"Η Μαρία Κάλλας έκλαιγε ακόμα και στην πρόβα"

«Μια υπέροχη ψυχή, μια γενναιόδωρη φύση προικισμένη από το θείο δώρο της δημιουργίας, σφραγισμένο από τον ίδιο το δημιουργό».

Αυτή ήταν η Μαρία Κάλλας για την Κική Μορφονιού, την Ελληνίδα μέτζο σοπράνο με τη διεθνή καριέρα που γνώρισε από κοντά και συνεργάστηκε με την ντίβα του λυρικού θεάτρου στις παραστάσεις της «Νόρμας» (1960) και της «Μήδειας» (1961) στην Επίδαυρο.

«Είχα την τύχη να τραγουδήσω μαζί της. Δεν νομίζω ότι έχει βρεθεί μέχρι σήμερα η αντικαταστάτριά της». Φέτος συμπληρώνονται 37 χρόνια από τον θάνατό της και η Εθνική Λυρική Σκηνή αποτίει έναν λυρικό φόρο τιμής στη «φωνή του αιώνα», τη Μαρία Κάλλας.

Διάσημες άριες -σημαδεμένες από τις ανεπανάληπτες ερμηνείες της- θα κατακλύσουν τις κερκίδες του ρωμαϊκού ωδείου με τη συμμετοχή λαμπρών Ελλήνων και ξένων μονωδών που διαπρέπουν στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου, στο γκαλά όπερας την Κυριακή 21 του μήνα στο Ηρώδειο (σε συνεργασία με την Εταιρεία για το Κτίριο της Οπερας και την Ακαδημία Λυρικής Τέχνης «Μαρία Κάλλας»).

Η Μαρία Κάλλας, η μεγαλύτερη λυρική τραγουδίστρια του 20ού αιώνα, πραγματοποίησε τα πρώτα επαγγελματικά βήματά της στην Εθνική Λυρική Σκηνή, προτού ακολουθήσει καριέρα στο εξωτερικό και στα σημαντικότερα λυρικά θέατρα του κόσμου.

«Πολλές φορές σκέπτομαι πως μια στιγμή μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός ανθρώπου. Η στιγμή αυτή για μένα κορυφώθηκε με τη γνωριμία της Μαρίας», μας λέει η Κική Μορφονιού. Η ασθένεια της σοπράνο Αντριάνα Λατζαρίνι έφερε τη νεαρή Ελληνίδα μέτζο μπροστά στη Μαρία Κάλλας σε μια οντισιόν για τον ρόλο της ιέρειας Ανταλτζίζα στη «Νόρμα» του Μπελίνι.

«Ηταν το ίνδαλμά μου. Τη θαύμαζα απεριόριστα», υπογραμμίζει.

«Ενα πρωινό», θυμάται, «συνοδευόμενη από τον μαέστρο Τόλη Καραλίβανο φθάνουμε στο ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας. Ετρεμα σαν το ψάρι. Ανεβαίνουμε στη σουίτα της.

Ανοίγει η πόρτα. Βλέπω την Κάλλας να με καλωσορίζει με ένα γλυκό χαμόγελο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτήν τη στιγμή. Ηταν πολύ όμορφη, ήρεμη, γλυκιά. Δεν πρόλαβα να της δώσω το τρεμάμενο χέρι μου, πρότεινε το δικό της λέγοντάς μου:

''Κάθισε λίγο στον καναπέ. Ηρέμησε''. Αυτή η ζεστή καλοσυνάτη φωνή της και η γλυκιά αύρα της με ησύχασαν λίγο. Αρχίσαμε να τραγουδάμε το ντουέτο από τη ''Νόρμα''.

Ξεχάστηκα, παρασύρθηκα από τη φωνή της. Αφού τελειώσαμε με χτυπά απαλά στην πλάτη και μου λέει: ''Θα τραγουδήσεις μαζί μου. Μ' αρέσει η φωνή σου και ο τρόπος που τραγουδάς. Ταιριάζουν οι φωνές μας στο ντουέτο''. Παίρνω το χέρι της κι αυθόρμητα το φιλάω... Ηταν πολύ ζεστή και φιλική μαζί μου».

Στην Επίδαυρο, σε «κάθε μουσική πρόβα» συνεχίζει η κ. Μορφονιού, «μου έδινε συμβουλές. ''Κική, μην περιμένεις πάντα να με βρεις στην ίδια θέση...''. Εμαθα πολλά μυστικά. Γνώρισα από κοντά την πραγματική τέχνη...

Η απλότητά της φάνηκε κι όταν είχε λίγο κρυώσει. Με ρώτησε: ''Κική, τι κάνεις εσύ όταν κρυώνεις;''. ''Εχω πάντα στο καμαρίνι μου ένα θερμός με χαμομήλι'' της απάντησα. Μου το ζήτησε και της το προσέφερα με όλη μου την καρδιά».

Στις πρόβες στην Επίδαυρο για τη «Νόρμα» ήταν, «διακριτικά παρών, ο Ωνάσης. Την έφερνε στο θέατρο, την κρατούσε από το χέρι, καθόταν στη δεύτερη κερκίδα και την περίμενε. Μια μέρα την πήρε με τη θαλαμηγό ''Χριστίνα'' και πήγαν σε έναν χορό στη Βενετία. Και γύρισε άρρωστη. Κρυωμένη. Ο μαέστρος, ο οποίος είχε όλο το θάρρος και οικειότητα μαζί της, της μίλησε έντονα μπροστά σε όλο τον θίασο.

''Πώς μπόρεσες εσύ σε ώρα δουλειάς να κάνεις αυτές τις επιπολαιότητες;''. Είχε σκύψει το κεφάλι σαν μαθητριούλα και δεν είπε τίποτα... Τον ζούσε τον έρωτά της. Και ήταν πολύ ευτυχισμένη τότε. Της έλειπε, νομίζω, η αγάπη».

«Δεν θα ξεχάσω ποτέ στη γενική δοκιμή της ''Μήδειας'' τη στιγμή που ο Ιάσονας πηγαίνει με τη Γλαύκη στον ναό. Εμείς παρακολουθούμε κρυμμένες πίσω από μια κολόνα.

Ξαφνικά βλέπω να συσπάται το πρόσωπό της και δάκρυα να κυλούν από τα μάτια της. Εκείνη τη στιγμή συνεπαρμένη κι εγώ άρχισα να δακρύζω. Και τότε μου είπε:

''Κική, για έναν νέο καλλιτέχνη το κλάμα είναι επικίνδυνο. Μπορεί να σου δημιουργήσει πρόβλημα όταν τραγουδήσεις...''. Στον χαιρετισμό του φινάλε στη ''Μήδεια'' με... έσπρωχνε μπροστά και πήγαινε εκείνη πίσω. Σεβόμουν και δεν εννοούσα να έχω πίσω μου την Κάλλας.

''Πήγαινε μπροστά'' μου έλεγε. Κάποιοι δημοσιογράφοι έγραψαν ότι το κάνει αυτό για να αποδείξει στον κόσμο ότι βοηθάει τους συναδέλφους και δεν έχει το πρόσωπο της στριφνής και δύσκολης».

Ηταν «μύθος όλα αυτά που της καταμαρτυρούσαν περί σκληρότητας. Δεν ήταν αυτό που νομίζει ο κόσμος. Αισθάνομαι την υποχρέωση να το λέω. Ηταν παρεξηγημένη... Την αντιμετώπιζα με δέος, σεβασμό και θαυμασμό.

Από την πρώτη στιγμή συνειδητοποίησα ότι το μεγαλείο της υπήρξε απόρροια της μεγάλης της ανθρωπιάς, που σε άφηνε να τη νιώσεις όταν σε εμπιστευόταν», αναφέρει η κ. Μορφονιού.

Στις πρόβες ήταν «ευγενική, υπάκουη στον μαέστρο και στον σκηνοθέτη. Μόνο με κάτι φωτογράφους νευρίασε, γιατί την ώρα που τραγουδούσε τραβούσαν φωτογραφίες. ''Δεν σέβεστε τη δουλειά μου'' τους είπε. Φορούσε μια φαρδιά φούστα.

Είχε υπέροχα μάτια, σήκωνε τα χέρια της επάνω και νόμιζες ότι ήταν δύο περιστέρια. Ηταν πολύ έντονη. Ντίβα αλλά όχι στρίγγλα». Το ενδιαφέρον της Κάλλας για την Κ. Μορφονιού δεν σταμάτησε εκεί.

Στο εξωτερικό, όπου η Κική Μορφονιού σπούδαζε με υποτροφία, η ντίβα φρόντισε για τη νεαρή μέτζο. Τη βοήθησε να κάνει μαθήματα με τον μαέστρο Αντόνιο Τονίνι . Με γράμμα της (το 1962) της ανακοίνωσε ότι της είχε κλείσει ακρόαση στο Κόβεντ Γκάρντεν.

Την ίδια χρονιά τής είχε κλείσει οντισιόν για τη «Μήδεια» στη Σκάλα του Μιλάνου.

Η Κ. Μορφονιού πήρε τον ρόλο, αλλά θα τραγουδούσε στην τελευταία παράσταση της όπερας, που δεν δόθηκε ποτέ! Μετά τον θάνατό της, της αφιέρωσε ένα ποίημα:

«Τραγούδα, τραγούδα πέρα εκεί/ στο άπειρο, το σύμπαν/ Πρώτη εσύ ανάμεσα στον ουράνιο χορό/ των Αγγέλων. Και με το μύρο,/ και την πνοή του τραγουδιού σου/ γαλήνιο ν' απλωθεί ατέλειωτο φως/ σαν το τραγούδι δυνατή, ουράνια/ κι ανθρώπινη μαζί η φωνή σου/ και ο μεγάλος πόνος».