Καλό και κακό stress: Σημάδια ότι πρέπει να πας σε ψυχολόγο

Ο φυσιολόγος Hans Selye ήταν ο πρώτος που εισήγαγε την ιδέα πως οι σωματικοί και οι ψυχολογικοί στρεσσογόνοι παράγοντες εκλύουν την ίδια απάντηση στο stress σε ότι αφορά στη φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος. Επιπλέον από τη μία διαχώριζε το «καλό» stress που έχει βραχεία διάρκεια και μας βοηθά να ξεπεράσουμε εμπόδια τα οποία παρουσιάζονται στη καθημερινή ζωή και από την άλλη το «κακό» υπερβολικό stress το οποίο καταβάλλει την ικανότητα μας να προσαρμοζόμαστε στις καινούργιες συνθήκες της ζωής.

Υπάρχει ένας μεγάλος κατάλογος νοσημάτων που συσχετίζονται με το «κακό» stress:

Άγχος, κατάθλιψη, Αϋπνία και διαταραχές ύπνου, αλλεργικές δερματικές παθήσεις, αρθρίτιδα, δυσκοιλιότητα, βήχας, διαβήτης, ζάλη, καρδιακά προβλήματα (όπως καρδιακή αρρυθμία, στηθάγχη, καρδιακή ανακοπή), αίσθημα καψίματος στη καρδιά, υπέρταση, λοιμώδεις νόσοι (ευαισθησία σε γρίπη και σε έρπητα), προβλήματα γονιμότητας-τεκνοποίησης, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, συμπτώματα της εμμηνόπαυσης (όπως εξάψεις), πρωινή ναυτία και έμετος κατά τη διάρκεια της κύησης, νευρικότητα, πόνος οποιαδήποτε αιτιολογίας (όπως οσφυαλγία, κεφαλαλγία, κοιλιακό άλγος, μυαλγίες, αρθραλγίες, πόνος μετά από χειρουργική επέμβαση, χρόνιος πόνος οποιασδήποτε αιτιολογίας), προ-εμμηνορυσιακό σύνδρομο, ανεπιθύμητες ενέργειες χρόνιων νοσημάτων, ανεπιθύμητες ενέργειες από το καρκίνο και τη θεραπεία του (ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, φαρμακοθεραπεία κλπ.), επιβράδυνση του ρυθμού επουλώσεως τραυμάτων.

Πρέπει να αναζητούμε βοήθεια όταν βιώνουμε οποιοδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα:

  • Εκσεσημασμένη ανησυχία ή φόβος τον περισσότερο καιρό ή επαναλαμβανόμενα επεισόδια πανικού.
  • Παράλογα συναισθήματα φόβου, ή κινδύνου.
  • Συχνά σωματικά συμπτώματα- όπως εκνευρισμός, τρόμος, ναυτία, αίσθημα κρύου ή ζεστού, συχνουρία (σε απουσία πραγματικού κινδύνου).
  • Επανειλημμένες δυσάρεστες σκέψεις και μη ελεγχόμενες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές προκειμένου να μειωθεί η ανησυχία που προέρχεται από αυτές τις σκέψεις.
  • Μακράς διάρκειας συναισθήματα θλίψης ή ανησυχίας
  • Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που στο παρελθόν ήταν ευχάριστες
  • Αισθήματα ενοχής, αναξιότητας ή αβοηθητότητας
  • Έντονο αίσθημα ανησυχίας που συνοδεύεται από αδυναμία να μείνει ο ασθενής ακίνητος
  • Δυσκολία στη συγκέντρωση και στη λήψη αποφάσεων
  • Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας που χρειάζονται την άμεση επέμβαση ειδικού ψυχικής υγείας.

Περιβαλλοντικές και διαπροσωπικές δυνατότητες (Lazarus και Folkman, 1984) μπορεί να είναι ουσιαστικές στο να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν και να κυριαρχήσουν στο στρες. Υπάρχουν αρκετές αποδείξεις για συσχέτιση μεταξύ κοινωνικής υποστήριξης από φίλους και συγγενείς και περισσότερο επιτυχημένης «ανάρρωσης» από στρεσσογόνα γεγονότα (Sarason και Sarason, 1985).

Φαίνεται λοιπόν πως το να έχεις κανείς εμπιστοσύνη στον εαυτό του, οικογενειακή υποστήριξη καθώς και easygoing-χαλαρή αντιμετώπιση των καταστάσεων συμβάλλουν στην αντίσταση στο στρες με αποτέλεσμα αυτοί οι άνθρωποι να στηρίζονται λιγότερο συχνά σε στρατηγικές αντιμετώπισης που βασίζονταν στην αποφυγή (Holahan και Moos, 1987).

Δόκιμοι τρόποι αντιμετώπισης stress

  • Σωματική άσκηση
  • Υγιεινή διατροφή (μεσογειακή)
  • Τεχνικές χαλάρωσης, γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία
  • Πνευματική ζωή
  • Υποστηρικτικός Κοινωνικός Περίγυρος
  • Εθελοντισμός, Φιλανθρωπική δράση

Σύμφωνα με μελέτες η φυσική άσκηση πέρα από το ότι αυξάνει τον μεταβολισμό και μας βοηθά να χάσουμε βάρος φαίνεται να συμβάλλει στην έκκριση ενδορφινών με αποτέλεσμα να μειώνει το stress, το άγχος αλλά και να συμβάλλει στην ισορροπία των νευρομεταβιβαστών (φαίνεται από μελέτες σε ζώα να αυξάνει τη σεροτονίνη και νορεπινεφρίνη στον εγκέφαλό μας). Ερευνητές όπως o Phillips της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και ο Jonas του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (2009) πιστεύουν πως η άσκηση είναι ιατρική μέθοδος και τη συστήνουν ανεπιφύλακτα σχεδόν σε κάθε ασθενή. Εκείνο που είναι πιο σημαντικό για την άσκηση είναι να γίνεται σε τακτική βάση. Ακόμα και το περπάτημα όταν γίνεται για αρκετό χρόνο στη διάρκεια μίας εβδομάδας μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά ωφέλιμο. Σημαντικό είναι να υπάρχει καλή διάθεση από τον ενδιαφερόμενο αλλά η έναρξη της φυσικής άσκησης να γίνεται βαθμιαία και όχι έντονα σε αρχικά στάδια προκειμένου να αποφευχθούν τραυματισμοί.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως άσκηση που γίνεται συστηματικά 3-5 φορές τη βδομάδα και που είναι αρκετά έντονη για να αυξήσει τον καρδιακό ρυθμό φαίνεται να συμβάλλει στη θεραπεία αγχωδών και καταθλιπτικών διαταραχών (Otto και συν. 2007). Αν λάβουμε επίσης υπόψη μας πως αρκετοί άνθρωποι δεν επιθυμούν να λάβουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα καταλαβαίνουμε τη μεγάλη σημασία της φυσικής άσκησης. Σημαντικό είναι να πείσουμε τον ασθενή να συνεχίσει να αθλείται όταν εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια βελτίωσης, τα οποία θα πρέπει ο ιατρός να τα αποδώσει στην άσκηση για να συνεχίσει ο ασθενής να αθλείται.

Γνωσιακές-συμπεριφοριστικές τεχνικές διαχείρισης του στρες γίνονται συνήθως σε ομαδικό επίπεδο αλλά και σε ατομικό και συνδυάζουν:

  • εκπαίδευση σε τεχνικές χαλάρωσης,
  • τεχνικές γνωσιακής αναδόμησης,
  • εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες
  • εκπαίδευση στην αυτοπαρατήρηση σε σχέση με τους περιβαλλοντικούς στρεσσογόνους παράγοντες (Lichstein, 1988).

Ελαττώνουν τις άμεσες αντιδράσεις άγχους και δυσφορίας, μαθαίνουν γνωσιακές τεχνικές αντιμετώπισης, και να διαπραγματεύονται διεκδικητικά σε διαπροσωπικές συνθήκες σύγκρουσης. Ενδυναμώνουν την αντίληψη ελέγχου στο περιβάλλον όπως και να διαθέσουν στα μέλη όλα τα ευεργετικά αποτελέσματα της κοινωνικής υποστήριξης (Sarason και Sarason, 1985).

Ο υποστηρικτικός κοινωνικός και οικογενειακός περίγυρος μπορούν να προφυλάξουν σε σημαντικό βαθμό τον άνθρωπο από τις δυσμενείς επιπτώσεις του εργασιακού stress. Επιπλέον ένα εργασιακό περιβάλλον το οποίο διακατέχεται από κλίμα εμπιστοσύνης, αλληλουποστήριξης, σεβασμού και ανοιχτής επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων μπορεί να προστατέψει αποτελεσματικά από την ανάπτυξη εργασιακής εξουθένωσης.

boro

Ακολουθήστε το Madata.GR στο Google News Madata.GR in Google News

Δείτε ακόμα