Μία απλή διαμαρτυρία οικολογικής διάστασης εναντίον του σχεδίου οικοδόμησης ενός αντιγράφου οθωμανικού κτηρίου στην Πλατεία Ταξίμ, κατέληξε σε μία άνευ προηγουμένου συσπείρωση αγανακτισμένων πολιτών που απορρίπτουν τις αποφάσεις του Ταγίπ Ερντογάν για σταδιακό εξισλαμισμό της τουρκικής κοινωνίας.
Τα πρόσφατα μέτρα κατά της κατανάλωσης αλκοόλ, οι απίστευτοι περιορισμοί ακόμη και του αθώου φλερτ μεταξύ των νέων ανθρώπων, οι «συμβουλές» προς τα κορίτσια για περιορισμό του μακιγιάζ, οι εντολές για «σεμνή» εμφάνιση των γυναικών κ.λπ. ερμηνεύτηκαν από το κοσμικό τμήμα της κοινωνίας ως προοίμιο μιας επερχόμενης ισλαμιστικής λαίλαπας. Η αίσθηση αυτή συνδέθηκε άμεσα με το σχέδιο του Ταγίπ Ερντογάν για εγκαθίδρυση προεδρικής δημοκρατίας στην Τουρκία με αλλαγές στο Σύνταγμα.
Το κοκτέιλ αυτό για ένα μεγάλο τμήμα της τουρκικής κοινωνίας είναι εκρηκτικό και δεν συνάδει με τον κοσμικό χαρακτήρα του πολιτεύματος όπως αυτό εξελίχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτός είναι ο βασικός πυρήνας της κοινωνικής οργής που εκφράζεται σε μία στιγμή που η Τουρκία βιώνει μία άνευ προηγουμένου οικονομική ανάπτυξη. Η συγκυρία αυτή καταδεικνύει πώς το ζήτημα δεν είναι αυτοτελώς οικονομικό αλλά ιδεολογικό με ότι αυτό συνεπάγεται για την συνοχή της τουρκικής κοινωνίας και την στάση των κοινωνικών στρωμάτων που ζουν στα μεγάλα αστικά κέντρα και τις ακτές της Τουρκίας. Η μεγάλη εκλογική δύναμη του Ερντογάν εντοπίζεται κυρίως στις ανατολικές και κεντρικές επαρχίες αλλά και στις πολυπληθείς λαϊκές γειτονιές της Πόλης ,της Άγκυρας και των άλλων μητροπολιτικών κέντρων.
(Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναρτούν συνεχώς φωτογραφίες από την πλατεία Ταξίμ)
Στις διαδηλώσεις στην Πλατεία Ταξίμ και τα σοκάκια στο Πέραν ήταν εμφανής η παρουσία των νέων ανθρώπων, ενώ πολλοί εκπρόσωποι της δυτικόφερτης ελίτ ήταν επίσης παρόντες.
Η αγριότητα της αστυνομίας δεν ήταν πρωτοφανής και θύμισε τον τρόπο αντιμετώπισης των διαδηλώσεων των Κούρδων και της Αριστεράς στο παρελθόν, αλλά και πιο πρόσφατα. Χωρίς καμία ανοχή για τους διαδηλωτές, η αστυνομία όπως το συνηθίζει στην Τουρκία, προέβη σε αγριότητες που για τα δυτικά μέτρα και σταθμά είναι πρωτοφανείς, αλλά που για τους πολιτικοποιημένους Τούρκους είναι συνήθεις.
Το γεγονός ότι η εξέγερση της Πλατείας Ταξίμ διεθνοποιήθηκε αμέσως κυρίως μέσω του Διαδικτύου και των social media και προκάλεσε αντιδράσεις τόσο γνωστών προσωπικοτήτων όπως ηθοποιών και αθλητών, καθώς και διεθνών θεσμών και Ευρωπαίων και Αμερικανών πολιτικών ενόχλησε την Άγκυρα. Αργά μετά το μεσημέρι του Σαββάτου, ήταν πλέον σαφές πως η προκλητική αστυνομική παρουσία ενίσχυε τη συσπείρωση των διαδηλωτών και αναβάθμιζε τη διαμαρτυρία σε μία σύγκρουση «αγανακτισμένων» με την κυβέρνηση Ερντογάν.
(Αεροφωτογραφία από τη μαζική διαδήλωση στην πλατεία Ταξίμ. Κάτω αριστερά, ο καπνός από τα δακρυγόνα)
(Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναρτούν συνεχώς φωτογραφίες από την πλατεία Ταξίμ)
Παρά λοιπόν, τις απειλές που εκτόξευσε ο πρωθυπουργός της Τουρκίας ότι μπορεί να κινητοποιήσει ένα εκατομμύριο μέλη του κόμματος του, η αστυνομία απαγκιστρώθηκε από το κέντρο της Πόλης νωρίς το απόγευμα. Δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές γέμισαν στη συνέχεια την Πλατεία Ταξίμ και τις παράπλευρες οδικές αρτηρίες, το Πέραν, μέχρι και πάνω από την Πλατεία κοντά και πέρα από ξενοδοχείο Χίλτον.
Ωστόσο, νωρίς το απόγευμα του Σαββάτου, ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναδιπλώθηκε και παραδέχθηκε ότι η αστυνομία σε ορισμένες περιπτώσεις ενήργησε με «ακραίο» τρόπο για να καταστείλει τις βίαιες διαδηλώσεις. «Είναι αλήθεια ότι έγιναν λάθη και ακραίες ενέργειες από την πλευρά της αστυνομίας. Οι αναγκαίες προειδοποιήσεις έγιναν» τόνισε.
Kλίμα ευφορίας στην πλατεία μετά την αποχώρηση της αστυνομίας
Δεν χρειάστηκαν παρά λίγα λεπτά για να κατακλυσθεί η πλατεία από κόσμο, μόλις άρχισε η οπισθοχώρηση των ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας υπό τις αποδοκιμασίες των συγκεντρωμένων. Αμέσως, κατά κύματα, εκατοντάδες άνθρωποι συνέρρευσαν, άλλοι τραγουδώντας, άλλοι χορεύοντας, κάποιοι χτυπώντας ρυθμικά παλαμάκια.
Στην πλατεία το πλήθος εκπροσωπεί όλες τις πολιτικές παρατάξεις. Από την εθνικιστική ακροδεξιά μέχρι την αριστερά, πιστούς μουσουλμάνους και υποστηρικτές του λαϊκού κράτους. Κάποιοι από αυτούς κάλυψαν με πολύχρωμες σημαίες το μνημείο του «πατέρα» της σύγχρονης Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Σχεδόν όλοι όμως εκφράζουν θυμό για την κυβέρνηση και κατηγορούν τον Ερντογάν ότι επιδιώκει την «ισλαμοποίηση» της τουρκικής κοινωνίας.
Ωστόσο, παρά την ευφορία στην ατμόσφαιρα, ορισμένοι διατηρούν επιφυλάξεις για το κατά πόσο αυτή η «νίκη» θα έχει και απτά αποτελέσματα, για το αν θα σωθεί τελικά το πάρκο που στάθηκε η αφορμή για την κινητοποίηση.
Όπισθεν ολοταχώς η κυβέρνηση Ερντογάν
Από πλευράς κυβέρνησης, περίπου στις 19.30 το απόγευμα ήρθε και νέα υποχώρηση, καθώς ο επικεφαλής των συμβούλων του Τούρκου πρωθυπουργού, Ιμπραχίμ Καλίν ανακοίνωσε στον λογαριασμό του στο Twitter ότι ο επικεφαλής του Μητροπολιτικού Δήμου Κωνσταντινουπόλεως Δήμαρχος Καντίρ Τομπάς επρόκειτο να συγκαλέσει εντός της ημέρας συνάντηση με εκπροσώπους της «Πλατφόρμας του Πάρκου Gezi» και του Επιμελητηρίου Αρχιτεκτόνων για την εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης.
Την Παρασκευή, το 6ο Διοικητικό Δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης είχε εκδώσει ομόφωνη απόφαση αναστολής εκτέλεσης του επίμαχου κυβερνητικού σχεδίου ανάπλασης της Πλατείας Ταξίμ.
Το σχέδιο το οποίο εγκρίθηκε από την κυβέρνηση τον Φεβρουάριο 2012, παρά τις αντιρρήσεις των υπηρεσιακών παραγόντων, προβλέπει μεταξύ άλλων την ανακατασκευή (στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται το παρά την πλατεία Πάρκο Gezi - καθιερωμένος τόπος αναψυχής, διοργάνωσης πολιτιστικών γεγονότων, αλλά και διαδσηλώσεων) ομοιώματος των ιστορικών Στρατώνων Topçu, συνολικής έκτασης 35.000 τ.μ., που είχαν ανεγερθεί για τις ανάγκες του Οθωμανικού Πυροβολικού τον 19ο αιώνα και κατεδαφίσθηκαν το 1940.
Στον χώρο του νέου κτηρίου προβλέπεται να εγκατασταθεί εμπορικό κέντρο, αλλά και σύμπλεγμα κατοικιών, ενώ το αρμόδιο υπουργείο ισχυριζόταν ότι μέρος του πάρκου θα διαφυλασσόταν και μάλιστα «καλύτερα προστατευμένο», λόγω του περιορισμού της πρόσβασης του κοινού σε αυτό.
(Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναρτούν συνεχώς φωτογραφίες από την πλατεία Ταξίμ)
Προαναγγέλθηκαν διώξεις για την αστυνομική βία
Τη δίωξη των αστυνομικών που προέβησαν σε καταχρηστική χρήση δακρυγόνων προανήγγειλε ο Υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας κ. Γκιουλέρ. «Θα διωχθούν νομικά όσοι έκαναν χρήση δυσανάλογης βίας» επεσήμανε. Σύμφωνα με τις Αρχές, θα εξεταστούν πλάνα από τις κάμερες προκειμένου να διαπιστωθεί παράβαση καθήκοντος από την πλευρά της Αστυνομίας. Πάνω από εκατό άτομα έχουν εισαχθεί σε νοσοκομεία της Τουρκίας με αναπνευστικά προβλήματα λόγω των επιπτώσεων της δακρυγόνων, ενώ δεκάδες είναι οι διαδηλωτές που τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια των επεισοδίων και χρειάστηκαν νοσηλεία.
(Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναρτούν συνεχώς φωτογραφίες από την πλατεία Ταξίμ)
Κάλεσμα της αντιπολίτευσης
Το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης ακύρωσε την προγραμματισμένη για το απόγευμα του Σαββάτου διαδήλωση που διοργάνωνε στο Kadıköy (Χαλκηδόνα) της ασιατικής ακτής της Κωνσταντινούπολης ενάντια στην “κουλτούρα των απαγορεύσεων” που σηματοδοτεί ο πρόσφατος αντιαλκοολικός νόμος της κυβέρνησης Ερντογάν και αντ΄ αυτού κάλεσε τους οπαδούς του να συμμετάσχουν στη συγκέντρωσης της πλατείας Ταξίμ.
Ο ηγέτης του κεντροαριστερού κεμαλιστικού CHP, Kemal Kılıçdaroğlu, ο οποίος νωρίτερα είχε ζητήσει την απόσυρση των αστυνομικών δυνάμεων από την Πλατεία Ταξίμ σε δηλώσεις του υπήρξε ιδιαίτερα αυστηρός προς τον πρωθυπουργό, λέγοντας: «Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι λένε όχι και αντιστέκονται στον δικτάτορα... Το γεγονός ότι είστε το κυβερνών κόμμα δεν σημαίνει ότι μπορείτε να κάνετε ό,τι θέλετε».
(Πλήθος κόσμου στη γέφυρα του Βοσπόρου)
(Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναρτούν συνεχώς φωτογραφίες από την πλατεία Ταξίμ)
Έκκληση Γκιουλ για «λογική» και «ηρεμία»
Λίγο πριν την αποχώρηση της αστυνομίας, ο Tούρκος πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ απηύθυνε έκκληση να επικρατήσει η «λογική» και η «ηρεμία» σήμερα, δεύτερη ημέρα των βίαιων διαδηλώσεων κατά της κυβέρνησης στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και σε πολλές άλλες πόλεις της χώρας, εκτιμώντας ότι οι διαδηλώσεις έχουν προσλάβει ανησυχητικές διαστάσεις. «Πρέπει όλοι να δείξουμε υπευθυνότητα απέναντι στις διαδηλώσεις αυτές, οι οποίες έχουν προσλάβει ανησυχητικές διαστάσεις», τόνισε ο Tούρκος πρόεδρος καλώντας την αστυνομία να ενεργήσει «με μέτρο».
(Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναρτούν συνεχώς φωτογραφίες από την πλατεία Ταξίμ)
