Είναι ο Ελληνας που κέρδισε, όπως λέει χαριτολογώντας, το «Νομπέλ» της Δημόσιας Διοίκησης. Ο Παναγιώτης Καρακατσούλης θα κρατήσει στα χέρια του τον Μάρτιο του 2012 το Διεθνές Βραβείο που απονέμει κάθε χρόνο η Αμερικανική Εταιρεία Δημόσιας Διοίκησης, η ομοσπονδιακή ένωση στην οποία υπάγονται όλοι οι άνθρωποι της διοίκησης στις ΗΠΑ, από ακαδημαϊκούς και τα μέλη του Κογκρέσου μέχρι τους δημοσίους υπαλλήλους.
Ο 53χρονος καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, ο οποίος εργάζεται στο υπουργείο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης με αντικείμενο τα προγράμματα του ΕΣΠΑ για διοικητικές μεταρρυθμίσεις, βραβεύθηκε για το σύνολο του έργου του και δηλώνει ιδιαίτερα ευτυχής μια και πρόκειται για μια τιμή που δέχεται κανείς «μια φορά στη ζωή του». Σπεύδει να επισημάνει πως η όλη διαδικασία κρατά περίπου έναν χρόνο και γελώντας τονίζει πως «δεν έγινε επίτηδες» μια και το ελληνικό Δημόσιο και τα προβλήματά του κατέχουν αυτή την περίοδο εξέχουσα θέση στα ρεπορτάζ του ξένου Τύπου. Ουκ ολίγοι δε - εξομολογείται - τον ρώτησαν αν το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο...
ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ. Δεν είναι η πρώτη φορά που κερδίζει ένα διεθνές βραβείο. Το 2003 είχε τιμηθεί από την Αμερικανική Εταιρεία Διοικητικής Επιστήμης με το βραβείο Peter Boorsma. Για τον ίδιο η Δημόσια Διοίκηση είναι «τέχνη», αν και αναγνωρίζει πως στην ελληνική της εκδοχή έχει πολλές στρεβλώσεις. Με μεγαλύτερη όλων τη «στραβή αντίληψη της κινητικότητας στο Δημόσιο. Κοινώς, το γεγονός ότι οι υπάλληλοι δεν μετακινούνται σε υπηρεσίες όπου πραγματικά υπάρχει ανάγκη. Τέσσερις στις δέκα θέσεις στο Δημόσιο είναι κενές». Προσθέτει όμως πως το σύστημα των μετατάξεων είναι τελείως λάθος και «αγκυλωμένο».
Για τον κ. Καρακατσούλη το Δημόσιο «πρέπει να αλλάξει λειτουργικά και δομικά. Η γραφειοκρατία στην Ελλάδα κοστίζει 6,8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ». Και συνεχίζει δηλώνοντας απογοητευμένος από τις κυβερνήσεις σε αυτό το ζήτημα. «Ηδη από το 2007 υποτίθεται ότι ήταν διακηρυγμένος στόχος η μείωση της γραφειοκρατίας κατά 25%. Αυτό θα μας εξοικονομούσε περί τα 15 δισ. ευρώ αλλά δεν έχει γίνει ακόμη» λέει.
Το ελληνικό κράτος έχει πάνω από 4.000 δομές μόνο στο κέντρο, δηλαδή την πρωτεύουσα, και 23.000 νομικά πρόσωπα πάσης φύσεως στην επαρχία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χρειάζεται 1 εκατ. υπαλλήλους - «σε καμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν υπάρχει τόσο εκτεταμένος δημόσιος τομέας». Καθώς περιγράφει τα νούμερα δηλώνει ευθαρσώς πως «πρέπει να καταργηθούν φορείς του Δημοσίου». Ωστόσο θεωρεί πως τα κυβερνητικά μέτρα που αφορούν τους δημοσίους υπαλλήλους είναι στη λάθος κατεύθυνση μια και είναι μέτρα δημοσιονομικής ανάσχεσης. «Δεν έχουν συνέχεια, δεν μας ενδιαφέρει πώς θα γίνει καλύτερο το Δημόσιο» τονίζει.
Ανήκει στην αισιόδοξη κατηγορία των ανθρώπων που θεωρούν την κρίση μια ευκαιρία για να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα χρόνων. Με λύπη όμως παρατηρεί πως στον τομέα που έχει περάσει 25 χρόνια από τη ζωή του δεν έχουν ληφθεί διαρθρωτικά μέτρα. Οι περίφημες μεταρρυθμίσεις «είναι δύσκολες, το να κόβεις λεφτά είναι εύκολο». Σύμφωνα με την άποψή του η λύση για τον μεγάλο ασθενή, το ελληνικό Δημόσιο, είναι «κινητικότητα των υπαλλήλων και σύστημα αξιολόγησης του παραγόμενου έργου». Βέβαια, θυμάται πως αν και είχε θεσπιστεί πριμ παραγωγικότητας κατέληξαν να το παίρνουν όλοι ωσάν επίδομα...
Το πρόβλημα της διοίκησης, λέει, είναι καθαρά συστημικό. «Σε έρευνα που είχαμε κάνει στους ανθρώπους που την τελευταία διετία ήθελαν να ανοίξουν έναν φούρνο, η συντριπτική πλειονότητα μας είπε πως ενώ η άδεια κοστίζει 1.800 ευρώ πλήρωσαν 4.000 με 5.000 ευρώ. Με δυο λόγια υπάρχει ένα ισχυρό ενδιάμεσο στρώμα στο Δημόσιο που λειτουργεί παρασιτικά. Γι' αυτό δεν φταίνε οι πολιτικοί». Αυτό, βέβαια δεν σημαίνει πως η πολιτική τάξη είναι άμοιρη ευθυνών. «Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και μετά, χάρη στους πολιτικούς, οποιοσδήποτε μπορούσε να γίνει δημόσιος υπάλληλος. Ηταν έγκλημα να γίνεται δημόσιος υπάλληλος ο κλειδούχος του ΟΣΕ». Παρά ταύτα είναι υπερήφανος που είναι δημόσιος υπάλληλος. «Αν το θελήσουμε μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι κι από τους Γερμανούς» σημειώνει.
Η ΑΙΤΙΑ. Πάντως, ο 53χρονος δεν μασάει τα λόγια του στην ερώτηση «τις πταίει;». «Το Δημόσιο αντανακλά την κοινωνία μας». Θεωρεί πως και οι πολίτες ατομικά έχουν τις ευθύνες τους μια και, «μπαίνοντας σε μια δημόσια υπηρεσία, δεν γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες». Και θυμάται μια ιστορία που του συνέβη πριν από χρόνια στη Γερμανία, όπου έκανε το διδακτορικό του στην Κοινωνιολογία του Δικαίου. Είχε ξεχάσει να αιτιολογήσει, όπως υποχρεούται, τον βαθμό που έβαλε σε έναν φοιτητή που έκοψε. Ο νεαρός - πανκ με σκουλαρίκια και μπλε και κόκκινα μαλλιά, όπως τον περιγράφει - του είπε πως επειδή δεν αιτιολογεί την απόφασή του θα πάει στο Διοικητικό Πρωτοδικείο. Οταν ρώτησε έναν συνάδελφό του καθηγητή «μα πώς γνωρίζει το Διοικητικό Πρωτοδικείο;» η απάντηση ήταν «το μαθαίνουμε στο σχολείο, ξέρουμε τη διαδικασία και τι μπορούμε να κερδίσουμε».
