Εκτός από μια καθαρά θρησκευτική αξία, για πολλούς η νηστεία της Σαρακοστής θεωρείται η πιο υγιεινή δίαιτα, αφού η διατροφή διαφοροποιείται σημαντικά από τις υπόλοιπες ημέρες του χρόνου, με την κατανάλωση αποκλειστικά φυτικών τροφών. Απαγορεύονται το κρέας, τα γαλακτοκομικά, τα αβγά και το βούτυρο, ενώ επιτρέπονται τα θαλασσινά και τα ψάρια, (που παρέχουν ω3 και ω6 λιπαρά οξέα), τα λαδερά, το ρύζι, οι πατάτες και τα ζυμαρικά, ώστε να επιτευχθεί ενεργειακό ισοζύγιο. Αυτομάτως, συμπεραίνει κανείς ότι ο ανθρώπινος οργανισμός λαμβάνει περισσότερους υδατάνθρακες και λιγότερες πρωτεΐνες. Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητη η πρόσληψη των λεγόμενων υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεϊνών. Τα τρόφιμα που αποτελούν τη σωστότερη επιλογή για τις πρωτεΐνες αυτές είναι τα όσπρια, το σουσάμι και τα προϊόντα του, δηλαδή ο χαλβάς και το ταχίνι. Η πρόσληψη λίπους διαφοροποιείται όχι μόνον ποσοτικά, αλλά κυρίως ποιοτικά, αφού ελαττώνονται τα κορεσμένα και λιπαρά οξέα και αυξάνονται τα μονοακόρεστα και τα πολυακόρεστα. Επιπλέον, τις ημέρες που δεν καταναλώνονται θαλασσινά, η πρόσληψη χοληστερόλης είναι μηδενική. Βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και φυτοθρεπτικά διατηρούνται στα συνιστώμενα πλαίσια ή αυξάνονται ελαφρώς, με εξαίρεση ίσως την πρόσληψη ασβεστίου, σιδήρου και των βιταμινών Β12 και D. Τα πλεονεκτήματα της νηστείας, την οποία τα τελευταία χρόνια ακολουθούν όλο και περισσότεροι άνθρωποι και ιδίως νέοι, είναι πολλά. Πιο συγκεκριμένα η νηστεία: Αποτοξινώνει τον οργανισμό Η νηστεία, ιδίως εφόσον εφαρμοστεί σωστά, σπανίως δημιουργεί προβλήματα σε υγιή άτομα. Εάν, όμως, γίνουν υπερβολές κατά τη διάρκειά της, μπορεί να προκαλέσει έλλειψη απαραίτητων συστατικών, κυρίως σιδήρου και ασβεστίου, τα οποία μπορεί να έχουν ως επακόλουθα ζαλάδες, αδυναμία, αναιμία και προβλήματα στο έντερο. Από την υποχρέωση κατά κάποιο τρόπο της νηστείας εξαιρούνται συνήθως έγκυοι, θηλάζουσες και παιδιά.
Βελτιώνει τη λειτουργία του εντέρου
Περιορίζει την πρόσληψη επιβλαβών ουσιών
«Ξεκουράζει» το πεπτικό σύστημα και το ήπαρ
Ελαττώνει τη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια
Βοηθάει στον «καθαρισμό» των αρτηριών
«Ρίχνει» την ενδεχομένως αυξημένη αρτηριακή πίεση
Ισχυροποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η νηστεία μπορεί να αποδειχτεί άκρως ευεργετική για την υγεία μας, υπό την προϋπόθεση όμως ότι γίνεται με το σωστό τρόπο. Συγκεκριμένα, η αποχή από το κρέας και τα ζωικά λιπαρά συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων, καθώς επίσης και στη μείωση του σωματικού βάρους, κάτι που βοηθά παράλληλα και στην καλύτερη λειτουργία των οργάνων. Η ισορροπία της εντερικής χλωρίδας αποκαθίσταται, η αρτηριακή πίεση επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα, ενώ το ορμονικό και νευρικό σύστημα έρχονται σε ισορροπία. Τα οφέλη της νηστείας, ωστόσο, δεν είναι μόνο σωματικά, αλλά και ψυχικά. Η αποχή από τις απολαύσεις ενδυναμώνει το χαρακτήρα, ενισχύει την αυτοπεποίθηση, χαρίζει ευεξία και αυξάνει τη λίμπιντο, μόνο όμως των γυναικών, αφού στους άντρες έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.
Πολύ σημαντικό είναι τα άτομα που κάνουν νηστεία για περισσότερο από μία εβδομάδα να συμβουλεύονται τον γιατρό τους, καθώς η νηστίσιμη διατροφή δεν μπορεί να καλύψει πλήρως τις ανάγκες του οργανισμού για σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Για το λόγο αυτό, οι έγκυοι, οι έφηβοι, τα παιδιά, τα άτομα τρίτης ηλικίας, καθώς επίσης και όσοι ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή, όπως για παράδειγμα αντιβίωση, καλό είναι να αποφεύγουν την πολυήμερη νηστεία και να ενημερώνουν τον γιατρό τους πριν ξεκινήσουν, έτσι ώστε να γνωρίζουν ποιες ομάδες τροφών δεν πρέπει επ’ ουδενί να στερηθούν. Σε περίπτωση που παρατηρηθούν συμπτώματα αδυναμίας, έντονης κόπωσης, λιποθυμικές τάσεις και διαταραχές της πίεσης, η νηστεία θα πρέπει να διακόπτεται άμεσα.
Εξίσου σημαντικό είναι η επιστροφή στις φυσιολογικές διατροφικές συνήθειες να γίνει ομαλά σε διάστημα περίπου τεσσάρων ημερών, ώστε ο οργανισμός να προλάβει να συνηθίσει την αλλαγή.
Ιδιαίτερα φτωχή σε θρεπτικά συστατικά χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη νηστεία οι Έλληνες ειδικοί, τονίζοντας πως είναι επικίνδυνη για την υγεία στην περίπτωση που παραταθεί πέραν των εννέα ημερών. «Θα δημιουργηθούν σοβαρές ανεπάρκειες σε εκείνα τα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού αλλά και για το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει για εννιά ολόκληρες ημέρες μόνο με νερό.
Αυτό όμως δεν σημαίνει πως είναι και υγιεινό», τονίζει στα «ΝΕΑ» ο κ. Αντώνης Καφάτος, καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης. «Ο ανθρώπινος οργανισμός χρειάζεται πρωτεΐνες. Όταν λοιπόν δεν τις λαμβάνει από τη διατροφή του, τότε τις “κλέβει” από το ίδιο του το σώμα- τις διασπά από τους μυς. Κατά τον ίδιο τρόπο, όταν ο εγκέφαλος δεν τροφοδοτείται με τα απαραίτητα- αμινοξέα, λιπαρά οξέα, γλυκόζη, βιταμίνες κ.ά.- τότε αρχίζει να υπολειτουργεί», προσθέτει ο κ. Καφάτος.
Άλλωστε, όπως έχει δείξει πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Κρήτης, η νηστεία είναι «φάρμακο», αλλά η λίγη βλάπτει! Ειδικότερα, όσοι κάνουν αυστηρή δίαιτα ή νηστεία για 15 ημέρες το περισσότερο, βάζοντας στο... στόμα τους μόνον νερό, λαχανικά και όσπρια καταλήγουν να έχουν αυξημένη χοληστερόλη. Και αυτό γιατί αμέσως μετά το ρίχνουν στο φαγητό και μάλιστα χωρίς τύψεις!
Η 50χρονη Μαρία εργάζεται σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία. «Μεγάλες ευθύνες, μεγάλος μισθός και μεγάλη κούραση», συνοψίζει. Στην κλινική ήρθε για πρώτη φορά το 2001 και, όπως λέει, είδε ανθρώπους γεμάτους άγχος και ένταση να μεταμορφώνονται μέσα σε μια βδομάδα. Η Μαρία είναι ένας από τους 2.000 ανθρώπους που καταφεύγουν κάθε χρόνο στην κλινική. Το 40% από αυτούς έρχεται για να μάθει να τρώει υγιεινά και το υπόλοιπο 60% για να υποβληθεί σε αυτή τη νηστεία. Οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας: είναι υπέρβαροι, υποφέρουν από διαβήτη, ρευματισμούς, αλλεργίες, άσθμα ή ημικρανίες. Άλλοι έρχονται για να προλάβουν καρδιαγγειακές παθήσεις ή για ενδυναμωθούν ψυχικά και σωματικά. Η νηστεία για όλους τους είναι θαυματουργή. Αλλά όχι για θρησκευτικούς λόγους.
Αυστηρή νηστεία
Τι περιλαμβάνει: οι δύο πρώτες ημέρες αποκαλούνται «ημέρες προσαρμογής», κατά τις οποίες οι πιστοί καταναλώνουν μόνο το 30% της ποσότητας φαγητού που συνήθιζαν να τρώνε. Μετά το τέλος αυτού του διαστήματος αρχίζουν να τρέφονται αποκλειστικά με υγρά.
Τι προκαλεί: όποιος σταματήσει να καταναλώνει φαγητό και συντηρείται μονάχα με τσάι ή νερό μπορεί να χάσει 5-10 κιλά μέσα σε δύο εβδομάδες.
Τι πρέπει να προσέξετε: ο οργανισμός χρειάζεται ένα συγκεκριμένο αριθμό θερμίδων για να συντηρηθεί, γι’ αυτό οι γιατροί χαρακτηρίζουν την αυστηρή νηστεία εξαιρετικά επικίνδυνη και συνιστούν να αποφεύγεται.
Ηπια νηστεία
Τι περιλαμβάνει: είναι μια πιο soft εκδοχή της αυστηρής νηστείας, αφού εκτός από 3 λίτρα υγρά την ημέρα επιτρέπει και την κατανάλωση παξιμαδιών και ζωμού λαχανικών.
Τι προκαλεί: επειδή ο οργανισμός δεν προσλαμβάνει σάκχαρα, πρωτεΐνες και λιπαρά μέσω της τροφής, παίρνει τα συστατικά που χρειάζεται από τα αποθέματα που έχει. Κατά συνέπεια, ο ρυθμός μεταβολισμού επιβραδύνεται και η αρτηριακή πίεση πέφτει.
Τι πρέπει να προσέξετε: τα άτομα που ακολουθούν την ήπια μορφή νηστείας θα πρέπει να βρίσκονται υπό ιατρική παρακολούθηση.
Νηστεία από το κρέας
Τι περιλαμβάνει: οι πιστοί καταναλώνουν τα πάντα εκτός από κρέας και οποιαδήποτε τροφή ζωικής προέλευσης.
Τι προκαλεί: τα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων μειώνονται, η καρδιά λειτουργεί καλύτερα και ο ρυθμός μεταβολισμού αυξάνεται. Επιπλέον επιτυγχάνεται απώλεια βάρους της τάξης του ενός κιλού την εβδομάδα.
Τι πρέπει να προσέξετε: όποιος δεν τρώει κρέας στερείται σημαντικών θρεπτικών συστατικών, όπως ο σίδηρος και οι βιταμίνες Β1 και Β2, γι’ αυτό και θα πρέπει να εντάξει στη διατροφή του πατάτες, ψωμί ολικής άλεσης και δημητριακά.
Νηστεία από τα γλυκά
Τι περιλαμβάνει: επιτρέπεται η κατανάλωση όλων των τροφών, εκτός σοκολάτας και γλυκών σνακ.
Τι προκαλεί: απώλεια βάρους, βελτίωση της υγείας των δοντιών και των ούλων και ήπιες διακυμάνσεις του σακχάρου στο αίμα.
Τι πρέπει να προσέξετε: αντιμετωπίστε την έντονη επιθυμία σας για γλυκό καταναλώνοντας μάνγκο ή ανανά.
Νηστεία από το αλκοόλ
Τι περιλαμβάνει: επιτρέπεται η κατανάλωση φαγητού, αλλά απαγορεύεται η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών.
Τι προκαλεί: συμβάλλει στην καλύτερη λειτουργία του ήπατος και βελτιώνει την ποιότητα του βραδινού ύπνου.
Τι πρέπει να προσέξετε: καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες νερού και αποφεύγετε τις τροφές που είναι πλούσιες σε λιπαρά για να στηρίξετε τη διαδικασία αναζωογόνησης του ήπατος.
