Αλματώδη διάδοση του AIDS στην Ελλάδα

Η ανεξέλεγκτη υποβάθμιση του κέντρου της Αθήνας τα τελευταία χρόνια «όπλισε» μια πραγματική υγειονομική «βόμβα», αυτή της αλματώδους διάδοσης του AIDS. Η βόμβα αυτή θα είχε εκραγεί, αν δεν είχε υπάρξει η έγκαιρη και αποτελεσματική παρέμβαση του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, του γνωστού ΚΕΕΛΠΝΟ, που όχι μόνο διαπίστωσε και ανέδειξε έγκαιρα το πρόβλημα, αλλά ανέλαβε συστηματικά δράση για την αντιμετώπισή του.

Η τεράστια εξάπλωση της γυναίκειας και ανδρικής πορνείας, η έξαρση της χρήσης ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών και η συσσώρευση χιλιάδων λαθρομεταναστών στο κέντρο της πρωτεύουσας δημιούργησαν το ιδανικό υπόστρωμα για την πρωτοφανή εξάπλωση μεταδοτικών ασθενειών, ανάμεσα στις οποίες και της HIV λοίμωξης.

Από τις αρχές του 2011 οι επιστήμονες του κέντρου ανακάλυψαν -μέσω του συστήματος υποχρεωτικής δήλωσης- τον αυξημένο αριθμό περιπτώσεων HIV στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών (ΧΕΝ). Με αφορμή τη διαπίστωση αυτή, το ΚΕΕΛΠΝΟ προχώρησε σε συστηματική επιδημιολογική έρευνα, σε συνεργασία με τις μονάδες λοιμώξεων των νοσοκομείων, της Ιατρικής Σχολής της Αθήνας και τον Οργανισμό Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ). Με την έρευνα σκιαγραφήθηκε για πρώτη φορά η πραγματική εικόνα του προβλήματος. Διαπιστώθηκε δηλαδή ότι η αύξηση ήταν πρόσφατη, διερευνήθηκε η προέλευση και ο τρόπος εξάπλωσης του ιού και εξακριβώθηκε ότι το μεγάλο πρόβλημα εντοπίζεται στο κέντρο της Αθήνας.

Αμέσως μετά, από τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς, κινητές μονάδες του ΚΕΕΛΠΝΟ βγήκαν στους δρόμους των υποβαθμισμένων περιοχών του κέντρου και ξεκίνησαν συστηματική δουλειά για την περεταίρω διερεύνηση του προβλήματος, αλλά και για την αντιμετώπισή του. Στο πλαίσιο αυτό, οι επιστήμονες του κέντρου παρείχαν πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας σε όσους ανθρώπους την είχαν ανάγκη (τοξξικομανείς, λαθρομετανάστες, εκδιδόμενα άτομα, άστεγους) και έκαναν δωρεάν εξετάσεις για HIV. Παράλληλα, προχώρησαν στη δωρεάν χορήγηση αποστειρωμένου ενέσιμου υλικού στους τοξικομανείς, καθώς οι μολυσμένες βελόνες και σύριγγες αποτελούν μια από τις βασικές οδούς μετάδοσης του ιού.

Φυσικά, η δράση του ΚΕΕΛΠΝΟ για την αντιμετώπιση του AIDS δεν περιορίστηκε στα παραπάνω: το κέντρο συνεχίζει να επιτηρεί την πορεία του νοσήματος, ενώ συντάσσει και επικαιροποιεί τις κατευθυντήριες οδηγίες αναφορικά με την εξέταση για την HIV λοίμωξη και τη χορήγηση αντιρετροϊκής αγωγής (σε συνεργασία με τις εξειδικευμένες επιστημονικές εταιρείες). Παράλληλα, παρέχει ενημέρωση στον γενικό πληθυσμό και τις ευπαθείς ομάδες σε σχέση με το νόσημα και συνεργάζεται με φορείς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Την περασμένη Πέμπτη, για παράδειγμα, δέχτηκε την επίσκεψη του διευθυντή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), δόκτορος Μαρκ Σπρένγκερ, ο οποίος επικρότησε τις προσπάθειες καταπολέμησης της επιδημίας του HIV/AIDS στη χώρα μας και τόνισε την αναγκαιότητα μέτρων καταπολέμησης της επιδημίας, όπως το πρόγραμμα δωρεάν χορήγησης βελονών και συρίγγων, που εδώ και καιρό είχε θέσει σε εφαρμογή το ΚΕΕΛΠΝΟ.


ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS βρίσκει τη χώρα μας με περισσότερα από 1.000 οροθετικά άτομα σε σχέση με πέρυσι. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, κατά τη διάρκεια των πρώτων δέκα μηνών του 2012 (1/1 - 31/10) δηλώθηκαν 1.049 νέα περιστατικά μόλυνσης, εκ των οποίων τα 883 (84,2%) αφορούσαν άνδρες και τα υπόλοιπα 166 (15,8%) γυναίκες. Σε ό,τι αφορά τις επιμέρους κατηγορίες, από νεοδηλωθέντες οροθετικοί οι 487 (46,4%) ήταν χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών και οι 256 (24,4%) ομοφυλόφιλοι άνδρες. Αυτό αποτελεί σημαντική αλλαγή στη μετάδοση του ιού. Δηλαδή, για πρώτη φορά ο μεγαλύτερος αριθμός δηλωθέντων περιστατικών HIV αφορούσε ΧΕΝ και όχι άνδρες με ομοφυλοφιλικές σεξουαλικές σχέσεις.
Από την άλλη, διαπιστώνεται μια επιβράδυνση στον ρυθμό αύξησης των νέων μολύνσεων. Συγκεκριμένα, το πρώτο δεκάμηνο του 2011 ο αριθμός των νέων κρουσμάτων είχε καταγράψει εκρηκτική αύξηση 53,8% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2010 (809 έναντι 526). Το πρώτο δεκάμηνο του 2012 η αύξηση ήταν ποσοστιαία μικρότερη και έφτασε το 29,6% (1.049 το 2012 έναντι 809 το 2011).

Συνολικά, ο αριθμός των HIV οροθετικών ατόμων (συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων AIDS) που έχουν δηλωθεί στην Ελλάδα μέχρι και τον Οκτώβριο του 2012 ανέρχεται σε 12.556 άτομα. Οπως σημειώνει το ΚΕΕΛΠΝΟ, η πορεία της HIV λοίμωξης στη χώρα μας παρουσιάζει σταθερά ανοδική πορεία την τελευταία δεκαετία. Ενώ το 2002 τα περιστατικά που δηλώθηκαν ήταν 3,6 ανά 100.000 πληθυσμού, το 2008 ο αντίστοιχος αριθμός έφτασε τις 5,8 περιπτώσεις και το πρώτο 10μηνο του 2012 ανέβηκε στις 9,2 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού.

Τέλος, το πρώτο δεκάμηνο του 2012 διαγνώστηκαν 91 νέες περιπτώσεις AIDS (δηλ. λοίμωξης εξαιτίας του ιού HIV), ενώ συνολικά από τη δεκαετία του 1980 έχουν καταγραφεί 3.369 περιστατικά. Ο αριθμός των θανάτων που έχουν δηλωθεί από την αρχή της επιδημίας ανέρχεται σε 2.289 (σε ολόκληρο τον πληθυσμό των HIV ατόμων, και όχι μόνο σε όσους έχουν εμφανίσει AIDS) και παραμένει σχετικά χαμηλός μετά το 1997, με τη χορήγηση συνδυασμών αντιρετροϊκών φαρμάκων υψηλής δραστικότητας.


Βασικές πληροφορίες για τη HIV λοίμωξη και το AIDS από το ΚΕΕΛΠΝΟ

Ο HIV (Human Immunodeficiency Virus - Ιός Ανοσοανεπάρκειας του Ανθρώπου), που ανακαλύφθηκε το 1983, είναι ο ιός που προκαλεί το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (Acquired Immune Deficiency Syndrome - AIDS) και δρα καταστρέφοντας κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, τα CD4+ T λεμφοκύτταρα, τα οποία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία του οργανισμού από λοιμώξεις και άλλα νοσήματα.


Μύθοι και αλήθειες για το πώς μεταδίδεται

Μπορεί να μεταδοθεί:
- μέσω της απροφύλακτης σεξουαλικής επαφής (πρωκτική, κολπική, στοματική),
- μέσω της από κοινού χρήσης αιχμηρών αντικειμένων (ξυραφάκια, βελόνες, σύριγγες) με HIV οροθετικό άτομο,
-από HIV οροθετική μητέρα στο νεογνό κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού και του θηλασμού.

Ο ιός δεν μεταδίδεται:

- μέσω της καθημερινής κοινωνικής επαφής (χειραψία, αγκαλιά, φιλί στο μάγουλο),
-  των κουνουπιών ή άλλων εντόμων,
-  της από κοινού χρήσης οικιακών σκευών,
-  του σάλιου, των δακρύων, του ιδρώτα, του αέρα ή του νερού.


Πώς γίνεται η διάγνωση

Ο πιο διαδεδομένος τύπος εξέτασης για την ανίχνευση του HIV είναι το τεστ αντισωμάτων HIV (ELISA) και πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 6-8 εβδομάδες μετά από πιθανή έκθεση στον HIV. Αν βγει θετικό, τότε γίνεται το απολύτως ειδικό για τον HIV τεστ Western Blot, για την επιβεβαίωση του αποτελέσματος του τεστ αντισωμάτων. Αν και αυτό βγει θετικό, η διάγνωση είναι σίγουρη.


Πορεία HIV λοίμωξης - αντιμετώπιση της νόσου

Ο χρόνος μεταξύ μόλυνσης από τον ιό και εκδήλωσης του AIDS, που αποτελεί το τελευταίο στάδιο της HIV λοίμωξης, ποικίλει από άτομο σε άτομο. Κατά το στάδιο αυτό, το ανοσοποιητικό σύστημα του HIV(+) ατόμου έχει αποδυναμωθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι επιρρεπές σε διάφορα νοσήματα και συγκεκριμένους τύπους καρκίνου.

Η έγκαιρη χορήγηση συνδυασμού αντιρετροϊκών φαρμάκων υψηλής δραστικότητας (Highly Active Antiretroviral Therapy - HAART) επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη του νοσήματος και μειώνει σε μεγάλο βαθμό τη θνητότητα. Σήμερα η HIV λοίμωξη θεωρείται χρόνια νόσος, υπό την προϋπόθεση ότι ο/η ασθενής παρακολουθείται τακτικά και λαμβάνει συστηματικά τη θεραπεία του/της (θα πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι μέχρι τώρα δεν έχει βρεθεί αποτελεσματικό εμβόλιο που να προφυλάσσει έναντι του HIV).

Πληροφορίες

Το Γραφείο HIV Λοίμωξης και Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων παραμένει στη διάθεση του κοινού για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση σχετικά με τo νόσημα (τηλ.: 210 5212127-133).

ΚΕΕΛΠΝΟ Αθήνας: Κ. ΕΠΙΧ. (τηλ. 210-5212054, 24ωρη λειτουργία), Συμβουλευτικός Σταθμός για το AIDS (τηλ. 210-7239345, 9.00 - 15.00, εκτός αργιών και σαββατοκύριακων), τηλεφωνική γραμμή για το AIDS (τηλ. 210-7222222, 9.00 - 21.00, εκτός αργιών και σαββατοκύριακων).

ΚΕΕΛΠΝΟ Θεσσαλονίκης: τηλ. 2310-229139, 2310-243363 (8.00 - 16.00, εκτός αργιών και σαββατοκύριακων).
Επιπρόσθετα, πληροφορίες για την HIV λοίμωξη μπορείτε να βρείτε και στην ιστοσελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ: www.keelpno.gr.


Η Κόκκινη Κορδέλα και τα διεθνή στοιχεία

Η κόκκινη κορδέλα, που χαρακτηρίζει τη Διεθνή Μέρα Κατά του AIDS, είναι το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο για τους ανθρώπους με HIV/AIDS. Δημιουργήθηκε από τους Visual AIDS Artists Caucus το 1991. To σύμβολο έχει σήμερα πολλές διαφορετικές χρήσεις από την αρχική, εκείνη της «καρφίτσας».

Στο 18ο Διεθνές Συνέδριο HIV/AIDS η διεθνής κοινότητα άρχισε να γιορτάζει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στους χώρους της πρόληψης και της θεραπείας της HIV λοίμωξης. Ενώ η ανθρωπότητα βρισκόταν σε ένα κομβικό σημείο, η UNAIDS άρχισε να διαμορφώνει ένα όραμα για το AIDS. Το χαρακτήρισαν «όνειρο», ωστόσο ο κόσμος αξίζει ένα μέλλον χωρίς HIV/AIDS.
Σήμερα πολλοί ηγέτες μιλούν για την αρχή του τέλους του AIDS, καθώς οι επενδύσεις πλέον αποδίδουν. Το 2011 περισσότεροι από 8 εκατ. άνθρωποι χαμηλού και μέσου εισοδήματος λάμβαναν θεραπεία, συγκριτικά με τα 6,6 εκατ. το 2010. Η διεθνής κοινότητα αγωνίζεται να επιτύχει τον στόχο των 15 εκατ. ανθρώπων με HIV υπό θεραπεία το 2015, σύμφωνα με την πολιτική διακήρυξη για το HIV/AIDS στον OHE TO 2011.

Οι μολύνσεις στα παιδιά μειώθηκαν σημαντικά για 2η χρονιά. Το 57% του 1,5 εκατ. HIV (+) εγκύων πήρε θεραπεία για να προληφθεί η μετάδοση του HIV στο παιδί τους. Με το Διεθνές Ταμείο να έχει ενεργοποιηθεί για την εξάλειψη των λοιμώξεων στα παιδιά έως το 2015 και για τη διατήρηση ζωντανών των μητέρων τους, η ανθρωπότητα οδεύει προς μια γενιά χωρίς HIV/AIDS.
To 2011 οι ηγέτες του κόσμου δεσμεύτηκαν να δώσουν ένα τέλος στις νέες μολύνσεις παιδιών από HIV μέχρι το 2015. Ενα διεθνές σχέδιο υιοθετήθηκε και προγραμματίστηκαν δράσεις με αυτό τον στόχο. Η καμπάνια της UNAIDS, με στόχο κανένα παιδί με νέα HIV λοίμωξη έως το 2015, ξεκίνησε με σύνθημα: «Πίστεψέ το… Πραγματοποίησέ το».