Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Μ. Βρετανία αποτελεί ένα ιστορικό γεγονός, ένα γεγονός που συγκλονίζει την Ευρώπη και είναι ιστορικό δεδομένο ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της η ΕΕ μικραίνει.
Ο χάρτης αλλάζει και η ΕΕ μικραίνει», τόνισε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, στις δηλώσεις του μετά το πέρας της συνόδου κορυφής των 27 για τις συνέπειες του βρετανικού δημοψηφίσματος, και προσέθεσε:
«Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια κρίσιμη καμπή και πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ποιος είναι ο λόγος, για ποιο λόγο οι Βρετανοί πολίτες είχαν αυτήν την απάντηση στο δημοψήφισμα και ταυτόχρονα να αναρωτηθούμε: Εάν σήμερα, με το ίδιο ερώτημα, γινόταν δημοψήφισμα σε όλες τις χώρες της ΕΕ, πόσες πιθανότητες θα είχαμε το αποτέλεσμα αυτό να μην το βλέπαμε και σε άλλες χώρες;
Πρέπει λοιπόν να αναρωτηθούμε γιατί η ΕΕ δεν εμπνέει τους λαούς της και πρέπει να αναστοχαστούμε και να δουλέψουμε, προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα νέο πιο ελκυστικό όραμα και μια νέα πιο ελκυστική προοπτική για τους πολίτες της Ευρώπης και για το μέλλον της Ευρώπης. Η Ελλάδα, αν θέλετε, με τον πιο οδυνηρό τρόπο, πέρυσι τέτοιον καιρό, επεσήμανε, μέσα από τη διεκδίκηση του λαού της και της κυβέρνησής της, τις δυσλειτουργίες και τα ελλείμματα της ΕΕ και νομίζω ότι σήμερα δυστυχώς επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι υπάρχει ένα τεράστιο κοινωνικό έλλειμμα, ότι υπάρχει δημοκρατικό έλλειμμα και ότι πρέπει να αλλάξουμε κατεύθυνση και πορεία.
Η συζήτηση που διεξήχθη βέβαια χθες και σήμερα ήταν μια συζήτηση σε κλίμα φορτισμένο. Εντούτοις, πιστεύω ότι το γεγονός πως η ίδια η ζωή μας αναγκάζει να πάρουμε αποφάσεις, αργά ή γρήγορα θα οδηγήσει τις ευρωπαϊκές ηγεσίες στη συνειδητοποίηση ότι βρισκόμαστε μπροστά σε δυο δρόμους. Είτε θα συνεχίσουμε σαν να μη συμβαίνει τίποτα, ο καθένας να αποφασίζει για τον εαυτό του και όλοι μαζί βέβαια για την εύρυθμη λειτουργία των τραπεζών – αλλά δεν ψηφίζουν οι τράπεζες στα δημοψηφίσματα, ψηφίζουν οι πολίτες – είτε θα αποφασίσουμε τη δημιουργία μιας καλύτερης Ευρώπης, πιο δημοκρατικής και κοινωνικής.
Νομίζω ότι αυτό είναι το κρίσιμο δίλημμα. Δεν μπορούμε να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι οι σκληρές επιλογές της λιτότητας, η à la carte αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, η αίσθηση των πολιτών ότι δεν αποφασίζουν, ότι όλα αποφασίζονται πίσω από κλειστές πόρτες σε ατελείωτες συνεδριάσεις τεχνοκρατών, οδηγεί την Ευρώπη σε κατάσταση νευρικής κρίσης και σε κατάσταση βαθιάς πολιτικής κρίσης, ως συνέπεια, όμως, της αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης.
Με αυτήν την έννοια, θεωρώ ότι είναι υπαρξιακής σημασίας ανάγκη να τεθεί στο τραπέζι ένα νέο σχέδιο για την επόμενη μέρα.
Να υπάρξει ένα new deal, μια νέα συμφωνία για μια Ευρώπη που θα εμπνεύσει ξανά τους λαούς της και ιδίως τους νέους ανθρώπους. Κι αυτό το new deal δεν μπορεί παρά να συμπεριλαμβάνει και την κοινωνική διάσταση. Έχουμε ένα Σύμφωνο Σταθερότητας. Μετράει το έλλειμμα και τον πληθωρισμό. Εκτός όμως από το δημοσιονομικό έλλειμμα, υπάρχει και το κοινωνικό έλλειμμα. Δεν μπορεί κάποιος να είναι ευχαριστημένος επειδή μειώνει το δημοσιονομικό έλλειμμα, όταν την ίδια στιγμή τριπλασιάζει την ανεργία.
Η Ελλάδα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα, αλλά και άλλες χώρες της Ευρώπης. Από τις δέκα χώρες του ΟΟΣΑ με τη μεγαλύτερη ανεργία, οι οχτώ είναι κράτη μέλη της ΕΕ. Η Ελλάδα πριν την κρίση είχε ανεργία παρόμοια με της Γερμανίας, κοντά στο 7%, και μετά πήγε στο 26% η Ελλάδα, στο 4,5% η Γερμανία. Αυτή η Ευρώπη με τόσο μεγάλες ανισότητες δεν μπορεί να έχει προοπτική.
Συνεπώς, χρειάζεται να βάλουμε στο τραπέζι την ανάγκη για μια κοινωνική ατζέντα: Ανάπτυξη, απασχόληση, μείωση της ανεργίας και κυρίως προσπάθεια εξάλειψης του δημοκρατικού ελλείμματος της Ευρώπης. Ενίσχυση των ευρωπαϊκών θεσμών. Να αισθάνονται οι πολίτες ότι έχουν λόγο.
Η Ελλάδα θα πάρει πρωτοβουλίες προς αυτήν την κατεύθυνση. Θα πάρει πρωτοβουλίες για την εξάλειψη των ανισοτήτων τόσο σε περιφερειακό επίπεδο όσο και εντός των κρατών, πρωτοβουλίες για να μπουν στο τραπέζι συγκεκριμένες πολιτικές. Βεβαίως, θα καταθέσουμε προτάσεις, αλλά θα προχωρήσουμε και στη συγκρότηση συμμαχιών. Συμμαχιών και σε πολιτικό, αλλά και σε γεωγραφικό επίπεδο. Το επόμενο διάστημα νομίζω ότι θα πρέπει να βρεθούμε μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις, οι οποίες θα καθορίσουν την προοπτική της Ευρώπης για τα επόμενα χρόνια».
Σε ερώτηση σχετικά με την ενεργοποίηση από πλευράς του ΗΒ του άρθρου 50 Συνθήκης ΕΕ, ο Αλέξης Τσίπρας απάντησε:
«Νομίζω ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ενεργοποίηση του άρθρου 50, αλλά να αναγνωρίσουμε την έλλειψη δημοκρατίας, το δημοκρατικό και το κοινωνικό έλλειμμα της Ευρώπης, να κατανοήσουμε γιατί οι Βρετανοί αποφάσισαν να φύγουν. Νομίζω ότι έχουμε μεγάλες συζητήσεις μπροστά μας, αλλά πιστεύω ότι είναι αναγκαία η λήψη αποφάσεων, όχι μόνο οι συζητήσεις».
Σε επόμενη ερώτηση για το ποια νέα Ευρώπη επιθυμεί και πώς αυτή θα επιτευχθεί, ο πρωθυπουργός επανέλαβε την ανάγκη εξάλειψης των ανισοτήτων στην Ευρώπη και κατέληξε λέγοντας πως «είναι ζωτικής σημασίας η αντικατάσταση της ανεργίας με αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας καθώς και η αντικατάσταση της λιτότητας με μια ατζέντα για την ανάπτυξη».
