Παραληρητικές ιδέες και ιδεοληψίες: Όταν η σκέψη μας βασανίζει...

Οι διαταραχές του περιεχομένου της σκέψης: παραληρητικές ιδέες, υπερτιμημένες ιδέες και ιδεοληψίες.

Οι παραληρητικές ιδέες συνιστούν παγιωμένες σκέψεις των ασθενών για όψεις της εσωτερικής και της

εξωτερικής πραγματικότητάς τους, τεράστιας προσωπικής σπουδαιότητας, μολονότι οι ασθενείς αδυνατούν

να δικαιολογήσουν έλλογα την εκ μέρους τους αποδοχή. Παρομοίως, οι υπερτιμημένες ιδέες συνιστούν

παραληρητικές ιδέες βραχείας ωστόσο χρονικής διάρκειας διατήρησής τους, που υποκινούνται από οξεία

συναισθηματική αναστάτωση και παύουν να υφίστανται μετά την αποδρομή της τελευταίας.



Ως προς τους κυριότερους τύπους θεματικού περιεχομένου τους, οι παραληρητικές ιδέες διακρίνονται σε

παραληρητικές ιδέες επαπειλούμενης προσβολής της ατομικής ασφάλειας, αξιοπρέπειας ή της ιδιωτικότητας της

προσωπικής ζωής των ασθενών (παραληρητικές ιδέες δίωξης, συνωμοσίας, κατασκόπευσης και προσβλητικής

αναφοράς συνανθρώπων προς αυτούς), παραληρητικές ιδέες, υποχονδριακές παραληρητικές ιδέες (προσβολής

τους από ανίατες νόσους), παραληρητικές ιδέες υπερτίμησης εαυτού (π.χ. ανάληψη μεσσιανικής αποστολής),

παραλήρητικές



Ιδέες ζηλοτυπίας και ερωτομανίας (βεβαιότητας ότι υψηλά ιστάμενα στην κοινωνική ιεραρχία άτομα τους έχουν

ερωτευθεί).

Παραληρητικές ιδέες χαρακτηρίζουν όλες ανεξαιρέτως τις κατηγορίες ψυχωσικών διαταραχών, πρωτογενών και/ή

δευτερογενών.



Ιδεοληψίες

Οι ιδεοληψίες συνιστούν εικόνες, ιδέες ή παρορμήσεις που, μολονότι αναγνωρίζονται από τους ασθενείς ως

προϊόντα του ψυχισμού τους -κατ’ αντιδιαστολή προς τα ψυχωσικά βιώματα παθητικότητας και εξωτερικής

επίδρασης-, βιώνονται ως παρείσακτες και αγχογόνες, υποκινώντας την προβολή σθεναρής χωρίς όμως

αποτελέσματος αντίστασης σε αυτές. Η προσωρινή εκτόνωση του υποκινούμενου άγχους επιτυγχάνεται μέσω

επινόησης καταναγκαστικών τελετουργιών.

Οι κυριότεροι τύποι θεματικού περιεχομένου των ιδεοληψιών είναι οι εξής: επιθετικότητα (φόβος απώλειας

ελέγχου εαυτού και τέλεσης επικίνδυνων, ανήθικων ή βέβηλων πράξεων), μόλυνσης (τρόβος μόλυνσης από

ακαθαρσίες ή παθογόνους μικροοργανισμούς), σεξουαλικότητας ενασνόληση με διαστροφικές σεξουαλικές

ιδέες, εικόνες ή παρορμήσεις), συλλογής άχρηστων πραμάτων (αδυναμία αποκομιδής παλαιών εφημερίδων ή

ειδών ρουχισμού) και, τέλος, τάξης και συμμετρίας (απαίτηση εύτακτης διευθέτησης πραγμάτων κατά απολύτως

προκαθορισμένο τρόπο επί ποινή πρόκλησης σοβαρής βλάβης στον εαυτό ή σε οικεία πρόσωπα).

Οι κυριότεροι τύποι καταναγκαστικών τελετουργιών στις οποίες προσφεύγουν οι ασθενείς είναι οι εξής:

καταναγκασμοί καθαριότητας (ατέρμονη πλύση και αντισηψία σώματος, αποφυγή επαφής με εστίες μόλυνση).

Καταναγκασμοί ελέγχου (τέλεσης αναγκαίων για την προσωπική ασφάλεια πράξεων, όπως κλείσιμο εξώ- πόρτας,

κλείσιμο παραθύρων, απενεργοποίηση διακοπτών παροχής ηλεκτρισμού, καταναγκασμοί τάξης (διευθέτηση

πραγμάτων βάσει αυστηρά προκαθορισμένου σχεδίου) και, τέλος, καταναγκασμοί συλλογής άχρηστων πραγμάτων.

Ιδεοληψίες και καταναγκαστικές τελετουργίες χαρακτηρίζουν κατεξοχήν την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή,

μολονότι ενδέχεται να απαντώνται και σε άλλες κατηγορίες πρωτογενών ή δευτερογενών ψυχικών διαταραχών.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

7.1.1. Scharfetter Chr. Klinische Psychopathologie. 3 Auflage, Stuttgart, Thieme, 1991

7.1.2. Ουλής Π. Στοιχεία Ψυχιατρικής Σημειολογίας. Αθήνα, Ιατρικές £κδόσεις ΖεβεΑεκάκη, 1996

7.1.3. Sims A. Symptoms in the mind. 3rd ed. Edinburgh, Saunders Elsevier, 2003

7.1.4. Ουλής Π. €γχεφίδιο Κλινικής Ψυχοπαθολογίας: σημεία, συμπτώματα, μηχανισμοί. Αθήνα, Ιατρικές £κδόοεις ΒΗΤΑ,

πηγη www.boro.gr