκτακτων κρίσεων.

● Η Ν.Δ. επιχειρεί να πλήξει μεν την κυβέρνηση με κάθε είδους μέσο, αλλά και να αποφύγει τις συνέπειες που μπορεί να προκύψουν από σκάνδαλα οικονομικού χαρακτήρα τα οποία ήδη διερευνώνται (ΚΕΕΛΠΝΟ, Novartis κ.λπ.) και ενδέχεται σύντομα να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της πολιτικής επικαιρότητας. Η πιθανότητα να βρεθούν σημαντικά στελέχη της κατηγορούμενα για διασπάθιση ή υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος προκαλεί εφιάλτες στα κεντρικά γραφεία της Ν.Δ.

● Το ΚΙΝΑΛΛ ταλανίζεται από εσωτερικές έριδες, οι οποίες βγήκαν στην επιφάνεια με το Σκοπιανό, αλλά κυρίως εδράζονται στις διαφορές απόψεων για τη στρατηγική συμμαχιών. Η αποχώρηση του Ποταμιού και οι συχνές διαφοροποιήσεις από την πλευρά της ΔΗΜΑΡ και του ΚΙΔΗΣΟ πρακτικά έχουν ήδη ακυρώσει κάθε δυναμική επέκτασης του ΠΑΣΟΚ, το οποίο, ανεξαρτήτως του ονόματος, θα είναι κατ’ ουσίαν μόνο του στην αναζήτηση της λαϊκής ψήφου.

Σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον η συζήτηση / αντιπαράθεση για τη μεταμνημονιακή περίοδο απλώς απουσιάζει ή υποκαθίσταται από κραυγές και κορώνες άνευ σημασίας και περιεχομένου.

Δέκα άθλοι

Κι όμως, η «επόμενη μέρα» μόνο εύκολη δεν θα είναι, είτε το συνειδητοποιούν οι πολιτικές δυνάμεις είτε όχι, είτε συζητούν γι’ αυτό είτε όχι, διότι οι εγγενείς δυσκολίες αποτελούν τεράστιες προκλήσεις. Για να μπορέσουμε να συζητήσουμε σοβαρά για παραγωγή πλούτου, πρέπει πρώτα να δούμε τα εμπόδια:

1. Μετανάστευση: 550.000 άνθρωποι σε παραγωγική ηλικία, μεταξύ αυτών πολλοί ανώτατης εκπαίδευσης, έχουν μεταναστεύσει από την αρχή της κρίσης έως σήμερα. Καμιά σοβαρή συζήτηση δεν μπορεί να γίνει για παραγωγική ανασυγκρότηση και οικονομικό μέλλον αν δεν διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να ανασχέσουν και να αντιστρέψουν την τάση φυγής των νέων ανθρώπων. Η Ελλάδα κινδυνεύει να μετατραπεί σε χώρα φτωχών γερόντων.

2. Παραγωγική ανασυγκρότηση: Μια συζήτηση εν κενώ, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα μέχρι σήμερα.

3. Γεωργικός τομέας: Η παραγωγή παραμένει πολυδάπανη και ανοργάνωτη, εξαντλεί τους φυσικούς πόρους, η δομή της δεν επιτρέπει τη συνολική ποιοτική αναβάθμιση του παραγόμενου προϊόντος, η πιστοποίηση είναι ελλιπέστατη, η τεχνολογία πεπαλαιωμένη, η οργάνωση των παραγωγών υποτυπώδης και η σύνδεση με τον δευτερογενή τομέα προβληματική. Το χειρότερο όλων είναι ότι η χώρα παραμένει διατροφικά μη αυτάρκης.

Η επένδυση σε νέες τεχνολογίες, η ανάπτυξη συνεταιρισμών με υψηλή τεχνογνωσία, η ποιοτική αναβάθμιση του παραγόμενου προϊόντος, η επανεξέταση καλλιεργειών και η ανάπτυξη νέων, η διερεύνηση για νέες αγορές σε μια εποχή που η ζήτηση για τρόφιμα θα αυξάνεται διαρκώς σε πλανητικό επίπεδο είναι προτεραιότητες αιχμής, οι οποίες απαιτούν επαναχάραξη πολιτικής, επενδύσεις και, δυστυχώς, χρόνο και εγκατάλειψη παλαιών και αντιπαραγωγικών αντιλήψεων.

4. Η καινοτομία αποτελεί είδος εν ανεπαρκεία.

5. Η ανταγωνιστικότητα στη διάρκεια των μνημονίων επιδιώχθηκε μονοδιάστατα με τη μείωση των αμοιβών των εργαζομένων και φυσικά το αποτέλεσμα είναι πενιχρό.

6. Η παραγωγικότητα της εργασίας στη διάρκεια των μνημονίων βυθίστηκε, με εξαίρεση τον τομέα της βιομηχανίας, της οποίας όμως οι επιδόσεις δεν κατάφεραν να διασώσουν τη συνολική επίδοση.

7. Ανεργία: Παρά τη μετανάστευση νέων ανθρώπων κατά εκατοντάδες χιλιάδες, η ανεργία των νέων παραμένει υψηλότατη, στο 39,7% (αν και εμφανώς μειωμένη από το 57% του 2013) και η αμοιβή της εργασίας τους στα Τάρταρα.

Παρά τη μείωση της συνολικής ανεργίας εσχάτως στο 19,5% από το 27,5% στο οποίο είχε βρεθεί το 2013, η περαιτέρω μείωσή της μοιάζει με ηράκλειο έργο, καθώς τα επίπεδα γύρω στο 17% έως 20% πολύ δύσκολα θα διασπαστούν καθοδικά.

8. Ανάπτυξη: Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ, που αναφέρεται στον «μετριοπαθή» στόχο για μακροχρόνια ανάπτυξη κατά μέσον όρο 1%, χάρη στην οποία υποτίθεται ότι η Ελλάδα θα... καταφέρνει να αποπληρώνει τα χρέη της:

«Η πρόβλεψη ανάπτυξης 1% υποθέτει πως η Ελλάδα θα κατάφερνε να αυξήσει τη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού σε επίπεδα που ξεπερνούν τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (προκειμένου να αντισταθμιστεί η σημαντική προβλεπόμενη μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας της Ελλάδας) και να δώσει ρυθμούς ανάπτυξης της παραγωγικότητας που θα είναι μόνιμα πολύ υψηλότεροι από τον ιστορικό μέσο όρο της Ελλάδας».

9. Η δημόσια διοίκηση ασθενεί, το κράτος παραμένει πελατειακό, διεφθαρμένο, αντιπαραγωγικό, ελλειμματικό ως προς τις υποχρεώσεις του και, όπως διαπιστώσαμε (πάλι!) προσφάτως με οδυνηρό τρόπο, ανίκανο να λειτουργήσει με υψηλό βαθμό αποτελεσματικότητας σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης.

10. Η Δικαιοσύνη παραμένει αργή και δαιδαλώδης, στοιχείο που έχει σοβαρές επιπτώσεις όχι μόνο στην κοινωνία, αλλά και στην οικονομία.

Η λίστα των εμποδίων που πρέπει να αρθούν για να κάνει η Ελλάδα σοβαρά βήματα μπροστά θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη και πολύ πιο αναλυτική. Ακόμη και τόσο συνοπτική, όμως, περιγράφει επαρκώς το μέγεθος των δυσκολιών που πρέπει να υπερβεί η χώρα μας για να βγει από την κρίση.

Το διεθνές περιβάλλον

Αν η κρίση είναι η μία όψη της εθνικής μας υποχώρησης στη διάρκεια των μνημονίων, το ενδεχόμενο συρρίκνωσης της (διπλωματικής / αμυντικής) ισχύος της χώρας είναι ο σοβαρότερος κίνδυνος.

Σε ένα περιβάλλον το οποίο γίνεται διαρκώς πιο περίπλοκο και δύσκολο απ’ όσο τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς οι σταθερές πολλών χρόνων μεταβάλλονται επικίνδυνα, η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να κινηθεί κουβαλώντας – μεταξύ άλλων – και τα βάρη της χρεοκοπίας, η οποία έχει εμφανείς επιπτώσεις και σε αυτό το πεδίο. Τα νέα στοιχεία είναι εν ολίγοις:

1. Το νέο δόγμα Τραμπ «Πρώτα η Αμερική», το οποίο αναθεωρεί σειρά προτεραιοτήτων στις διεθνείς σχέσεις των ΗΠΑ, όπως τουλάχιστον είχαν διαμορφωθεί τις λίγες τελευταίες δεκαετίες και επιφέρει εμπορικές συγκρούσεις με την Κίνα, την Ευρώπη και άλλους στενούς εταίρους και συμμάχους της υπερδύναμης.

2. Η σύγκρουση ΗΠΑ - Ρωσίας στη βαλκανική γειτονιά μας για τη διατήρηση ή την αύξηση επιρροών και ελέγχου (ΠΓΔΜ, Σερβία - Κόσοβο).

3. Η αναδίπλωση της Γερμανίας, η οποία εγκαταλείπει την οικονομικά επεκτατική λογική της και προετοιμάζεται για νέες αναταράξεις στο ευρωσύστημα επιχειρώντας να ελέγξει απροκάλυπτα πλέον (με πεδίο δοκιμής τις επόμενες ευρωεκλογές και την ανάδειξη νέων ηγεσιών) όσο το δυνατόν περισσότερα όργανα και οργανισμούς της Ε.Ε.

4. Η αναβάπτιση και ενδυνάμωση του επεκτατισμού της Τουρκίας προς κάθε κατεύθυνση, υπό το νεο-οθωμανικό δόγμα, και η επιδίωξη της πλήρους αναθεώρησης του στάτους της περιοχής επαναφέρουν σε πρώτο πλάνο, και μάλιστα σε οξύτατη πλέον μορφή, το ευρύτατο μέτωπο (Κύπρος, Αιγαίο, Θράκη) των τουρκικών διεκδικήσεων έναντι της Ελλάδας.

5. Η οικονομική κρίση στην Τουρκία,

● η αντιπαλότητά της με τις ΗΠΑ (οι οποίες ωστόσο δεν την έχουν οριστικά ξεγράψει, ας μην αυταπατώμεθα),

● η προσέγγιση της Άγκυρας με Μόσχα και Τεχεράνη,

● η μεταβολή της αμερικανικής πολιτικής έναντι του Ιράν και η αύξηση της πολιτικής και στρατιωτικής έντασης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ στο «ουδέτερο» αλλά εμπόλεμο έδαφος της Συρίας,

● η επιδείνωση των σχέσεων Ελλάδας - Ρωσίας,

● η διπλή πρόσδεση / εξάρτηση της Αθήνας με τη Γερμανία οικονομικά και με τη συμμαχία ΗΠΑ - Ισραήλ - Αιγύπτου γεωπολιτικά έναντι των περιφερειακών και τοπικών εχθρών τους,

● η ευθεία απειλή της Τουρκίας για μια εκ νέου έμπρακτη / ένοπλη αμφισβήτηση της κυπριακής κυριαρχίας με αιχμή τα ενεργειακά,

● η επανενεργοποίηση της τουρκικής παρεμβατικότητας στη Θράκη,

● η έμπρακτη αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης στη Συρία

είναι στοιχεία απτά και μετρήσιμα, τα οποία τοποθετούν την Ελλάδα (και την Κύπρο) στο επίκεντρο μιας εξαιρετικά περίπλοκης, διαρκώς μεταβαλλόμενης, εξαιρετικά εύθραυστης και δυνάμει συγκρουσιακής κατάστασης στη στενή και ευρύτερη γειτονιά μας.

Θα μπορούσε κάποιος να πει, χωρίς ιδιαίτερο ρίσκο, ότι έχουν ήδη διαμορφωθεί τα μέτωπα ενός μεγάλου πολέμου. Και σε αυτά τα μέτωπα η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν σαφή τοποθέτηση σε αντίπαλα στρατόπεδα. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

***

Υπό το φως όλων αυτών των δεδομένων η ελληνική κοινωνία θα μπορούσε ενδεχομένως να δείξει κατανόηση ή να συμμεριστεί τις χαρές και τα χαμηλόφωνα πανηγύρια των κυβερνητικών ή τις κατάρες και τις κραυγές των αντιπάλων τους. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν θα μπορεί να αισθανθεί ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι εύκολα. Κάθε άλλο.

Επομένως το πολιτικό προσωπικό της χώρας θα πρέπει σοβαρά να σκεφτεί αν μετά την τυπική – πλην ελάχιστα ουσιαστική – έξοδο από τα μνημόνια θα δαπανήσει ό,τι έχει και δεν έχει σε κατάρτιση, θέληση, κουράγιο και έμπνευση για να βγάλει τη χώρα σε ένα πραγματικό ξέφωτο ή αν αντέχει να καταλήξει μια καρικατούρα που θα κυβερνά ως υποτελής πάνω σε έναν σωρό ερειπίων.

Ούτε μιζέρια ούτε λιγοψυχιά ούτε δικαιολογίες έχουν χώρο. «Έρχονται χρόνια δύσκολα / γεμάτα καταιγίδες» τραγουδούσε πριν από είκοσι ακριβώς χρόνια, όταν ζούσαμε σε μια παραπλανητική παραζάλη, ο Στέλιος Καζαντζίδης. Ε, λοιπόν, ήρθαν. Και ο καθένας θα δείξει από τι υλικό είναι φτιαγμένος...

ΣΤΑΥΡΟΣ ΧΡΙΣΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 2034 στις 14-8-2018
Ακολουθήστε το Madata.GR στο Google News Madata.GR in Google News

ΔΕΙΤΕ ΤΑ VIDEO

Δείτε ακόμα