Ιθάκη: Το κυνήγι θησαυρού και η σφραγισμένη σπηλιά

Ένας αμύθητος θησαυρός, μια σπηλιά και 33 διάσπαρτες μαρμάρινες επιγραφές με γράμματα και σύμβολα κρύβουν καλά στην Ιθάκη το μυστικό ενός από τους σπουδαιότερους ευεργέτες του νησιού, του John Pappas, ο οποίος το 1941 έφυγε από τη ζωή αφήνοντας πίσω του μέχρι και σήμερα πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Το μυστήριο με τον γρίφο ή το αίνιγμα, όπως υποστηρίζουν σήμερα οι κάτοικοι στο βορινότερο χωριό του νησιού, την Εξωγή, που κρύβεται πίσω από τις επιγραφές καλούνται να λύσουν εδώ και δεκαετίες εκατοντάδες σύγχρονοι «Ιντιάνα Τζόουνς», που επισκέπτονται το νησί, μαγεύονται από την ιστορία και επιδίδονται στο «κυνήγι» ενός καλά κρυμμένου θησαυρού.
Στο δύσβατο σημείο του βουνού όπου βρίσκονται η σφραγισμένη σπηλιά με τις μαρμάρινες επιγραφές και ο τάφος του John Pappas, κατά κόσμον Γιάννη Παπαδόπουλου, ο ευεργέτης είχε φροντίσει να δημιουργήσει το 1938 δύο πυραμίδες με τη βοήθεια του γνωστού καλλιτέχνη της εποχής Ευστάθιου Ραφτόπουλου. Οι επισκέπτες που βλέπουν από μακριά τα δύο μεγάλα λευκά σύμβολα που πλέον φωτίζονται ακολουθούν τον δρόμο που περνά μέσα από την Εξωγή (ένα από τα πιο παλιά χωριά του νησιού με σπίτια χτισμένα τον 17ο και τον 18ο αιώνα) και φτάνουν στο σημείο όπου βρίσκονται οι δύο πυραμίδες, με την τριγωνική να φτάνει τα τρία μέτρα και την κυλινδρική να ξεπερνά σε ύψος τα πέντε μέτρα.

Η «Espresso» επισκέφτηκε τον χώρο που βρίσκεται μόλις λίγα μέτρα από το κοιμητήριο του χωριού. Η περιοχή με τη μοναδική μαγευτική θέα προς τον κόλπο των Αφαλών ήταν, κατά τον Ομηρο, η αγαπημένη του βασιλιά Οδυσσέα. Μία προς μία ανακαλύψαμε τις μαρμάρινες επιγραφές, που, αν τις ακολουθήσεις, σε οδηγούν στη μυστηριώδη σπηλιά μπροστά από την οποία βρίσκεται και ο τάφος του ζάπλουτου ευεργέτη. Ο χώρος στον οποίο βρίσκεται η σπηλιά είναι ουσιαστικά ένα επίπεδο κάτω από τις πυραμίδες και εκεί σε οδηγούν μόνο οι επιγραφές, που εντυπωσιάζουν με τα παράξενα σκαλιστά σύμβολα και τα γράμματα, τα οποία είναι σε διαφορετικές γλώσσες. Αν δεν ακολουθήσεις τις επιγραφές, δεν φτάνεις ποτέ στο σημείο αυτό, αφού η φύση με την πυκνή βλάστηση έχει φροντίσει να το κρατήσει καλά κρυμμένο.
Στην είσοδο της σφραγισμένης σπηλιάς έχει τοποθετηθεί από τον John Pappas και ένα λευκό μάρμαρο, στο οποίο είχε ζητήσει να χαράξουν την κοσμοθεωρία του: «Αναστάσιε χαίρεις ορών φως: Δεν βαρυσεχλετίζομαι και δεν βαρυκαρδίζω, όπως τον εύρω τον καιρόν έτσι τον αρμενίζω. Ανθρωπος αρμονικός 1938».

Σύμφωνα με τους ελάχιστους κατοίκους που έχουν απομείνει και γνωρίζουν την πραγματική ιστορία του John Pappas, καθώς έχουν περάσει πολλά χρόνια από τον θάνατό του το 1941, το μυστικό του ευεργέτη σχετικά με τον θησαυρό και τη σπηλιά βρίσκεται στις επιγραφές. Οσοι προσπάθησαν να τις αποκρυπτογραφήσουν όλα αυτά τα χρόνια δεν κατάφεραν να τις εξηγήσουν. Το μυστήριο εξακολουθεί να πλανάται γύρω από τη μυστηριώδη αυτή προσωπικότητα που φρόντισε έως και σήμερα να ασχολούνται μαζί της. Κι αυτό γιατί όποιος ακούει για πρώτη φορά την ιστορία του, κάνει τα πάντα για να βρεθεί στην Εξωγή και στο ταφικό μνημείο. Από την άλλη, πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν πως, αν δεν καταφέρει κάποιος να φέρει τον θησαυρό στην επιφάνεια λύνοντας τελικά τον γρίφο, αυτός κατά έναν περίεργο τρόπο θα αποκαλυφθεί μόλις συμπληρωθούν 100 χρόνια από τον θάνατο του ευεργέτη. Αλλοι, πάλι, πιστεύουν πως όλα αυτά είναι μόνο ένας μύθος και ότι ο John Pappas άφησε τελικά μέρος της περιουσίας του τόσο στον Ερυθρό Σταυρό όσο και στα χωριά της Ιθάκης Σταυρό και Εξωγή για τη δημιουργία πολλών έργων υποδομής, όπως κι έγινε.


Ο «Ρομπέν των φτωχών» από την Αφρική

Ο Ιωάννης Παπαδόπουλος ή John Pappas καταγόταν από τον Σταυρό της Ιθάκης. Σε νεαρή ηλικία εγκατέλειψε το αγαπημένο του νησί για να εγκατασταθεί μόνιμα στο Σόλσμπερι της Ροδεσίας, στην Αφρική. Εκεί εργάστηκε και δημιούργησε τεράστια περιουσία, αφού κατάφερε με την εξυπνάδα του και το ιθακήσιο ταμπεραμέντο του να γίνει ένας σπουδαίος για την εποχή του κτηματίας. Το 1932-1933 αποφάσισε να επιστρέψει στο χωριό του. Για την επάνοδό του αυτή πολλά είναι αυτά που λέγονται και έχουν γραφεί. Αλλοι υποστηρίζουν στην «Espresso» ότι δεν τον αναγνώρισε ούτε η μάνα του όταν εμφανίστηκε μπροστά της, με αποτέλεσμα να της προσφέρει ένα σεβαστό χρηματικό ποσό και από τη στενοχώρια του να εγκατασταθεί μόνιμα πια στο χωριό Εξωγή, όπου κανένας δεν τον γνώριζε!
Στο πανέμορφο χωριό με τη μοναδική θέα προς τον κόλπο των Αφαλών ο John Pappas ζούσε εντελώς μόνος του, ενώ άφηνε σε όλους να εννοηθεί πως δεν ήταν τίποτε άλλο πέρα από ένας ζητιάνος. Βρήκε έτσι την ευκαιρία να μάθει τα πάντα για τις ζωές των κατοίκων. Οπου έβλεπε ότι υπάρχει ουσιαστικό πρόβλημα επιβίωσης, τα βράδια πήγαινε χωρίς να τον αντιληφθεί κανείς και άφηνε κάτω από την πόρτα χρήματα.


Η εγκατάσταση στην Εξωγή και η χρυσή διαθήκη

Σε μεταπτυχιακή εργασία του 2011 με τίτλο «Ιθακήσιοι ευεργέτες: η προσφορά τους στην εκπαίδευση και στον πολιτισμό» της συγγραφέως Ολγας Παΐζη, αναφέρεται πως, όταν ο Pappas ξαναγύρισε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, διαπίστωσε ότι δεν είχε τηρηθεί ο όρος που είχε θέσει για τη δωρεά που είχε κάνει προς την κοινοτική αίθουσα Σταυρού να μην κοπεί το πουρνάρι στον ίσκιο του οποίου καθόταν η μητέρα του. Μόλις είδε πως το πουρνάρι μπροστά από το κτίριο είχε κοπεί, από πείσμα διέκοψε κάθε επικοινωνία με το χωριό και εγκαταστάθηκε στην Εξωγή. Εκεί, σε συζητήσεις που έκανε, άφηνε να εννοηθεί ότι η Εξωγή μετά τον θάνατό του θα γίνει το πλουσιότερο χωριό, ενισχύοντας έτσι την αισιοδοξία των κατοίκων και καλλιεργώντας ελπίδες για ένα καλύτερο αύριο.
Ωστόσο τα χρόνια περνούσαν και σε μεγάλη ηλικία ο Ιωάννης Παπαδόπουλος κατέληξε στη φιλοξενία του Ερυθρού Σταυρού στην Αθήνα, όπου και πέθανε το 1941. Τάφηκε στην Εξωγή και η κοινότητα του χωριού τον ανακήρυξε μέγα ευεργέτη. Οταν ανοίχτηκε η διαθήκη του, σύμφωνα με την οποία ο Ιωάννης Παπαδόπουλος άφησε όλη την περιουσία του στα 48 παραρτήματα του Ερυθρού Σταυρού ανά τον κόσμο, το γεγονός απογοήτευσε τους κατοίκους της Εξωγής που άλλα περίμεναν. Παρ' όλα αυτά, βλέποντας το σημείο στο οποίο δήλωνε ότι επιθυμούσε να ταφεί, πολλοί ήταν αυτοί που πίστεψαν ότι κάτι κρύβεται και άρχισαν να αναζητούν το νόημα που είναι κρυμμένο πίσω από τις μαρμάρινες επιγραφές. Και εξακολουθούν να το αναζητούν!