Γυναικεία τριχόπτωση και πώς αντιμετωπίζεται

Η τριχόπτωση στις γυναίκες είναι συχνό φαινόμενο, περισσότερο από όσο κανείς νομίζει. Εδώ και πολλά χρόνια η παθολογική απώλεια των τριχών (αλωπεκία) ήταν «αντρικό θέμα» και οι συζητήσεις σχετικά με την αλωπεκία στην γυναίκα απορρίπτονταν, ως μη κοινωνικά αποδεκτό θέμα συζήτησης. Ακριβώς αντίστροφα ήταν τα πράγματα για την ανεπιθύμητη τριχοφυΐα.

Σήμερα, ωστόσο, η αλωπεκία αναγνωρίζεται ως ιατρικό και αισθητικό πρόβλημα και στη γυναίκα. Εάν η κατάσταση είναι σοβαρή, μπορεί να προκαλέσει σημαντικές ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις, ιδίως σε άτομα που συνδυάζουν ανάλογα στοιχεία προσωπικότητας.

Η αλωπεκία, από άποψη αιτίων, διαχωρίζεται σε μη ουλωτικού και σε ουλωτικού τύπου. Συνηθέστεροι εκπρόσωποι της πρώτης κατηγορίας είναι η ανδρογεννητική αλωπεκία, η γυροειδής αλωπεκία και η διάχυτη αλωπεκία, που οφείλεται σε διάφορα αίτια, όπως οι διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα, η σιδηροπενία, η κακή διατροφή, η διακοπή λαμβανομένων αντισυλληπτικών, η λήψη ρετινοειδών (φάρμακα κατά της ακμής) ή οι βλάβες κατά την περιποίηση των μαλλιών.

Η απώλεια μαλλιών μπορεί να παρατηρηθεί επίσης παροδικά μετά την εγκυμοσύνη. Μερικές φορές υπάρχει μια παροδική απώλεια μαλλιών όταν μια ουσία ή μια διαταραχή προκαλεί ένα προσωρινό πρόβλημα. Η δεύτερη κατηγορία, που είναι σπανιότερη, μπορεί να οφείλεται σε εγκαύματα, σε θυλακίτιδα και σε αυτοάνοσα νοσήματα όπως ο δισκοειδής ερυθηματώδης λύκος, ο θυλακικός λειχήνας κ.ά..

Είναι συνηθισμένο για τις γυναίκες να εμφανίζουν αραίωση στα μαλλιά τους καθώς μεγαλώνουν. Το να έχει μια γυναίκα στην ηλικία των 80 ετών τα ίδια μαλλιά που είχε και στα 18 της είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο. Η απώλεια μαλλιών στις γυναίκες είναι πάντως πολύ λιγότερο εμφανής, σε σχέση με τους άντρες, ενώ διαφέρει επίσης σημαντικά η κατανομή της απώλειας, στα αρχικά στάδια. Συνήθως εμφανίζεται διάχυτη αραίωση στην κορυφή του κεφαλιού αλλά με διατήρηση της παρυφής των μαλλιών στο μέτωπο, όπου έχουν φυσιολογική πυκνότητα.

Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται, η αλωπεκία στις γυναίκες δεν σημαίνει συνήθως παθολογικά επίπεδα ανδρογόνων, καθώς και εδώ παίζει σημαντικό ρόλο η κληρονομικότητα, σχετιζόμενη με γονίδια που κληρονομούνται από αμφότερους τους γονείς.

Πότε χρειάζεται δερματολογική εξέταση;

Η σταδιακή παροδική απώλεια τριχών μπορεί να προέλθει από μια ποικιλία αιτίων, όπως η υπερβολική περιποίηση των μαλλιών, το σφιχτό χτένισμα, ψυχαναγκαστικές πράξεις ή τικ (τράβηγμα, σπάσιμο, στρίψιμο των μαλλιών με τα δάχτυλα), δερματικές παθήσεις ή μολύνσεις, συστηματικές παθήσεις (π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος), υψηλός πυρετός, κακή θρέψη (χρόνια νόσος, αυστηρή δίαιτα ή ανορεξία), χρήση αντισυλληπτικών φαρμάκων και ιατρικές θεραπείες, όπως π.χ. η χημειοθεραπεία. Μερικές φορές, αυτό που κάποιοι θεωρούν ότι είναι απώλεια μαλλιών, στην πραγματικότητα είναι απλά σπάσιμο εξαιτίας της κατάχρησης των σεσουάρ, των σίδερων για τις μπούκλες, των βαφών και των προϊόντων styling.

Η γυναίκα που εμφανίζει απώλεια μεγάλης ποσότητας τριχών καθημερινά ή που δεν αισθάνεται καλά λόγω απώλειας τριχών, πρέπει να επισκεφθεί το δερματολόγο. Ο γιατρός θα καταλήξει στη διάγνωση της αλωπεκίας αφού αποκλείσει άλλες αιτίες παθολογικής απώλειας των μαλλιών. Πρέπει να σημειωθεί ότι το στρες, που άλλωστε όλοι εμφανίζουμε, δεν θα πρέπει εύκολα να χρησιμοποιείται από γιατρό και ασθενή ως η εύκολη και προφανής αιτία για την αλωπεκία, πριν προηγηθεί επαρκής έλεγχος.

Επιπλέον, εξετάσεις συνήθως δεν απαιτούνται. Είναι ενδεδειγμένη η αναζήτηση ενός θεραπεύσιμου αιτίου απώλειας τριχών (π.χ. αναιμία, υποθυρεοειδισμός), ειδικά σε γυναίκες με απότομη έναρξη ή ταχεία εξέλιξη της τριχόπτωσης. Εάν η απώλεια τριχών είναι σοβαρή ή συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, μπορεί να χρειαστούν διάφορες άλλες εξετάσεις. Πολλές προτάσεις έχουν γίνει για την αξία της ανάλυσης δειγμάτων τριχών, η μέθοδος όμως μάλλον στερείται αξιοπιστίας.

Η ξαφνική παροδική απώλεια μαλλιών οφείλεται συνηθέστερα στη λεγόμενη γυροειδή αλωπεκία. Αυτή ξεκινά απότομα, με την εμφάνιση ενός ή περισσότερων κυκλικών μπαλωμάτων στο τριχωτό, διαμέτρου μέχρι 8 εκατοστά, τα οποία μπορεί να αλληλεπικαλύπτονται. Αυτές οι φαλακρές περιοχές είναι μαλακές και ανώδυνες. Πιθανοί υπεύθυνοι παράγοντες είναι το άγχος, η οικογενής προδιάθεση και αυτοάνοσες αντιδράσεις έναντι του θυλάκου των τριχών. Στο 90% των περιπτώσεων, τα μαλλιά επανεμφανίζονται μετά από ένα διάστημα 6-24 μηνών.

Γενικά μέτρα πρόληψης

Στην περιποίηση των μαλλιών απαγορεύονται οι υπερβολές. Μερικές από τις παρεμβάσεις είναι πολύ ισχυρές ή γίνονται πολύ συχνά. Το αποτέλεσμα είναι μάλλον η ζημιά στα μαλλιά, παρά η φροντίδα τους. Τα βρεγμένα μαλλιά είναι ιδιαίτερα εύθραυστα, επειδή μπορούν να τεντωθούν. Μια βούρτσα από φυσικές τρίχες είναι προτιμότερη από μια συνθετική, επειδή το συνθετικό υλικό μπορεί να σπάσει τις τρίχες.

Τα μαλλιά πρέπει να βουρτσίζονται απαλά από το δέρμα του τριχωτού προς τα κάτω, ώστε να απλώνεται σε αυτά το λάδι που εκκρίνεται από το δέρμα. Αν προτιμάται χτένα, αυτή πρέπει να έχει πλατιά δόντια για να μην τραυματίζει τα μαλλιά.

Πρέπει να αποφεύγεται το σφιχτό πλέξιμο, οι κότσοι και οι αλογοουρές, καθώς και το σφιχτό στρίψιμο των μαλλιών με ρόλεϊ. Το χτένισμα προς τα πίσω πρέπει να γίνεται πολύ απαλά ή και καθόλου. Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο, στον αέρα ή στα χημικά μιας πισίνας μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα στα μαλλιά και δημιουργία κόμπων. Το καθημερινό λούσιμο, εφόσον γίνεται απαλά, δεν προκαλεί ζημιά στα μαλλιά. Η συχνότητα του λουσίματος θα εξαρτηθεί από τον τύπο μαλλιών, τις καιρικές συνθήκες, τη φυσική δραστηριότητα και, φυσικά, από το επάγγελμα.

Γενικές θεραπευτικές επιλογές

Εάν η απώλεια τριχών είναι το μοναδικό πρόβλημα, υπάρχουν διάφορες μέθοδοι θεραπείας, ανάλογα με τη βαρύτητα της απώλειας. Η μείωση του τραβήγματος των μαλλιών από οποιαδήποτε αιτία θα εμποδίσει τα αδύναμα μαλλιά να πέσουν, για μικρό όμως χρονικό διάστημα. Η επιθετικότητα της θεραπείας εξαρτάται από τη στάση του ασθενούς και πρέπει να σταθμίζεται έναντι των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών. Σε πολλές μορφές παροδικής αλωπεκίας, η κατάσταση υποχωρεί χωρίς θεραπεία.

Η ποιότητα των μαλλιών αντανακλά επίσης την επάρκεια της διατροφής. Τα τακτικά, πλήρη γεύματα είναι τα καλύτερα, τόσο για το άτομο όσο και για τα μαλλιά του. Η κατανάλωση επιπλέον πρωτεΐνης και συμπληρωμάτων με αμινοξέα δεν φαίνεται να βοηθά στην περαιτέρω ανάπτυξη των τριχών, εκτός και αν διαπιστωθεί έλλειψη κάποιας συγκεκριμένης ουσίας. Από την άλλη, αυστηρές δίαιτες και πολύ περισσότερο οι διαταραχές της διατροφής, όπως η νευρογενής ανορεξία, μπορεί να οδηγήσουν σε δραματικές συνέπειες για τα μαλλιά. Επομένως τα ειδικά συμπληρώματα διατροφής έχουν θέση στις περιπτώσεις ελλειμματικής διατροφής, είτε σε ποσότητα είτε σε ποικιλία, καταστάσεις διόλου σπάνιες στην εποχή μας!

Οι τεχνικές μείωσης του στρες μπορεί να βοηθήσουν στην αύξηση της αιματικής ροής στο τριχωτό της κεφαλής. Χρήσιμο μπορεί να είναι και το μασάζ. Οι θεραπευτικές μαλάξεις στο τριχωτό της κεφαλής, με τη χρήση αιθέριων ελαίων δεντρολίβανου, λεβάντας, φασκόμηλου, θυμαριού ή κέδρου, αυξάνουν την κυκλοφορία του αίματος και ελαττώνουν το στρες.

Χειρουργικού τύπου θεραπείες

Στην ανδρογεννητικη αλωπεκία, η χειρουργική θεραπεία είναι η μόνη άμεση και σχετικά οριστική λύση. Παρουσιάζει το μειονέκτημα ότι απαιτεί πολλές επισκέψεις και στοιχίζει ακριβά. Η μεταμόσχευση τριχοθυλακίων (και όχι μαλλιών, που είναι λανθασμένος όρος) μπορεί να υποδειχθεί σε ασθενείς με ανδρικού τύπου αλωπεκία που έχουν την κατάλληλη επιθυμία, στους οποίους οι φαρμακευτικές θεραπείες αντενδείκνυνται ή είναι αναποτελεσματικές. Είναι η πιο επιτυχής μέθοδος αντιμετώπισης της αλωπεκίας και έχει εφαρμοστεί με επιτυχία κατά τις τελευταίες 10ετίες. T ο κύριο πρόβλημα παραμένει η κάλυψη της φαλακρής περιοχής με δερματικά έμβολα ή θυλάκια τριχών επαρκή σε αριθμό, ώστε να είναι ικανοποιητικό το αποτέλεσμα.

Η σωστή φροντίδα των μαλλιών

Κάθε χρόνο, ξοδεύονται τεράστια ποσά σε προϊόντα και θεραπείες περιποίησης μαλλιών. Στην περιποίηση των μαλλιών απαγορεύονται οι υπερβολές. Μερικές από τις παρεμβάσεις είναι πολύ ισχυρές ή γίνονται πολύ συχνά. Το αποτέλεσμα είναι μάλλον η ζημιά στα μαλλιά, παρά η φροντίδα τους. Οι κατεστραμμένες τρίχες παραμένουν έτσι μέχρι να μεγαλώσουν αρκετά και να πέσουν. Αυτό μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες, αφού τα μαλλιά μεγαλώνουν μόνο κατά 1 εκατοστό το μήνα.

Τα μαλλιά απαιτούν λεπτούς χειρισμούς. Τα βρεγμένα μαλλιά είναι ιδιαίτερα εύθραυστα, επειδή μπορούν να τεντωθούν. Μια βούρτσα από φυσικές τρίχες είναι προτιμότερη από μια συνθετική, επειδή το συνθετικό υλικό μπορεί να σπάσει τις τρίχες. Τα μαλλιά πρέπει να βουρτσίζονται απαλά από το δέρμα του τριχωτού προς τα κάτω, ώστε να απλώνεται σε αυτά το λάδι που εκκρίνεται από το δέρμα. Αν προτιμάτε χτένα, αυτή πρέπει να έχει πλατιά δόντια για να μην τραυματίζει τα μαλλιά.

Ορισμένα χτενίσματα και θεραπείες μπορεί να προκαλέσουν σπάσιμο στα μαλλιά ή βλάβη στις ρίζες. Πρέπει να αποφεύγεται το σφιχτό πλέξιμο, οι κότσοι και οι αλογοουρές, καθώς και το σφιχτό στρίψιμο των μαλλιών με ρόλεϊ. Το χτένισμα προς τα πίσω πρέπει να γίνεται πολύ απαλά ή και καθόλου.

Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο, στον αέρα ή στα χημικά μιας πισίνας μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα στα μαλλιά και δημιουργία κόμπων.