Τα πολεμικά προγράμματα τελευταίας γενιάς στο αμερικανικό Πεντάγωνο.
Στον πόλεμο η γρήγορη και αξιόπιστη αναγνώριση του στόχου είναι ζωτικής σημασίας. Η DARPA, η Υπηρεσία Έρευνας Προηγμένων Αμυντικών Προγραμμάτων του αμερικανικού Πενταγώνου, διαθέτει ένα ειδικό πρόγραμμα νευροτεχνολογίας, που σκοπό έχει τη μελέτη του ανθρώπινου εγκεφάλου με ζητούμενο τη βελτίωση των χρήσιμων στις πολεμικές επιχειρήσεις λειτουργιών του.
Οι αναλυτές του προγράμματος παρατήρησαν και κατέγραψαν το εξής: Κάθε φορά που ο ανθρώπινος εγκέφαλος εντοπίζει ένα αντικείμενο το οποίο ψάχνει, παράγει το P300, ένα φευγαλέο ηλεκτρικό σήμα της τάξης των δύο μιλιβόλτ. Αυτό το σήμα, μάλιστα, είναι ανιχνεύσιμο από ηλεκτρόδια, όταν έρχονται σε επαφή με το κεφάλι, πριν ο ίδιος αποκτήσει συνειδητή επίγνωση ότι πράγματι αναγνώρισε οτιδήποτε. Με λίγα λόγια, αυτά τα δύο μιλιβόλτ δείχνουν ότι κάποιος είδε κάτι πριν συνειδητοποιήσει ότι το βλέπει. Αυτό το εύρημα είναι τρομερά ενδιαφέρον για την DARPA, που ελπίζει να το αξιοποιήσει για αναγνώριση στόχων, σύμφωνα με τον «Economist».
Στις εγκαταστάσεις της Honeywell Aerospace στο Φοίνιξ της Αριζόνα, επιστήμονες της DARPA δουλεύουν πάνω σε ένα πρόγραμμα που απαιτεί από τους συμμετέχοντες να φορούν ειδική κάσκα με 32 ηλεκτρόδια, τα οποία καταγράφουν τις ηλεκτρικές αντιδράσεις του εγκεφάλου τους σε ερεθίσματα. Μπροστά στα μάτια των συμμετεχόντων εμφανίζονται διαρκώς φευγαλέες εικόνες με ρυθμό ανά δέκατο του δευτερολέπτου.
Αυτός ο ρυθμός είναι υπερβολικά γρήγορος για συνειδητή αναγνώριση. Δεν είναι, όμως, υπερβολικά γρήγορος για να υπάρξουν τα αρχικά στάδια της διαδικασίας αναγνώρισης στον ανθρώπινο εγκέφαλο, που σηματοδοτείται από το ηλεκτρικό σήμα, το P300, όταν υπάρχουν ύποπτες εικόνες. Οι εικόνες που προκαλούν τέτοιο σήμα στον εγκέφαλο των συμμετεχόντων ξεχωρίζονται και επιθεωρούνται. Αυτό ήδη τριπλασίασε την ταχύτητα με την οποία εντοπίζονται «αντικείμενα» ενδιαφέροντος.
Ακρίβεια - αποτέλεσμα
Η ταχύτητα είναι σημαντική, αλλά η ακρίβεια μετράει ακόμη περισσότερο. Έτσι η IARPA, μια παρεμφερής υπηρεσία στρατιωτικών ερευνών, παρακλάδι της DARPA, κατάφερε να βελτιώσει την ακρίβεια. Και το κατάφερε διεγείροντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο με ηλεκτρικό ρεύμα 2 mA (milliamps), μέσω μιας διαδικασίας που λέγεται διακρανιακή νευρωνική διέγερση. Το πρότζεκτ, χρηματοδοτούμενο από την IARPA, «τρέχει» το Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού με επικεφαλής τον ειδικό νευροεπιστήμονα Βίνσεντ Κλαρκ. Η διαδικασία έχει ως εξής:
Η επιστημονική ομάδα έχει ήδη διεγείρει τους εγκεφάλους άνω των 1.000 συμμετεχόντων χρησιμοποιώντας μια μπαταρία των 9 βολτ που συνδέεται μέσω ηλεκτροδίων με το κρανίο. Έπειτα από 30 λεπτά διέγερσης, οι συμμετέχοντες εντοπίζουν στις εικόνες 13% περισσότερους στόχους (βόμβες και κρυμμένους ελεύθερους σκοπευτές).
Στην αεροπορική βάση Wright - Patterson του Οχάιο ο Άντι ΜακΚίνλεϊ, επικεφαλής του προγράμματος διέγερσης εγκεφάλου, διαπίστωσε ότι έξι ώρες ύστερα από διέγερση 25 λεπτών οι συμμετέχοντες εντοπίζουν δυο φορές περισσότερους στόχους!
Τα 2 mA είναι σχετικώς ανώδυνα και προκαλούν μια αίσθηση που μοιάζει με ελαφρύ μυρμήγκιασμα ή τσούξιμο. Όσον αφορά τις παρενέργειες, ο δρ Βίνσεντ Κλαρκ, υπεύθυνος του πρότζεκτ στο Νέο Μεξικό, αναφέρει ότι κάποιοι νιώθουν έπειτα υπνηλία ή κατάπτωση, ωστόσο οι περισσότεροι περιγράφουν μια ευχάριστη κατάσταση πνευματικής εγρήγορσης και διαύγειας. Ο δρ ΜακΚίνλεϊ από την αεροπορική βάση στο Οχάιο αναφέρει ότι τα δικά του «πειραματόζωα» νιώθουν σαν να έχουν πάρει μεγάλη δόση καφεΐνης.
Απ’ το πείραμα στη μάχη
Ασφαλώς το να κάθεται ένας στρατιώτης σε πολυθρόνα και να παρακολουθεί εικόνες σε οθόνες υπολογιστών φορώντας ειδική κάσκα είναι πολύ διαφορετικό από το να κάνει κάτι ανάλογο σε πραγματικές συνθήκες στο πεδίο της μάχης. Σε αυτό εργάζεται η DARPA επιχειρώντας να μεταφέρει τη δυνατότητα της αυξημένης αναγνώρισης στόχων σε πολεμικές επιχειρήσεις.
Σε συνεργασία με την Boeing και την General Motors ανέπτυξε μια ειδική διόπτρα, την οποία ο στρατιώτης χρησιμοποιεί φορώντας ταυτόχρονα κάσκα με ηλεκτρόδια. Δεν μοιάζει με τυπική διόπτρα. Ο στρατιώτης που τη φοράει ουσιαστικά «βλέπει» μια οθόνη η οποία λαμβάνει, σε εναλλαγή και κάθε δέκατο του δευτερολέπτου, εικόνες από έξι κάμερες.
Αν κάποια από όλες αυτές τις εικόνες ενεργοποιήσει ένα σήμα P300 στον εγκέφαλό του, το σύστημα τον ειδοποιεί και του επιτρέπει να κοιτάξει προσεκτικά την εν λόγω εικόνα. Δηλαδή η εικόνα είναι κανονικά τόσο φευγαλέα ώστε δεν συνειδητοποιεί ότι βλέπει κάτι. Όμως, το σήμα ηλεκτρισμού P300 που εκλύει ασυνείδητα ο εγκέφαλος ειδοποιεί το σύστημα πως κάτι υπάρχει, που του τράβηξε ασυνείδητα την προσοχή.
Σύμφωνα με τις έως τώρα δοκιμές, οι στρατιώτες που χρησιμοποιούν αυτή την ειδική «διόπτρα» εντοπίζουν σχεδόν τις διπλάσιες απειλές από αυτούς που «σκανάρουν» το περιβάλλον τους με τις συμβατικές διόπτρες.
Η ακριβής και ενδελεχής ανάγνωση των σημάτων του εγκεφάλου μπορεί ακόμη να βοηθήσει στην αποτροπή των λανθασμένων αναγνωρίσεων. Άρα να συμβάλει στη μείωση των θανάτων από «φίλια πυρά». Γι’ αυτό ο αμερικανικός στρατός σε συνεργασία με τα υπουργεία Άμυνας της Βρετανίας και της Αυστραλίας διεξάγει στο Μέριλαντ αναλύσεις των εγκεφαλικών κυμάτων άλφα, βήτα και γάμα.
Όταν ένας στρατιώτης με το δάχτυλο στη σκανδάλη αποφασίσει ότι αυτό που βλέπει μπροστά του είναι εχθρός, του χρειάζεται περίπου 400-450 χιλιοστά του δευτερολέπτου για να τραβήξει τη σκανδάλη. Τι γίνεται, όμως, αν σε αυτά τα χιλιοστά του δευτερολέπτου αλλάξει γνώμη; Οι νευροεπιστήμονες που δουλεύουν στο πρότζεκτ στο Μέριλαντ ανακάλυψαν ότι οι πληροφορίες από τα εγκεφαλικά κύματα (φυσικοί ηλεκτρικοί παλμοί στον εγκέφαλο) μπορούν να υποδείξουν σε διάστημα 200 χιλιοστών του δευτερολέπτου ότι ο στρατιώτης συνειδητοποίησε πως έκανε λάθος. Δηλαδή στον μισό από τον χρόνο που θα του πάρει να τραβήξει τη σκανδάλη.
Τώρα προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο ώστε να μπλοκάρεται αυτόματα σε τέτοιες περιπτώσεις ο μηχανισμός πυροδότησης, μια και όλες οι σκέψεις του στρατιώτη γίνονται σε χιλιοστά του δευτερολέπτου, άρα δεν προλαβαίνει ο ίδιος να σταματήσει το τράβηγμα της σκανδάλης. Κι έτσι να σώζεται η ζωή ενός συμπολεμιστή του...
